Дмитрий Менделеев

Дмитрий Менделеев (орос. Дмитрий Иванович Менделеев, 1834 оны 2-р сарын 8-нд Оросын хаант улсын Тобольск хотод төрж, 1907 онд Санкт-Петербургт нас барсан)-Оросын химич болон зохион бүтээгч байсан ба химийн үелэх системийг анх зохиосон хүн. Үелэх системд хувь нэмрээ оруулж байсан хүмүүсээс ялгарах түүний амжилтын онцлог нь, тухайн үед нээж илрүүлээгүй байсан элементүүдийн шинж чанарыг урьдчилан тодорхойлж чадсан явдал юм.

Амьдрал

Дмитрий Менделеев -Оросын Эзэнт гүрний Сибирь дахь Тобольск хотод 1834 оны 2-р сарын 8-нд Тобольск хотын гимназийн захирал Иван Павлович Менделеев, Мариа Дмитриевна Менделеевна нарын (анхны овог нь Корнилиева) хүү болон төржээ. Түүний өвөг эцэг Павел Максимович Соколов гэгч шашны номлогч байжээ. Иван, ах дүү нарын хамтаар шашны сургуульд суралцах үеэр шинэ овогтой болсон байна. Дмитрий хүү багаасаа үнэн алдарт шашины загалмай хүртэж хүмүүжсэн боловч, түүний эх нь түүнд хүлцэнгүйгээр бурханы болон шинжлэх ухааны үнэнийг олохыг үргэлж захидаг байсан гэдэг.

Дмитрий Менделеев

Дмитрий Менделеев 11, 13, 14 эсвэл 17-н ах эгч нарынхаа отгон нь байв (үнэн тоо нь эх сурвалжаас хамааран ялгарна). Эцэг нь хүмүүнлэгийн ухаан, улс төр, философи багшилдаг байсан боловч хараагүй болж багшийн албан тушаалаасаа татгалзах үед ар гэрт нь ихээхэн санхүүгийн бэрхшээл тулгарчээ. Үүний улмаас, эх нь өмнө гэр бүлээрээ ажиллуулж байсан шилний үйлдвэрийг дахин сэргээн ашиглалтанд оруулжээ. 13 настай байхад нь эцэг нь нас барж, эхийх нь үйлдвэр гал түймэрт шатсаны дараа Менделеев 1841 онд Тобольскийн гимназид элсэн оржээ.

1849 онд Менделеевийг дээд боловсрол эзэмшүүлэхийн тулд, эх нь түүнийг Сибирээс Москва руу авч явжээ. Харамсалтай нь Москвагийн их сургууль түүнийг хүлээж аваагүй тул, эх хүү хоёр Санкт-Петебругт ирж, улмаар эцгийнхээ төгссөн Багшийн дээд сургуульд өргөдөл гаргаж 1850 онд элссэн байна. Сургуулиа 1855 онд онц төгссөний дараа сүрьеэ өвчинтэй болох нь оношлогдсоны улмаас, Хар тэнгисийн хойд эрэг дээрх Крымын хойг руу 1855 онд нүүж Одесса хотод амьдарчээ. Тэнд байхдаа Симферполын нэгдүгээр гимназийн шинжлэх ухааны ахлах мастер зэрэгтэй болж 1857 онд бүрэн эдгэрч Оросын нийслэл Санкт-Петебургт буцаж ирээд Санкт-Петербургийн Эзэн хааны Их сургуульд 1890 онд хүртэл багшилжээ. Харин нь 1859—1861 онуудад эрдэм шинжилгээний томилолтоор Германы Хайдельбергийн их сургуульд физикийн хими чиглэлээр мэргэжил дээшлүүлжээ.

Тэрээр хоёр удаа гэрлэсэн байна. 1862 онд Менделеев эхлээд Феозва Никитична Лещёватай дараан нь 1876 онд Анна Ивановна Попова-д дурлаж түүнд гэрлэх санал тавьсан ба, эс зөвшөөрвөл амиа хорлоно хэмээн айлгаж байжээ. Поповатай гэрлээд нэг сар өнгөрсний дараа л Менделеев Лещёвагаас албан ёсоор салсан байна. Түүний энэхүү нийгэм дэхь сөрөг сэтгэгдэл үлдээсэн явдлаас Менделеевийг Бүх Оросын Шинжлэх Ухааны Академид элсэх боломжийг хаажээ. Түүний хоёр дахь гэрлэлт Анна Ивановна Попова -гаас гарсан охин болох Любовь нь сүүлд оросын алдарт яруу найрагч Александр Блоктой гэрлэсэн байна. Түүний эхний гэрлэлт буюу, Феозва Лещёва-гаас гарсан хүүхдүүд нь Ольга, Владимир юм.

Менделеев 1907 онд, Оросын Санкт Петербург хотод хатгалгааны улмаас нас баржээ. Түүний нэрээр саран дээрх солирын тогоог "Менделеевийн тогоо" гэж нэрлсэн ба үүнээс гадна үелэх системийн 101 дэхь, цацраг идэвхт элементийг Менделевиум хэмээн нэрлэсэн байна.

Цахим холбоос

 Commons: Дмитрий Менделеев – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

• Ном ба утга зохиол: Дмитрий Менделеев Германы үндэсний ном сангийн каталогт