Монголчуудын Солонгост хийсэн довтолгоо

1231-1270 оны хооронд Монголын эзэнт гүрэн Солонгосын Гүрёо гүрний эсрэг цуврал аян дайн хийсэн. Иргэдийн амь насанд асар их хохирол учруулсан долоон томоохон довтолгоо хийсэн бөгөөд сүүлчийн аян дайн нь Горёо нутгийн ихэнх хэсгийг 80 орчим жилийн турш Юань гүрний хавсрага улс болгосон юм. Гэсэн хэдий ч энэ хугацаанд бослогын хөдөлгөөнүүд байсан бөгөөд 1274 онд Горёогийн нутаг дэвсгэрийн зарим хэсэг нь Монголын хяналтаас гадуур оршин тогтнож байв.

Юань гүрэн Гүрёогийн хаадаас эд хөрөнгө, алба гувчуур авдаг байв. Юань гүрний захиргаанд орсон хэдий ч Горёогийн язгууртны хоорондын дотоод тэмцэл, Юанийн засаглалын эсрэг бослого үргэлжилсээр байсан бөгөөд хамгийн алдартай нь Самбёолчогийн бослого байв. Монголчуудын довтолгоонд дороо бут цохигдсон ч эсэргүүцэл Солонгос, Сүн улс үзүүлсэн байна.

Киданчуудын довтолгоо (1216-1219)

Гүрёо 1211 онд Жинь гүрний төлөөлөгч (1115–1234) монгол цэргүүдэд алагдсаны дараа Монголчуудтай анх таарч байжээ.

Хожим нь монголчууд дайсан Киданчуудыг хөөж явсаар Гүрёод орж ирэв. 1211 онд Жин улсын цэргийн командлагчаар ажиллаж байсан Киданы хунтайж Елю Лиугэ бослого гаргаж, Ляодун хотын нэг хэсгийг эзлэн авчээ. Хоёр жилийн дараа тэрээр өөрийгөө Ляогийн захирагч хэмээн тунхаглав. Йелү Лиугийг тодорхой Есибу хөөж, Чингис хаанаас булаан авагчийн эсрэг тусламж хүсэв. Есибүг мөн түүний сайд нарын нэг Кидан булаан авчээ. 1214 онд Жинь бослогыг дарахыг Пусян Ваннуд даалгав. Гэвч Пушян Ванну /Puxian Wannu/ ялагдаж, 1215 онд өөрөө бослого гаргасан. Дүнжинд ("Зүүн Нийслэл") түшиглэн Пушян Ванну Дажень ("Их Жүрчэн") улсыг тунхаглав. 1216 оны хавар Жин улсаас дүрвэн гарсан Киданчууд Пушянь Ваннугийн нутаг дэвсгэрийг эзэлж, Дэнжоугаас Пожү (Уйжү) хүртэлх газрыг эзэлжээ.

1216 онд Монголчууд Елү Лиүгэгийн хамт Киданы босогчдыг Гүрёогийн хил хүртэл хөөж, Ялу буюу Амнок мөрний доод урсгалд орших арал дээр байрлах Дафуин руу довтлов. Киданчууд Гүрёогоос тусламж хүссэн боловч татгалзсан тул Киданчууд 90,000 орчим хүнтэй Ялу мөрнийг гатлан Гүрёогийн хилийг давав. Киданы босогчид Солонгосын генерал Ким Чвирёгийн гарт хэд хэдэн удаа ялагдал хүлээснээс хойш 1217 жил Солонгосын хойгийг урд зүгт дээрэм тонуул хийжээ. Тэд Пушян Ваннугийн нутаг руу анхаарлаа хандуулав. Пушян Ванну аль хэдийн монголчуудад ялагдаж, дагаар орсон байсан боловч монгол цэрэг ухрах үед тэрээр зүүн тийш Ялу руу хөдөлж, 1217 оны эхээр Дунся ("Зүүн Шиа") улсыг зарлав. Жингийн шахалтад тэрээр дахин зүүн зүг рүү зугтан Түмэн голын адаг руу явав. Киданчууд Гүрёогоос зугтсан. Киданчууд нэмэлт хүч цуглуулж чадсан бөгөөд дараа нь 1217 оны намар Гүрёо руу дахин довтолсон. Тэд Кангдун хотыг эзэлсний дараа Киданчуудын довтолгоо зогссон бөгөөд Горёогийн цэргүүд тэднийг дарж чадсан юм.

