Уоррен Хардинг
Уоррен Гамалиел Хардинг (англи. Warren Gamaliel Harding; 1865 оны 11-р сарын 2-нд Охайо мужийн Морроу хотод төрсөн— 1923 оны 8-р сарын 2-нд Сан-Франциско хотод нас барсан) —Америкийн улс төрийн болон төрийн зүтгэлтэн. 1921-1923 онд Бүгд найрамдах намаас дэвшин сонгогдсон АНУ-ын 29 дахь Ерөнхийлөгч.
Хоёр жил Ерөнхийлөгчийн албан тушаал хашиж байгаад Уоррен Хардинг 1923 оны 8-р сарын 2-нд баруун мужуудаар хийсэн аялалын үеэр Сан-Франциско хотод зүрхний шигдээсээр нас баржээ. Түүнийг нас барсны дараа хордуулсан гэх цуу яриа газар авч байсан бөгөөд үүнд эхнэрийг нь хардаж байсан юм. Түүний залгамжлагч нь дэд ерөнхийлөгч Кэлвин Күүлиж болсон.
Уоррен Хардинг Ерөнхийлөгчийн албан тушаал хашиж байхдаа АНУ-ын хамгийн алдартай ерөнхийлөгчийн нэг байсан. Түүнийг нас барсны дараа хэд хэдэн дуулиан дэлгэгдсэний дотор авилгын "Цайны байр" хэрэг, мөн өөрөөс нь 30 насаар дүү Нэн Бриттонтой гэр бүлээс гадуурх харилцаа холбоотой байсан зэрэг нь түүний нэр хүндийг унгаасан юм.
Хардинг улс төрийн алба хаших үеэр өөр хотод очихоос бусад үед бүх насаараа Охайо мужийн хөдөө тосгонд амьдарсан юм. Залуу байхдаа тэрээр "The Marion Star"-ыг сонинг худалдаж аваад амжилттай болгосон. Хардинг 1900-1904 онд Охайо мужийн Сенатад ажиллаж, хоёр жил дэд захирагчаар ажилласан. Тэрээр 1910 онд амбан захирагчийн сонгуульд ялагдсан ч 1914 онд АНУ-ын Сенатад сонгогдсон нь тус мужийн анхны шууд сонгууль болсон юм. Хардинг 1920 онд Бүгд найрамдах намаас ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшихээр нэр дэвшсэн боловч их хурал болохоос өмнө шийдсэн гэж үздэг.
Ерөнхийлөгч
[засварлах | кодоор засварлах]Хардинг 1921 оны 3-р сарын 4-нд эхнэр, эцгийгээ байлцуулан Ерөнхийлөгчийн тангараг өргөв. Хардинг тангараг өргөх ёслолыг уламжлалт жагсаалгүйгээр хийхийг илүүд үзэж, зөвхөн ёслол, Цагаан ордонд богино хэмжээний хүлээн авалт хийжээ. Тэрээр тангараг өргөхдөө хэлсэн үгэндээ “Бидний хамгийн аюултай хандлага бол Засгийн газраас хэт их зүйл хүлээж, үүний төлөө хэтэрхий бага зүйл хийх явдал юм" гэжээ.
Хардинг ерөнхийлөгч байх үед түүний ойр дотны хүмүүсийн дунд авлига өргөн тархсан байсан тул 1923 оны 6-р сард Хардинг "Ойлголтын аялал" хэмээх хүнд хэцүү сайн санааны аялалаа эхлүүлжээ. Танхимын гишүүд нь хүссэнээрээ удирдахыг зөвшөөрсөн түүний захиргаа дуулиан шуугианд автсан тул Хардинг засах хэрэгтэй байв. Ийнхүү Дотоод нөөцийн сайд Альберт Фолл авлига авч байгаад баригдаж, Америкийн шоронд орсон танхимын анхны гишүүн болсон юм.
Хардинг 1923 оны 7-р сарын 27-ны орой Вашингтоны их сургуульд үг хэлснийхээ дараа эрт унтахаар хэвтжээ. Тэр шөнөдөө тэрээр өөрийн эмч Чарльз Сойер руу залгаж хэвлийн дээд хэсэгт өвдөж байна гэж гомдолложээ. Сойер үүнийг ходоодны хямрал нь дахилт гэж бодсон ч доктор Жоэл Т.Бүн зүрхний асуудалтай гэж сэжиглэсэн байна. Хардинг "ходоод гэдэсний цочмог халдлагад өртсөн" гэж хэвлэлд мэдээлсэн бөгөөд түүний Портландад төлөвлөөд байсан амралтын өдрүүдээ цуцалсан байна. Маргааш нь галт тэрэг 7-р сарын 29-ний өглөө Сан-Франциско руу очиход түүний өвчин арай дээрсэн байна. Тэрээр галт тэрэгнээс машин руу алхуулж Палас зочид буудал руу аваачсаны дараа дахин өвдсөн гэдэг. Эмч нар түүнийг зүрхний өвчин төдийгүй уушгины хатгалгаатай болохыг олж тогтоож, түүнийг зочид буудлынх нь өрөөнд хэвтүүлсэн байна. Эмч нар түүнд кофеин тарьж бусад ургамалын эмчилгээ хийснээр бие нь сайжирсан бололтой. Херберт Хувер Магистратын шүүхэд гишүүнээр элсэхийг дэмжсэн Ерөнхийлөгч Хардингийн гадаад бодлогын илтгэлийг нийтэлсэн бөгөөд Ерөнхийлөгч үүнийг нааштай хүлээж авсанд баяртай байв.
1923 оны 8-р сарын 2-ны үдээс хойш Хардингийн биеийн байдал сайжирч байгаа бололтой эмч нар нь түүнийг орон дээрээ босч суухыг зөвшөөрчээ. Тэр орой 7:30 цагийн орчимд Флоренс түүнд The Saturday Evening Post сэтгүүлээс "Тайван хүний тухай тайван тойм" хэмээх түүний тухай зусардсан нийтлэл уншиж өгчээ. Хэдхэн секундын дараа Хардинг таталттай мушгиж, орон дээрээ буцан унатал Флоренс тэр даруй эмч нарыг өрөөнд дуудсан боловч тэд түүнийг сэргээгч бодисоор сэргээж чадаагүй юм. Хэдхэн минутын дараа буюу 57 насандаа Хардинг нас барсан гэж мэдэгдэв. Тухайн үед эмч нар зүрх зогсох шинж тэмдгийг ерөнхийд нь ойлгодоггүй байсан тул Хардингийн үхлийг тархины цус алдалтаас үүдэлтэй гэж анхлан тайлбарлажээ. Флоренс Хардинг ерөнхийлөгчийг задлан шинжилгээнд оруулахыг зөвшөөрөөгүй байна.