Орчин үеийн стандарт араб хэл

Орчин үеийн стандарт араб хэл
Орчин үеийн стандарт араб хэл
العربية الفصحى ; al-ʻArabīyah al-Fuṣḥā
Өөрийн нэр	/al ʕaraˈbijja lˈfusˤħaː/, хувилбаруудыг харах
Бүс нутаг	Арабын ертөнц; Ойрх Дорнод ба Хойд Африк;
Хэрэглэгчид	Төрөлх: 0 (2022); Хоёрдогч: 330 сая (2023)
Хэлний ангилал	Афро-Ази Семит Баруун Семит Төв Семит Араб Орчин үеийн стандарт араб хэл; ; ; ; ;
Эрт хэлбэр	Прото-Араб Хуучин Араб Сонгодогоос өмнөх Араб Сонгодог Араб хэл ; ; ;
Бичгийн систем	Араб цагаан толгой
Албан ёсны хэрэглээ
Улс	27 улс: Алжир ; Арабын Нэгдсэн Эмират Улс ; Бахрейн ; Баруун Араб (маргаантай нутаг дэвсгэр) ; Египет ; Жибути ; Занзибар (Танзани) ; Ирак ; Йемен ; Йордан ; Катар ; Коморос ; Кувейт ; Ливан ; Ливи ; Мавритани ; Марокко ; Оман ; Палестин ; Саудын Араб ; Сири ; Сомали ; Сомалиланд (хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй) ; Судан ; Тунис ; Чад ; Эритрей ; Олон улсын байгууллага: Арабын Барилдлага ; Африкийн Холбоо ; Исламын Хамтын Ажиллагааны Байгууллага ; Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага ;
Орон нутаг	Жагсаалт Израил ;
Тохируулагч; байгууллага	Жагсаалт Алжирын Араб хэлний дээд зөвлөл; Каир дахь араб хэлний академи; Иракийн шинжлэх ухааны академи; Израилын Араб хэлний академи; Йорданы Араб хэлний академи; Ливийн Араб хэлний академи; Рабат дахь араб хэлний академи; Дамаскийн араб хэлний академи; Бейт Аль-Хикма сан; ;
Томьёолбор
ISO 639-3	arb
Linguist List	arb-mod
Глоттолог	stan1318
	Албан ёсны цорын ганц хэл Хамтарсан албан ёсны хэл, олонх Хамтарсан албан ёсны хэл, цөөнх
	IPA авианы тэмдэгт орсон болно. Тохиромжтой үзүүлэх дэмжлэггүйгээр та Юникод тэмдэгтүүдийн оронд асуултын тэмдэг, хайрцаг эсвэл бусад тэмдэгтүүдийг харах магадлалтай.

Орчин үеийн стандарт араб хэл (Араб: اللغة العربية الفصحى) нь араб хэлээр ярилцагч 22 улс болон Исламын шашны гол судар Кураны хэл юм. Тус хэл нь арабын бүх улсуудад бичгийн хэлэнд хэрэглэгдэх ба ярианы араб хэлээр өөр хоорондоо ойлголцохгүй ч бичгээрээ чөлөөтэй ойлголцож, бичгийн хэлээр ярилцаж болдогоороо онцлогтой. Стандарт араб хэл нь Куран судар дээр тулгуурладаг ба тус судар тэнгэрээс элч Мухаммедын амаар дамжин газарт бууснаас хойш буюу 1400 орчим жилийн хугацаанд огт өөрчлөгдөөгүй тул аль ч хугацаанд, хаана ч бичигдсэн зүйлийг ямар нэгэн бэрхшээлгүйгээр олгох боломжтой. Бичгийн буюу стандарт араб хэл нь нийт 28 үсэг, үгийн эхэнд, дунд, адагт ордог. Зарим нэгэн үсэг нь хуучин Монгол бичигтэй тун төсөөтэй байдаг. Араб хэлний үйл үг 14 бие дээр өнгөрсөн, одоо, ирээдүй цагт хувирдаг ба нэг үйл үгнээс нэр үг, үйлдэгч, үйлдүүлэгч, орон цаг зэрэг маш олон үгийг бүтээх боломжтой байхын сацуу өгүүлбэрийн гишүүд хаана ямар утга агуулж байгаагаараа /Харакат/ буюу фатха, касра, сукун зэрэг төгсгөлийг авдагаараа маш онцлогтой. Тухайн Харакатыг буруу хэрэглэх, орхигдуулсанаар өгүүлбэрийн гол санаа алдагдах боломжтой байдаг бол ярианы араб хэлэнд бүх үгийн төгсгөл сүкун буюу дуугүй байдаг.