1218 оны өвөл Хажэнь, Жала нарын удирдсан 10 000 монгол цэрэг Ван Янь Зиюаний удирдсан 20 000 Зүүн Жүрчэн цэргийн хамт зүүн хойд зүгээс Гүрёод орж ирэв. Тэд Хважу, Маенжу, Сунжу, Түкчү хотуудад Киданчуудын хүчийг бут цохив. Монгол-Жүрчэнгийн давшилтыг их хэмжээний цас орж, зам зорчих боломжгүй болгосон юм. Хажэн орчуулагч Жао Жунсянгийн зөөвөрлөсөн захидлыг баруун хойд зүгийн Гүрёогийн командлагч Чо Чүнд илгээж, Киданчуудыг эрхшээлдээ оруулсны дараа хоёр үндэстнийг ах, дүүгийн харилцаа тогтоохыг шаардсан байна.

Чо Чунг, Ким Чвирё нар монголчуудын шаардлагыг биелүүлэхийг дэмжиж байсан ч Гүрёогийн шүүх илүү болгоомжилж байв. Эцэст нь тэд Чогийн ятгалгаар монгол цэргийг дэмжэхээр тохиролцов. Нэг мянган шуудай будаа, нэг мянган сонгомол цэргээ монголчууд руу илгээв. Тэд хэрэмтэй Тэжү хотод Монголчууд Киданчуудыг довтлохыг харахаар цагтаа иржээ. Нэмэгдэл хүчийг монголчууд халуунаар хүлээж авсан байна.

1219 оны эхээр Кангдун дахь Киданчуудын сүүлчийн бэхэлгээг авахаар бэлтгэж байв. Гүрёогийн цэргүүд Монгол-Жүрчэн цэрэгт нэгдсэн байна. 50,000 орчим киданчууд бууж өгч, хаалгаа нээв.

Кангдун унасны дараа Гүрёо Жалагийн хуаранд төлөөлөгч илгээхийн зэрэгцээ монгол цэргийн жанжидад бэлэг өгчээ. Монголын элч нар Гүрёогийн Гожонтой (1213-1259 онд хаанчилсан) уулзаж, түүнд албан ёсны бичиг баримт гардуулжээ. Чо Монгол, Жүрчэн нарын командлагчдыг дагуулан Ялу руу явж, тэндээс Монголчууд Гүрёогийн олон тооны адууг хураан авч оджээ. Гэвч тэд Гүрёо хэл сурч, монголчуудыг эргэж ирэхийг хүлээхээр Пожүд 41 захирагчаа үлдээсэн байна. Монголчууд мөн Гүрёогоос жил бүр алба гувчуур авч эхэлсэн бөгөөд хоёр жилийн дотор Гожон гуя гувчуурыг зогсоож, монголчуудыг эсэргүүцэхийг уриалж байв.

Киданчуудын дайралтаас хойш баруун хойд нутгийн нөхцөл байдал тааруу байв. 1219 оны намар цэргийн командлагч Хан Сун, Та Чи нар Пожу хотод бослого гаргаж, Пусянь Ванну руу нүүж, 10 000 Зүүн Жүрчэнүүдээр хүчээ нэмэгдүүлэв. Тэд Жин командлагч Югексиатай холбоо тогтоохыг оролдсон. Югексиа тэднийг найранд урьж, алжээ. Тэдний толгойг 1220 оны эхээр Кэсон руу илгээсэнийх нь төлөө Югексиа Горёогийн шүүхээс маш их шагнуулжээ. Гэсэн хэдий ч Югексиа хэдэн жилийн турш Горёогийн хилийн хотуудыг удаа дараа цөлмөж байв. Пожу руу дэг журмыг сэргээхээр илгээсэн цэргүүд маш олон хүнийг устгасан тул дөрвөн сарын дараа дахин бослого гарч, 5000 цэрэг дарах шаардлагатай болжээ. Уул руу зугтсан киданчууд Гүрёогийн харуулууд руу дайрсаар байв.

