Насан туршийн боловсрол
Насан туршийн боловсрол (англи. lifelong learning) гэдэг нь хувь хүн, нийгмийн хэрэгцээ шаардлагад нийцүүлэн төрийн болон олон нийтийн байгууллагуудын тогтолцоог ашиглах үндсэн дээр амьдралынхаа туршид хүний боловсролын (ерөнхий ба мэргэжлийн) чадавхийг нэмэгдүүлэх үйл явц юм. Тасралтгүй боловсролын хэрэгцээ нь шинжлэх ухаан, технологийн дэвшил, шинэлэг технологийг өргөнөөр ашиглах замаар тодорхойлогддог.
Насан туршийн боловсрол гэдэг нь хувийн болон мэргэжлийн шалтгаанаар суралцах "тасралтгүй, сайн дурын үндсэн дээр, бие даан ажиллах" эрмэлзэл юм.
Насан туршийн боловсрол нь хувь хүний өрсөлдөх чадвар, ажил хөдөлмөр эрхлэхэд чухал ач холбогдолтой төдийгүй нийгмийн оролцоо, идэвхтэй иргэншил, хувь хүний хөгжлийг дээшлүүлдэг байна.
Насан туршийн боловсролын талаарх үзэл баримтлалын гарал үүслийг Аристотель, Сократ, Платон, Сенека, Күнз болон бусад эртний сэтгэгчидээс олж харж болно. Насан туршийн боловсролын үзэл санааг Вольтер, Гёте, Руссо нарын үзэл бодолд тусгасан бөгөөд тэдгээр нь хүний хөгжлийн бүрэн гүйцэд байдалд хүрэх эрмэлзэлтэй холбоотой юм.
Интернэт технологи бий болсноор насан туршийн боловсролыг дэмжиж, өдөр тутмын албан бус суралцах боломжийг олгох асар их бүрдээд байна.
Европын Комиссын найм дахь Ерөнхийлөгч Жак Делорын тайланд насан туршийн боловсрол ба суралцах дөрвөн тулгуур гэсэн хоёр үндсэн парадигмд суурилсан боловсролын нэгдсэн алсын харааг санал болгосон.
Сурах дөрвөн тулгуур нь:
- Мэдэж авахын тулд сурах
- Хийж чадахын тулд сурах
- Амьд байхын тулд сурах
- Хамт амьдархын тулд сурах
Гадаад орнууд дахь насан туршийн боловсрол
[засварлах | кодоор засварлах]Энэтхэг болон бусад оронд "Гурав дахь насны үеийн Их сургууль" (англи. "University of the Third Age" (U3A) нь бие даасан сургалтын бүлгүүдээс бүрдсэн аяндаа явагддаг хөдөлгөөн бөгөөд мэдлэг, хуваалцах туршлагаа эрэлхийлэх замаар нэг нэгээсээ мэдлэгийг олж авдаг байна.
Швед улсад бараг зуун жилийн өмнө гарч ирсэн "сургалтын тойрог" (англи. Study circle) гэдэг ойлголт нь насанд хүрэгчдийн боловсролын үйлчилгээний томоохон хэсгийг төлөөлдөг хэвээр байна. Үүний дараа энэ үзэл баримтлал тархсан бөгөөд жишээлбэл, Финландад ч ижил төстэй байдал бий болжээ.
Насан туршийн боловсролд зориулагдсан албан ёсны засаг захиргааны нэгж хэд хэдэн их дээд сургуульд байдаг. Жишээлбэл, АНУ-ын "Насан туршийн боловсролын академи" нь Делавэрийн их сургуулийн засаг захиргааны нэгж юм. Өөр нэг жишээ бол Польшийн насан туршийн боловсролын (нээлттэй сургалт, зохион байгуулалтын сургалт, олон нийтийн сургалт) хамгийн цогц төвүүдийн нэг болох Ягеллоны их сургуулийн өргөтгөл (польш. Wszechnica Uniwersytetu Jagiellonskiego) юм.
Сүүлийн жилүүдэд Их Британид "насан туршийн боловсрол" гэдэг нь Их Британийн дээд боловсролын системээс гадуурх албан журмын дараах боловсролын нэр томьёо болгон батлагдсан - нэмэлт боловсрол, олон нийтийн боловсрол, ажил дээр суурилсан сургалт болон ижил төстэй сайн дурын, төрийн салбар, арилжааны тохиргоо зэрэг юм.
Канадад холбооны засгийн газрын "Насан туршийн боловсролын төлөвлөгөө" (англи. Lifelong Learning Plan) нь Канадын оршин суугчдад насан туршийн сургалтын төлбөрийг төлөхөд туслах зорилгоор Бүртгэлтэй тэтгэврийн хуримтлалын сангаасаа мөнгө гаргах боломжийг олгодог боловч уг хөрөнгийг зөвхөн тусгайлсан боловсролын байгууллагуудын албан ёсны сургалтын хөтөлбөрт ашиглах боломжтой байдаг юм.