Араб хэл

Холбоос засах
Араб хэл

العربية, al-ʿarabīyah 
al-ʿArabīyah бичгийн араб хэлээр (Насхын бичээс): Arabic albayancalligraphy.svg 
Дуудлага: /alˌʕaraˈbiːja/
Яригддаг газар: Арабын ертөнц
Нийт яригчид: 280 сая орчим төрөлх араб хэлтэй хүн[1], 250 сая орчим төрөлх бус араб хэлтэй хүн[2] 
Эрэмбэ: 5 (төрөлх хэлтний тоогоор)
Хэлний бүлэг:
 Семит
  Баруун семит
   Төв семит
    Араб
     Араб хэл 
Бичгийн систем: Араб бичиг, сири бичиг (гаршуни), бенгал бичиг [1] [2] 
Албан ёсны статус
Албан ёсны хэл байдаг газар: АлжирАлжир Алжир
БахрейнБахрейн Бахрейн
Flag of the Comoros.svg Комор
Flag of Chad.svg Чад
Flag of Djibouti.svg Джибути
ЕгипетЕгипет Египет
Flag of Eritrea.svg Эритрей
ИракИрак Ирак
ЙорданЙордан Йордан
КувейтКувейт Кувейт
ЛиванЛиван Ливан
Flag of Libya.svg Ливи
Flag of Mauritania.svg Мавритани
МароккоМарокко Марокко
ОманОман Оман
ПалестинПалестин Палестин
КатарКатар Катар
Саудын АрабСаудын Араб Саудын Араб
СомалиСомали Сомали
Flag of Sudan.svg Судан
СириСири Сири
ТунисТунис Тунис
Арабын Нэгдсэн Эмират УлсАрабын Нэгдсэн Эмират Улс Арабын Нэгдсэн Эмират Улс
Flag of the Sahrawi Arab Democratic Republic.svg Баруун Сахар
ЙеменЙемен Йемен
Зохицуулдаг газар: Flag of the United Nations.svg НҮБ,
Арабын Барилдлага

Алжир: Алжир дахь араб хэлний дээд зөвлөл
Египет: Каир дахь араб хэлний академи
Ирак: Иракийн шинжлэх ухааны академи
Иордан: Иорданы араб хэлний академи
Ливи: Жамахирия дахь араб хэлний академи
Марокко: Рабат дахь араб хэлний академи
Судан: Хартум дахь араб хэлний академи
Сири: Дамаскийн араб хэлний академи (the oldest)
Тунис: Бейт Аль-Хикма сан
Израил:Израилын Араб хэлний академи

Томьёолбор
ISO 639-1: ar
ISO 639-2: ara
ISO 639-3: ara – Arabic (generic) 
Arabic speaking world.svg
Албан ёсны цорын ганц хэл нь араб бол ногоон, албан ёсны буюу үндэсний хэд хэдэн хэлний нэг нь бол цэнхэр
Тэмдэглэл: Энэ хуудсанд юникодоор олон улсын авиа зүйн цагаан толгойн үсэг, тэмдгүүд байж магадгүй.

Араб хэл (араб. العربية, al-ʿarabīyah буюу عربي, ʿarabi) нь еврей болон нео-арамай хэлнүүдийн хамт төв семитийн бүлд багтдаг хэл юм. Хэлцэгчдийн тоогоор араб хэл семит хэлний овог дотроо хамгийн том. Нийт 310 сая орчим гаруй хүний төрөлх хэл[1] (ихэнх нь Ойрх Дорнод, Хойд Африкт амьдардаг), 270 сая хүний[2] хоёрдахь хэл нь юм. Олон аялгатай бөгөөд зарим аялганууд нь хоорондоо ойлголцохооргүй өөр байдаг.[3] Стандарт араб хэлийг сургууль, их сургуульд өргөн зааж, ажлын байр, засгийн газар, хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд ашигладаг.

Араб цагаан толгой дээр үндэслэсэн бичгийн системтэй. НҮБ-ын Ерөнхий ассемблей болон НҮБ-ын бусад байгууллагуудын албан ёсны зургаан хэлний нэг. Арабын бүх улс орнуудын албан ёсны хэл (Ирак улсад - курд хэлний хамт). Нэмж дурдахад энэ нь Чад, Эритрей, Жибути, Сомалиланд, Сомали, Коморын арлын албан ёсны хэлний нэг юм.

12 сарын 18 - Араб хэлний өдөр.

Аялга[засварлах | кодоор засварлах]

Орчин үеийн ярианы араб хэл нь аялганы 5 бүлэгт хуваагддаг бөгөөд эдгээр нь хэл шинжлэлийн үүднээс тусдаа хэл юм:

  • Магриб аялганы бүлэг;
  • Египет-Суданы Араб хэл;
  • Сири-Месопотамийн Араб хэл;
  • Араб хэл аялганы бүлэг;
  • Төв Азийн аялга.