Монголчуудын Солонгост хийсэн анхны довтолгоо (1231 оны 8-р сараас 1232 оны 1-р сар)

1221 онд Жүгүйгээр ахлуулсан Монголын төлөөлөгчид шаардлагын жагсаалт гаргаж байхад 6000-7000 монгол цэрэг хэдхэн хоногийн дараа Гүрёогийн хилд иржээ. Гүрёогийн удирдлага тэднийг хүйтнээр хүлээж авав. 1224 онд Пушян Ванну Монголчуудаас тусгаар тогтнолоо зарлаж, холбоо байгуулахаар Гүрёод элч илгээжээ. Гүрёо саналаас татгалзаж, дараагийн дөрвөн жилийн хугацаанд Зүүн Жүрчэнүүд Гүрёо руу дайрчээ. Монголчууд, Гүрёо хоёрын харилцаа муудсаны улмаас 1229 онд энхийн хэлэлцээ хийх оролдлого хийсэн байна.

Монголчуудын Солонгост хийсэн хоёр дахь довтолгоо (1232 оны 6-р сараас 1232 оны 12-р сар)

Өмнөх довтолгоонд Монголчууд Кэсоныг заналхийлэхэд Чое У гэр бүлээ Ганхва арал руу илгээжээ. 1232 оны хавар Чое У бүх дээд албан тушаалтныг өөрийн байранд цуглуулж, нийслэлийг Ганхва руу шилжүүлэхийг санал болгов. Эсэргүүцэгч Ким Сечун төлөвлөгөөний эсрэг үг хэлснийхээ төлөө цаазлуулсан. Хааны гэр бүлийг Ганхва руу нүүлгэн шилжүүлж, ард түмэнд уулын цайз эсвэл эргийн арлуудад хоргодохыг зааварлахын тулд комиссын гишүүдийг муж руу илгээв. 1232 оны зун шилжүүлэг дуусч эх газрын монгол дарухачид устгагджээ.

Баруун Нийслэл (Пёньян) нь монголчуудад урвасан Гүрёогийн дайчин Хонг Бок-воны мэдэлд байсаар байв. Баруун нийслэлийн иргэд монгол түшмэдүүдийг алахаар төлөвлөж байгааг мэдээд монголчуудын хэлмэгдүүлэлт тэдний үхэлд хүргэх вий гэж эмээж бослого гаргажээ. Баруун нийслэл дэх засгийн газрын албан тушаалтнууд Чо арал руу зугтав.

Монголчуудын Солонгост хийсэн гурав дахь довтолгоо (1235 оны 6-р сараас 1239 оны 4-р сар)

1235-1239 оны монголчуудын довтолгоо.

1235 онд Монголчууд Кёнсан, Жоолла мужуудын зарим хэсгийг цөлмөх аян дайн эхлүүлэв. Иргэний эсэргүүцэл хүчтэй байсан тул Гангва дахь хааны шүүх цайзыг бэхжүүлэхийг оролдов. Гүрёо хэд хэдэн ялалт байгуулсан боловч Гүрёогийн цэрэг болон Шударга хүмүүсийн арми түрэмгийллийн давалгааг тэсвэрлэж чадсангүй. Монголчууд Ганхва арал болон Гүрёогийн эх газрын уулын цайзыг авч чадахгүй болсны дараа монголчууд хүн амыг өлсгөх гэж Гүрёогийн тариалангийн талбайг шатааж эхлэв. Зарим цайзууд бууж өгөхөд монголчууд эсэргүүцсэн бүх хүнийг цаазалсан байна.

