Оросын Хаант Улс: Засвар хоорондын ялгаа
б r2.7.1) (робот Нэмж байна: pa:ਰੂਸੀ ਸਾਮਰਾਜ |
б Bot: Migrating 80 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q34266 (translate me) |
||
| Мөр 5: | Мөр 5: | ||
[[Ангилал:Оросын Эзэнт Улс]] |
[[Ангилал:Оросын Эзэнт Улс]] |
||
[[af:Russiese Ryk]] |
|||
[[an:Imperio ruso]] |
|||
[[ar:الإمبراطورية الروسية]] |
|||
[[arz:الامبراطوريه الروسيه]] |
|||
[[ast:Imperiu Rusu]] |
|||
[[az:Rusiya İmperiyası]] |
|||
[[bat-smg:Rosėjės imperėjė]] |
|||
[[be:Расійская імперыя]] |
|||
[[be-x-old:Расейская імпэрыя]] |
|||
[[bg:Руска империя]] |
|||
[[ca:Imperi Rus]] |
|||
[[ckb:ئیمپراتۆری ڕووسیا]] |
|||
[[cs:Ruské impérium]] |
|||
[[cv:Раççей Империйĕ]] |
|||
[[da:Russiske Kejserrige]] |
|||
[[de:Russisches Kaiserreich]] |
|||
[[el:Ρωσική Αυτοκρατορία]] |
|||
[[en:Russian Empire]] |
|||
[[eo:Rusia Imperio]] |
|||
[[es:Imperio ruso]] |
|||
[[et:Venemaa Keisririik]] |
|||
[[eu:Errusiar Inperioa]] |
|||
[[fa:امپراتوری روسیه]] |
|||
[[fi:Venäjän keisarikunta]] |
|||
[[fiu-vro:Vinne Keisririik]] |
|||
[[fr:Empire russe]] |
|||
[[ga:Impireacht na Rúise]] |
|||
[[gl:Imperio Ruso]] |
|||
[[gv:Impiraght ny Roosh]] |
|||
[[he:האימפריה הרוסית]] |
|||
[[hi:रूसी साम्राज्य]] |
|||
[[hr:Rusko Carstvo]] |
|||
[[hu:Orosz Birodalom]] |
|||
[[hy:Ռուսական կայսրություն]] |
|||
[[id:Kekaisaran Rusia]] |
|||
[[io:Rusian imperio]] |
|||
[[it:Impero russo]] |
|||
[[ja:ロシア帝国]] |
|||
[[jv:Kakaisaran Rusia]] |
|||
[[ka:რუსეთის იმპერია]] |
|||
[[kk:Ресей империясы]] |
|||
[[km:ចក្រភព រុស្ស៊ី]] |
|||
[[ko:러시아 제국]] |
|||
[[krc:Россия империя]] |
|||
[[ky:Орусия империясы]] |
|||
[[la:Imperium Russicum]] |
|||
[[lt:Rusijos imperija]] |
|||
[[lv:Krievijas impērija]] |
|||
[[mk:Руска империја]] |
|||
[[mr:रशियन साम्राज्य]] |
|||
[[ms:Empayar Rusia]] |
|||
[[nl:Keizerrijk Rusland]] |
|||
[[nn:Det russiske imperiet]] |
|||
[[no:Det russiske keiserdømmet]] |
|||
[[oc:Empèri Rus]] |
|||
[[os:Уæрæсейы импери]] |
|||
[[pa:ਰੂਸੀ ਸਾਮਰਾਜ]] |
|||
[[pl:Imperium Rosyjskie]] |
|||
[[pt:Império Russo]] |
|||
[[ro:Imperiul Rus]] |
|||
[[ru:Российская империя]] |
|||
[[rue:Російска імперія]] |
|||
[[sah:Арассыыйа импиэрийэтэ]] |
|||
[[sh:Rusko Carstvo]] |
|||
[[simple:Russian Empire]] |
|||
[[sk:Ruská ríša]] |
|||
[[sl:Ruski imperij]] |
|||
[[sr:Руска Империја]] |
|||
[[su:Kakaisaran Rusia]] |
|||
[[sv:Ryska imperiet]] |
|||
[[ta:உருசியப் பேரரசு]] |
|||
[[th:จักรวรรดิรัสเซีย]] |
|||
[[tr:Rusya İmparatorluğu]] |
|||
[[tt:Rusiya İmperiyäse]] |
|||
[[uk:Російська імперія]] |
|||
[[ur:سلطنت روس]] |
|||
[[vi:Đế quốc Nga]] |
|||
[[yi:רוסלענדישע אימפעריע]] |
|||
[[yo:Ilẹ̀ọbalúayé Rọ́ṣíà]] |
|||
[[zh:俄罗斯帝国]] |
|||
15:50, 8 Гуравдугаар сар 2013-ий байдлаарх засвар
Оросын эзэнт улс (Орос: Российская Империя) нь 1721-1917 оны хооронд оршин тогтнож байсан Орос үндэстэний байгуулсан, олон угсаатныг багтааж байсан хаант засагтай улс байсан бөгөөд түүхэн дэх хамгийн том газар нутагтай улсуудын нэг нь юм. 1917 оны Октябрийн хувьсгалаар нурж, Зөвлөлт Холбоот Улсаар залгамжлагдсан. 1897 оны хүн амын тооллогын мэдээгээр 125 сая 600 мянган хүн тоологдсон нь тухай үед Британийн эзэнт улс, Манж Чин гүрэн хоёрын дараа 3-рт жагсаж байжээ.
Түүх
15-18-р зууны үед Турк-Османы эзэнт гүрний түрэмгийллээс айж дагаар орсон Армен, Гүржүүд, Манжийн түрэмгийллээс зугатан дагаар орсон Халимаг, Хасгууд эзэнт улсын ивээлд багтаж байсан бол 18-р зууны сүүлч 19-р зууны эхээр I Александр хаан цэрэг зэвсгийн хүчээр колони эзэмшин эзэнт гүрнээ тэлж Англи, Францын (Наполеон) хаадтай тохиролцон Европ тивийг хуваан авч байлаа. Оросын эзэнт гүрний хүрээгээ тэлэх шуналт санаархалд шинээр хүчирхэгжиж байсан Прусс (германы эзэнт улс), Япон улсууд саад болж байв. Ийнхүү Орос улс хүчээр болон хүчинд автагдан нэгтгэсэн христ, лал, еврей, будда, бөө мөргөлийн шашинтай олон үндэстэн ястнаас бүрдсэн Их эзэнт гүрэн боллоо. 1914 онд Орос улс үндэсний нийт бүтээгдэхүүнээрээ дэлхийд 5-р байранд орж байв. 1861-1913 онуудад үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүн 12 дахин өссөн байна. Гэвч 1917 оны хувьсгал, иргэний дайн, гадаадын интервенцийн нөлөөгөөр газар нутгаасаа 90 мянган ам км нутаг, 49 сая хүн амаа алджээ. Дайн, өлсгөлөн, тахлаас болон олон сая хүнээ (185,2 саяас 136,9 сая) алдав. 1917 оны Октябрийн хувьсгалын дараа Оросын эзэн хааныг хороож эзэнт гүрний түүх төгссөн ч түүнийг залгамжлан ЗСБНХУ 1922 онд үүсэн тогтсон юм.