Албан ёсны нэгдсэн хэл (Баруун араб судлалд англи хэлний нэр томъёог ашигладаг. Орчин үеийн стандарт араб хэл - Modern Standard Arabic) - нэгдсэн. Арабын утга зохиол нь орчин үеийн ертөнцөд эсвэл шинжлэх ухаанд олон зүйлийг багтаасан үг байдаг боловч Арабын зарим орнуудад нэгдсэн хэлийг энгийн ярианд ховор хэрэглэгддэг.

Орон орны араб аялга нь бие биенээсээ эрс ялгаатай бөгөөд ихэвчлэн харилцан ойлголцоход төвөг учирдаг.

Кино, телевиз, сонин нь ихэнх арабын улс орнуудад нэгдсэн араб хэл дээр гардаг.

Араб бичиг[засварлах | кодоор засварлах]

Арабаар баруунаас зүүн тийшээ бичдэг, Латин болон кирил үсгээс ялгаатай нь араб бичигт өгүүлбэрийн эхэнд, хүний нэр зэрэгт том үсгээр бичдэггүй учир нь том үсэг гэсэн ойлголт байдаггүй байна.

Тайлбар[засварлах | кодоор засварлах]

  1. ↑ 1.0 1.1 Procházka, 2006.
  2. ↑ 2.0 2.1 Ethnologue (1999)
  3. ↑ "Arabic language." Encyclopaedia Britannica. 2009. Encyclopaedia Britannica Online. Retrieved on 29 July 2009.

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

  • Bateson, Mary Catherine (2003). Arabic Language Handbook. Georgetown University Press.
  • Gregersen, Edgar A. (1977). Language in Africa. CRC Press. ISBN 0677043805.
  • Grigore, George (2007). L'arabe parlé à Mardin. Monographie d'un parler arabe périphérique. Bucharest: Editura Universitatii din Bucuresti. ISBN 9789737372499.
  • Hanna, Sami A.; Greis, Naguib (1972). Writing Arabic: A Linguistic Approach, from Sounds to Script. Brill Archive.
  • Hetzron, Robert (1997). The Semitic languages (Illustrated ed.). Taylor & Francis. ISBN 0415057671, 9780415057677. {{cite book}}: Check |isbn= value: invalid character (help)
  • Haywood; Nahmad (1965). A new Arabic grammar. London. ISBN 085331585X.
  • Kaplan, Robert B.; Baldauf, Richard B. (2007). Language Planning and Policy in Africa. Multilingual Matters.
  • Kaye, Alan S. (1991). "The Hamzat al-Waṣl in Contemporary Modern Standard Arabic". Journal of the American Oriental Society. American Oriental Society. 111 (3): 572–574.
  • Lane, Edward William (1893). [[Arabic English Lexicon]] (2003 reprint ed.). {{cite book}}: Text "ISBN 81-206-0107-6" ignored (help); URL–wikilink conflict (help)
  • Mumisa, Michael (2003). Introducing Arabic. Goodword Books.
  • Procházka, S. (2006). ""Arabic"". Encyclopedia of Language and Linguistics (2nd edition ed.). {{cite book}}: |edition= has extra text (help)
  • Thelwall, Robin (2003), Handbook of the International Phonetic Association, Cambridge, UK: Cambridge, ISBN 0-521-63751-1 {{citation}}: |chapter= ignored (help); Missing or empty |title= (help)
  • Steingass, F. (1993). Arabic-English Dictionary. Asian Educational Services. {{cite book}}: External link in |title= (help)
  • Traini, R. Vocabolario di arabo. Rome: I.P.O. {{cite book}}: Unknown parameter |notes= ignored (help)
  • Versteegh, Kees (1997). The Arabic Language. Edinburgh University Press.
  • Vaglieri, Laura Veccia. Grammatica teorico-pratica della lingua araba. Rome: I.P.O.
  • Watson, Janet (2002), The Phonology and Morphology of Arabic, New York: Oxford University Press
  • Wehr, Hans (1952). Arabisches Wörterbuch für die Schriftsprache der Gegenwart: Arabisch-Deutsch (1985 reprint (English) ed.). Harassowitz. ISBN 3447019980.
  • Wright, John W. (2001). The New York Times Almanac 2002. Routledge. ISBN 1579583482.

Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

 Commons: Arabic language – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан
хэл  Хэл ярианы тухай энэ нэгэн өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Араб_хэл&oldid=701625"-с авсан