1919 он

1917 он | 1918 он | 1919 он | 1920 он | 1921 он

1919 (MCMXIX) Аргын тооллоор нэгэн мянга есөн зуун арван есөн он. Билгийн тооллоор 1919 оны шороон хонь жил. Григорын тооллоор энэ он Лхагва гарагт эхэлжээ. Хоёр дахь мянганы 919 дахь он, 20-р зууны 19 дэх жил, 1910-аад он гэж тоолбол 10 дахь жил.

Онцлох үйл явдал

Нэгдүгээр сар

• Нэгдүгээр сарын 1 - Чехословакийн хөлсний цэргүүд Прессбург хотыг "чөлөөт хот" гэж тунхаглав. Улмаар шинээр бүрэлдсэн улсын бүрэлдэхүүнд нэгтгэхийг шаарджээ.
  • Канадын холбооны сонгуульд эмэгтэйчүүдийн сонгогдох эрхийг хуульчилжээ.
  • Канадын Торонто хотын захирагчаар Томас Ленгтон Чөрч тавь дахь удаагаа сонгогдов.
  • "Форт Мотор" компанийн ТУЗ-ийн даргын суудалд Хенри Фордын хүү Эдсел Форд суухаар болжээ.
• Нэгдүгээр сарын 2-22 - Оросын иргэний дайн: Улаан армийн Каспи-Кавказын фронт Хойд Кавказын ажиллагааг эхлүүлэв. Гэвч зорьсон үр дүндээ хүрч чадаагүй юм.
• Нэгдүгээр сарын 3 - Файсал-Вейзманнын гэрээнд Хезажийн Арабын хаант улсын эмир Файзал, Зионист удирдагч Чаим Вейзманн нар гарын үсэг зурлаа. Ингэснээр Палестиныг еврейчүүдийн эх нутаг гэж үзэн Ойрх Дорнодод араб-еврейчүүдийн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхээр тохиров.
  • Буенос Айрес хотод төмрий үйлдвэрийн ажилчид ажил хаялт зарлав. Түүгээр ч зогсохгүй эсэргүүцлийн жагсаал зохион байгуулж, цагдаа нартай мөргөлджээ.
• Нэгдүгээр сарын 5 - Берлин дэх Спартакын бослого: Марксист үзэл баримтлалтай Спартакын лиг Коммунист нам, Тусгаар тогтнол, социал демократ намыг эмхлэн байгуулжээ. Улмаар нийтийг хамарсан эсэргүүцлийн жагсаал зохион байгуулсан юм.
  • Антон Дрекслэр, сэтгүүлч Карл Харрер нар Германы хөдөлмөрчдийн намыг байгуулав. Хожим нь энэ намын суурин дээр Нацист нам байгуулагдсан билээ.
• Нэгдүгээр сарын 6 - АНУ-ын 26 дахь Ерөнхийлөгч Теодор Рузвельт 60 насандаа таалал төгсөв. Түүний хүү энэ тухай мэдэгдэхдээ "Хөгшин арслан амьсгал хураалаа" гэжээ.
  • Дэлхийн алдарт гэр ахуйн бренд болох "Даноне" бренд Испанийн Барселона хотод байгуулагдав.
• Нэгдүгээр сарын 7 - Эстонийн тусгаар тогтнолын дайн: Зөвлөлтийн цэргүүд Таллин хотоос ердөө 40 км-т тулж ирээд байх үед Эстонийн зэвсэгт хүчин сөрөг довтолгоог эхлүүлжээ.
  • Зөвлөлтийн бүгд найрамдах Беларусь улс нийслэл хотоо Минск рүү шилжүүлэв.
  • Норвегийн статистикийн хороо байгуулагджээ.
• Нэгдүгээр сарын 8 - АНУ-ын Ерөнхийлөгч асан Теодор Рузвельтийг оршуулах ёслол эхэлжээ. Түүний шарилыг төрсөн нутгийнх нь Христ сүмд байршуулсан байна.
  • Японы барилга угсралтын алдарт "Маеда" компани байгуулагдав.
  • АНУ-д Америкын зураглаачдын нийгэмлэг байгуулагджээ.
• Нэгдүгээр сарын 8-22 - Оросын иргэний дайн: Улаан арми Воронеж-Повориногийн ажиллагааны хүрээнд Петр Красновоор удирдуулсан Донын цагаан цэргүүд рүү довтолж, ялалт байгуулжээ.
• Нэгдүгээр сарын 9 - Тухайн үеийн нөлөө бүхий улстөрч Фридрих Эберт Берлин хотод партизаны армийг ажиллагаанд оролцохыг үүрэг болгожээ.
  • Ерөнхийлөгч асан Теодор Рузвельтийн дурсгалыг хүндэтгэн "Теодор Рузвельтийн сан" байгуулагджээ.