1238 онд Гүрёо бууж өгч, энх тайван байгуулахаар болжээ. Гүрёо хааны гэр бүлийг барьцаанд илгээхийг монголчууд шаарджээ. Гэсэн хэдий ч Горёо хаантай гэр бүлийн холбоогүй хүнийг явуулжээ. Уурлаж бухимдсан монголчууд Солонгосын хөлөг онгоцнуудын далайг цэвэрлэж, удирдлагыг эх газар руу нүүлгэн шилжүүлэхийг, Монголын эсрэг сурталтнуудыг хүлээлгэн өгөхийг, мөн хааны гэр бүлийг барьцаалахыг шаардав. Үүний хариуд Солонгос холын гүнж, язгууртны арван хүүхдийг илгээсэн байна.

Монголчуудын Солонгост хийсэн дөрөв дахь довтолгоо (1247 оны 7-р сараас 1248 оны 3-р сар)

1247 онд Монголчууд Гүрёогийн эсрэг дөрөв дэх аян дайныг эхлүүлж, нийслэлээ Сонгдод болон хааны гэр бүлд барьцаалагдан буцааж өгөхийг дахин шаардав. Гүюг хаан Амуханыг Солонгос руу илгээж, 1247 оны 7-р сард Монголчууд Йомжүгийн ойролцоо буудаллав. Гүрёогийн хаан Гожон нийслэлээ Ганхва арлаас Сонгдо руу шилжүүлэхээс татгалзсаны дараа Амуканы цэрэг Солонгосын хойгийг дээрэмджээ. Харин 1248 онд Гүюг хаан нас барснаар монголчууд дахин ухарчээ. Гэвч монголчуудын довтолгоо 1250 он хүртэл үргэлжилсэн.

Монголчуудын Солонгост хийсэн тав дахь довтолгоо (1253 оны 7-р сараас 1251 оны 1-р сар)

1251 онд Мөнх хааныг хаанаар өргөмжилсний дараа монголчууд дахин шаардлага тавьжээ. Мөнх хаан Гүрёод элч илгээж, 1251 оны 10-р сард хаан ширээнд өргөмжлөхөө зарлав. Түүнчлэн Гожон хааныг өөрийн биеэр дуудаж, төв байрыг нь Гангва арлаас Солонгосын эх газар руу нүүлгэн шилжүүлэхийг шаардав. Гэвч Гүрёогийн ордныхон хөгшин хаан хол явах боломжгүй тул хааныг явуулахаас татгалзав. Мөнх хаан дахин элч нараа тодорхой үүрэг даалгавартайгаар илгээв. Гүрёогийн түшмэд элч нарыг сайнаар хүлээн авсан ч хаан нь Мөнх хааныхаа зарлигийг дагасангүй хэмээн зэмэлжээ. Мөнх хаан Екү хунтайжийг солонгосын эсрэг цэргийг захирахыг тушаажээ. Гэсэн хэдий ч Мөнх хааны ордонд байсан солонгос хүн тэднийг 1253 оны 7-р сард аян дайнаа эхлүүлэхийг ятгаж, Йекү Амухантай хамт Гүрёогийн удирдлагаас бууж өгөхийг шаарджээ. Удирдлага татгалзсан боловч монголчуудыг эсэргүүцсэнгүй, тариачдыг уулын цайз, арлууд руу нүүлгэн цуглуулав. Жалайртай Корчи Монголчуудтай нэгдсэн Гүрёогийн жанжин нартай хамтран ажиллаж Солонгосыг сүйрүүлжээ. Екүгийн нэг элч ирэхэд Гожон түүнийг Син Чуан-буг дахь шинэ ордонд нь биечлэн уулзав. Гожон эцэст нь нийслэлээ эх газар руу буцаан шилжүүлэхийг зөвшөөрч, дагавар хүү Ангёныг барьцаанд илгээв. Монголчууд 1254 оны 1-р сард дайнаа зогсоов.