Араб хэл нь нэн эртний хэл тул олон улс, газарт хэрэглэгддэгийнхээ хэрэээр ярианы хэл нь хоорондоо үл ойлголцох тохиолдол байдаг. Гэхдээ Стандарт араб хэл нь аль ч газрын араб хэлтэй газарт ашиглагддаг тул, бичиг үсэг тайлагдсан хэн бүхэн ойлгодог. Мөн стандарт араб хэл бүх араб хэлний үндэс тул гадаадын араб хэл сонирхон судлагчид нэн түрүүнд стандарт араб хэлийг сурдаг ба гагц энэхүү стандарт арабаар л арабын бүх орон бичиг хэргээ хөтлөн явуулдаг.

Мөн Стандарт араб хэлээр арабын бүх орнууд сонин хэвлэл, улс төр, мэдээ, гадаад харилцаагаа явуулдаг ба дан ганц дипломат харилцаанд гэхгүй бичиг үсэгтэй, соёлтой араб хүмүүс Стандарт арабаар хоорондоо харилцах нь байдаг. Ярианы араб хэлний тухайд Египетийн араб хэл хамгийн түгээмэл ба тус аялгыг олгодог байхад арабын ихэнх оронд болон исламын шашинт орнуудад хэл нэвтрэлцэх боломжтой.

Тэмдэглэл[засварлах | кодоор засварлах]

↑
Дуудлага нь бүс нутгаас хамаарч өөр өөр байдаг. Жишээ нь:
- Левант: [al ʕaraˈbɪjja lˈfʊsˤħa], ярианы хэлээр: [(e)l-]
- Хижаз: [al ʕaraˈbijjalˈfusˤħa]
- Зүүн төв Араб: [æl ʢɑrɑˈbɪjjɐ lˈfʊsˤʜɐ], colloquially: [el-]
- Египет: Загвар:IPA-arz, colloquially: Загвар:IPA-arz
- Ливи: [æl ʕɑrˤɑˈbijjæ lˈfusˤħæ], colloquially: [əl-]
- Тунис: [æl ʕɑrˤɑˈbeːjæ lˈfʊsˤħæ], colloquially: [el-]
- Алжир, Марокко: [æl ʕɑrˤɑbijjæ lfusˤħæ], colloquially: [l-]
↑ Орчин үеийн стандарт араб хэлийг (ОҮСАХ) эх хэлээр ашигладаггүй. Араб хэлээр ярьдаг хүмүүс эхлээд өөрсдийн нутгийн аялгаар ярьж сурдаг. ОҮСАХ-ийг албан ёсны боловсролоор сурж авдаг.^[1]

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 Загвар:E27
↑ "Үндсэн Хууль: Израил - Еврей ард түмний үндэсний улс" (PDF). Кнессет. 2018-07-19. Archived (PDF) from the original on 10 April 2021. Retrieved 2021-01-13.

[1] Дуудлага нь бүс нутгаас хамаарч өөр өөр байдаг. Жишээ нь:
Левант: [al ʕaraˈbɪjja lˈfʊsˤħa], ярианы хэлээр: [(e)l-]

Хижаз: [al ʕaraˈbijjalˈfusˤħa]

Зүүн төв Араб: [æl ʢɑrɑˈbɪjjɐ lˈfʊsˤʜɐ], colloquially: [el-]

Египет: Загвар:IPA-arz, colloquially: Загвар:IPA-arz

Ливи: [æl ʕɑrˤɑˈbijjæ lˈfusˤħæ], colloquially: [əl-]

Тунис: [æl ʕɑrˤɑˈbeːjæ lˈfʊsˤħæ], colloquially: [el-]

Алжир, Марокко: [æl ʕɑrˤɑbijjæ lfusˤħæ], colloquially: [l-]

[2] Левант: [al ʕaraˈbɪjja lˈfʊsˤħa], ярианы хэлээр: [(e)l-]

[3] Хижаз: [al ʕaraˈbijjalˈfusˤħa]

[4] Зүүн төв Араб: [æl ʢɑrɑˈbɪjjɐ lˈfʊsˤʜɐ], colloquially: [el-]

[5] Египет: Загвар:IPA-arz, colloquially: Загвар:IPA-arz

[6] Ливи: [æl ʕɑrˤɑˈbijjæ lˈfusˤħæ], colloquially: [əl-]

[7] Тунис: [æl ʕɑrˤɑˈbeːjæ lˈfʊsˤħæ], colloquially: [el-]

[8] Алжир, Марокко: [æl ʕɑrˤɑbijjæ lfusˤħæ], colloquially: [l-]

[3] Орчин үеийн стандарт араб хэлийг (ОҮСАХ) эх хэлээр ашигладаггүй. Араб хэлээр ярьдаг хүмүүс эхлээд өөрсдийн нутгийн аялгаар ярьж сурдаг. ОҮСАХ-ийг албан ёсны боловсролоор сурж авдаг.^[1]

[e27-2] 1.0 ^1.1 ^1.2 Загвар:E27

[israelbasiclaw-4] "Үндсэн Хууль: Израил - Еврей ард түмний үндэсний улс" (PDF). Кнессет. 2018-07-19. Archived (PDF) from the original on 10 April 2021. Retrieved 2021-01-13.

[a]

[1]

[b]

[2]