• Нэгдүгээр сарын 10 - Британийн улстөрч Уинстон Черчилль Дайн болон Агаарын асуудал эрхэлсэн сайдын үүргийг хавсран гүйцэтгэхээр болов.
• Нэгдүгээр сарын 10-11 - Партизаны арми Беррлин дэх Спартакын лигийн дэмжигчид рүү дайрч эхлэв.
• Нэгдүгээр сарын 11 - Румынь улс Трансильванийг булаан эзэлжээ.
  • Гүржийн засаг захиргаа Алагир хотод их хядлага үйлдэв.
• Нэгдүгээр сарын 12 - Оросын иргэний дайн: Өмнөд Оросын зэвсэгт хүчин Антон Деникинийн удирдлага дор Донбассын төлөөх стратегийн тулаанаа эхлүүллээ.
• Нэгдүгээр сарын 13 - Ажилчдын зөвлөл ажил хаялтаа зогсоосноор Спартакын бослого эцэслэжээ.
• Нэгдүгээр сарын 14 - Эстонийн тусгаар тогтнолын дайн: Эстонийн зэвсэгт хүчин Тарту хотыг Улаан цэргүүдээс чөлөөлөв.
• Нэгдүгээр сарын 15 - Спартакын бослогод оройлж оролцсон Роза Люксембург болон Карл Лайбнехт нарын амь насыг хороожээ.
• Нэгдүгээр сарын 16 - АНУ-ын Үндсэн хуулийн 19 дэх нэмэлт өөрчлөлтийн хүрээнд АНУ даяар алкохолыг хориглосон хуурай хууль үйлчилж эхлэв.
  • Төгөлдөр хуурч Игнасий Йан Падеревски Польш улсын хоёр дахь Ерөнхий сайдаар томилогдов.
• Нэгдүгээр сарын 18 - Францын нийслэл Парис хотын Версалийн ордонд 27 улсын төрийн тэргүүн оролцсон Парисийн энхийн хэлэлцээ эхлэв.
  • Эстонийн тусгаар тогтнолын дайн: Эстонийн зэвсэгт хүчин Лаагна, Нарва хотыг чөлөөлөв. Улмаар Улаан цэргүүдийг Эстонийн хойд нутгаас хөөн гаргажээ.
  • Улаан арми сөрөг довтолгооноор Киев хотыг эзлэв.
  • Бентлигийн ахан дүүс Англид өөрсдийн автомашины үйлдвэрийг байгуулав.
• Нэгдүгээр сарын 19-28 - Оросын иргэний дайн: Улаан арми Пермийн нутагт Цагаан цэргүүдийн эсрэг дайралтаа эхлэв.
• Нэгдүгээр сарын 19 - Португалийн Умард хэсэгт Умардын хаант улс бүрэлдэн тогтов.
  • Веймарын бүгд найрамдах улс буюу Германд сонгууль болов. Энэ удаагийн сонгуульд эмэгтэйчүүд санал өгсөн юм.
  • Энэтхэгийн технологийн хүрээлэн байгуулагджээ.
• Нэгдүгээр сарын 23 - Румынь улсын Хотин хотод партизанууд хяналт тогтоов.
• Нэгдүгээр сарын 25 - Францын нийслэл Парис хотод Үндэстнүүдийн лиг албан ёсоор байгуулагджээ. Тогтоолын төслийг Британийн Гадаад хэргийн дэд сайд Роберт Сесил болон Өмнөд Африкийн дипломатч Йан Смутс нар баталсан байна. Түүнчлэн дэлхийн нэгдүгээр дайны шалтгаан, нөхцөлийг судлах, дайны гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдүүдэд зохих ёсны хариуцлага оноох ажлын хэсэг байгуулагджээ.
• Нэгдүгээр сарын 28 - Зөвлөлт социалист бүгд найрамдах Украин улсын хууль тогтоох дээд байгууллаг болох Украины ардын комиссаруудын зөвлөл байгуулагдлаа.
  • Оросын язгуур угсааны Их Вангууд болох Павел Александрович, Дмитрий Константинович, Гиоргий Михаилович, Николай Михайлович нарыг Чекистүүдийн шууд удирдлага доор цаазаар авчээ.
• Нэгдүгээр сарын 31 - Шотландын Глазгоу хотын Жоржийн талбайд ажлын цагийг бууруулах шаардлагатай жагсаал сүүлдээ эмх замбараагүй байдал болон хувирч улмаар эрх баригчид хэлэлцээ хийнэ гэж амласнаар эмх замбараагүй байдал намжсан юм.

Гадаад холбоос

 Commons: 1919 – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан