Маршаллын арлууд

Маршаллын Арлуудын Бүгд Найрамдах Улс
Aolepān Aorōkin M̧ajeļ (маршаллаар)
Republic of the Marshall Islands (англи)
Маршаллын Арлуудын Бүгд Найрамдах Улс Aolepān Aorōkin M̧ajeļ (маршаллаар); Republic of the Marshall Islands (англи)
	Маршаллын арлуудын төрийн далбаа Маршаллын арлуудын төрийн сүлд
	Уриа: Jepilpilin ke ejukaan (маршаллаар); (Маршаллын арлууд үүрд мөнх)
	Төрийн дуулал: Forever Marshall Islands;
Нийслэл	Мажуро
Албан ёсны хэл	Маршалл, англи
Төр засаг	Бүгд Найрамдах
• Төрийн тэргүүн	Ерөнхийлөгч Хилда Хайн
Байгуулагдсан
• Үйл	1986-10-21 (АНУ-аас)
Газар нутаг
• Нийт	181,42 км2
Хүн ам
• Тооцоо	72.191 (2015 оны тооллого)
• Нягтаршил	398/км2
ДНБ (ХАЧТ)	тооцоо
• Нийт	Нийт (нэрлэсэн); Нийт (ХАЧХ); ДНБ/Хүн ам (нэрл.); ДНБ/Хүн ам (ХАЧХ);
ДНБ (нэрлэсэн)	тооцоо
• Нийт	2016 183 сая $ (188.); 181 сая $ (189.); 3.338 $(121.); 3.301 $(153.)* Нийт (нэрлэсэн); Нийт (ХАЧХ); ДНБ/Хүн ам (нэрл.); ДНБ/Хүн ам (ХАЧХ);
Мөнгөний нэгж	Америк доллар ($)
Цагийн бүс	UTC+12
Утасны томьёо	+ 692
ISO 3166 код	MH, MHL, 584
Домэйн нэр	.mh

Маршаллын Арлуудын Бүгд Найрамдах Улс (англ. Marshall Islands) нь Номхон далайд орших арал улс. Микронезийн Холбооны Улсын зүүн талд, Кирибати улсын хойд талд оршино.

Улсын нэр[засварлах | кодоор засварлах]

Маршалл хэмээх нэр нь тэр хавийн далайн судалгааг анхлан хийсэн Жон Маршаллын нэртэй холбоотой. 1788 онд Английн Зүүн Энэтхэг компани нь Австралийн Шинэ Өмнөд Уэльст байсан ахмад Жон Маршалл болон Томас Гильберт нарын усан онгоцоор Гуандунь хүртэл цай зөөлгүүлэхийн хамтаар усан зам орчмынхоо далайг судлах даалгавар өгчээ. Тийнхүү хоёр ахмадын удирдсан хөлөг онгоцууд хожим Маршаллын арлууд болон Гильбертийн арлууд гэж нэрлэгдэх болсон тэр хавийн арлуудыг судалсан бөлгөө.

Он дараалал[засварлах | кодоор засварлах]

Дэлгэрэнгүйг Маршаллын арлуудын түүх өгүүллээс үзнэ үү.

1528 Испанийн аялагч Салазар анх нээж Испанийн эзэмшил болгон зарлав.
1885 Германы эзэмшилд шилжив. (Германы Микронез, Германы колони улсууд).
1914 Дэлхийн нэгдүгээр дайнаар Японы эзэмшилд шилжив.
1920 Үндэстнүүдийн Лигээс Японы эрхийг хүлээн зөвшөөрөв.
1944 Америкийн цэргүүдэд эзлэгдсэн.
1947 Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага тус арал дахь АНУ-ын эрхийг хүлээн зөвшөөрчээ.
1954 Бикини шүрэн арал дээр устөрөгчийн бөмбөгийн туршилт явагдав.
1979 Үндсэн хуулиа баталж, өөрсдийн засгийн газраа байгуулсан. Амата Кабуагийн засаглал эхлэв.
1986 АНУ-тай байгуулсан гэрээ ёсоор тусгаар тогтносон улс болжээ.
1991 НҮБ-д элсэв. Гэвч АНУ-тай байгуулсан гэрээний хүрээнд л гадаад харилцааны эрх эдэлнэ.

Улс төр[засварлах | кодоор засварлах]

Төрийн тэргүүн болох ерөнхийлөгч нь засгийн газраа тэргүүлдэг бөгөөд парламентийн гишүүд дундаасаа сонгодог байна. Бүрэн эрхийн нь хугацаа 4 жил. Мөн засгийн газрын гишүүд нь ч парламентийн гишүүд дундаас томилогддог.

Парламент нь нэг танхим, 33 суудалтай. Бүх ард түмний сонгуулиар 4 жил тутам шинэчлэгдэн сонгогдоно.

Засаг захиргааны нэгж[засварлах | кодоор засварлах]

Маршаллын арлууд нь засаг захиргааны 24 нэгжид хуваагддаг.

Мөн Америкийн цэргийн бааз байрладаг Кважалейн аралд энгийн иргэд нэвтрэх эрхгүй.

Түүнээс гадна Маршаллын арлууд нь Уэйк арлыг эзэмших эрхтэй хэмээдэг боловч сүүлийн 100 гаруй жил Америкийн хяналтад буй тус арлыг Маршаллын арлуудын эзэмшлийнх гэж хүлээн зөвшөөрдөг улс бараг үгүй.

Газарзүй[засварлах | кодоор засварлах]

Энэ хэсгийг өргөтгөх хэрэгтэй.

Эдийн засаг[засварлах | кодоор засварлах]

ОУВС болон Дэлхийн Банкны гишүүн. Экспортыг гол бараа нь копра болон загас боловч гадаад худалдаа нь алдагдалтай.

Өдгөө АНУ-ын тусламжийг хүртэн эдийн засгийн үндсэн дэд бүтцийг бий болгох, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах, загас агнуур, аялал жуулчлалыг хөгжүүлж буй.

Хүн ам[засварлах | кодоор засварлах]

Оршин суугчид нь Микронезийн Канака үндэстэн.

Албан ёсны хэл нь Маршалл хэл болон англи хэл.

Хүн амын ихэнх нь Христийн шашны протестант урсгалыг шүтдэг.

Соёл[засварлах | кодоор засварлах]

Баярын өдрүүд
Сар өдөр	Баярын нэр	Англи нэр	Тайлбар
1 сарын 1	Шинэ жил	New Years Day
3 сарын 1	Цөмийн туршилтад нэрвэгдэгсдийн дурсгалыг хүндэтгэх өдөр	Nuclear Victims' Day
5 сарын 1	Улс байгуулагдсаны баяр	Constitution Day
7-р сарын эхний Даваа гариг	Загасчдын өдөр	Fisherman's Day	Спортын загас агнуурын тэмцээн болно
9-р сары эхний Баасан гариг	Хөдөлмөрчдийн өдөр	Rijerbal Day (Worker's Day)
9-р сарын сүүлчийн Баасан гариг		Manit Day (Customs Day)
11 сарын 17	Ерөнхийлөгчийн өдөр	President's Day
11-р сарын 3 дахь Пүрэв гариг	Талархлын өдөр	Kamolol Day (Thanksgiving Day)
12-р сарын эхний Даваа гариг	Эвангелийн өдөр	Gospel Day
12 сарын 25	Зул сарын баяр	Christmas Day

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

[worldstat2015-1] UN Statistics Division, World Statistics Pocketbook 2015, S.125

[2] [1]

[1]

[2]