Сахаровын шагнал

«Бодол санааны эрх чөлөөний» Сахаровын нэрэмжит шагнал (англи. Sakharov Prize for Freedom of Thought) -Европын парламентын 1988 онд бий болгож Бодол санаа болон хүний эрхийн салбарт онцгой гавьяа байгулсан хүнд жил бүр олгодог шагнал юм. Энэхүү шагналыг Зөвлөлтийн эрдэмтэн физикч, хүний эрхийг хамгаалагч, тэрс үзэлтэн Андрей Сахаровын нэрэмжит болгосон байна.

Шагналтнууд

Он	Дүрс	Шагналтан	Улс	Тэмдэглэл	Reference
1988	Нельсон Мандела	Нелсон Мандела/ Nelson Mandela	Өмнөд Африк	Апартеидын эсрэг тэмцэгч, сүүлд Өмнөд Африкийн Ерөнхийлөгч байсан.
		Анатолий Марченко/ Anatoly Marchenko	Зөвлөлт Холбоот Улс	Зөвлөлтийн тэрс үзэлтэн, хүний эрхийг хамгаалагч.
1989	Александр Дубчек	Александр Дубчек/ Alexander Dubček	Чехословак	Словакийн улс төрч, "Прагийн хавар"-ын үеэр коммунист дэглэмийг нурааж солих оролдлого хийсэн.
1990	Аунг Сан Сү Чи	Aung San Suu Kyi	Бирм	Шагналыг хүртэх үед Су Чи Мьянмарт цэргийн дэглэмийн эсрэг тайван тэмцэл өрнүүлж байсан сөрөг хүчний улстөрч, Ардчиллын төлөөх үндэсний лигийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга асан нэгэн байв. Тэрээр 15 жил гэрийн хорионд хоригдож байгаад 2013 онд суллагдсаныхаа дараа өөрийн биеэр ирж уг шагналыг авсан юм. 2020 онд Европын Парламентын Ерөнхийлөгч нарын бага хурал Сү Чиг Рохинжа ард түмний эсрэг харгислал үйлдсэнийх нь төлөө Сахаровын шагналын нийгэмлэгээс албан ёсоор түдгэлзүүлсэн боловч өөрөө уг шагналыг буцааж өгөөгүй байна.
1991	-	Adem Demaçi	Югослав	Косовогийн Албаний улс төрч, удаан хугацаанд улс төрийн хэргээр шоронд суусан.
1992		Маяа талбай дахь Эхчүүд/ Mothers of the Plaza de Mayo	Аргентин	"Бохир дайны" үед алга болсон хүүхдүүдийн эхчүүдийн Холбоо.
1993		Oslobođenje	Бүгд Найрамдах Босни, Герцоговина улс	Popular newspaper that defended Bosnia and Herzegovina as a multi-ethnic state
1994	Т.Насрин	Таслима Насрин/ Taslima Nasrin	Бангладеш	Эмч байсан, эмэгтэйчүүдийн эрхийн төлөө зохиолч.
1995	Лейлй Зана	Лейла Зана/ Leyla Zana	Түрк	Туркийн зүүн өмнөд нутгийн курд гаралтай улстөрч, Курдын ажилчны намын гишүүн байсан хэргээр 15 жил хоригдсон.
1996		Вей Зиншенг/ Wei Jingsheng	БНХАУ	Хятадын Ардчилалын хөдөлгөөний идэвхитэн.
1997		Salima Ghezali	Algeria	Journalist and writer, activist for women's rights, human rights and democracy in Algeria
1998		Ibrahim Rugova	FR Yugoslavia	Kosovo Albanian politician, first President of Kosovo
1999		Xanana Gusmão	East Timor	Former militant, first President of East Timor
2000	-	¡Basta Ya!	Spain	Organisation uniting individuals of various political positions against terrorism
2001		Nurit Peled-Elhanan	Israel	Peace activist
	-	Иззат Газзави/ Izzat Ghazzawi	Палестин	Зохиолч, профессор.
		Dom Zacarias Kamwenho	Angola	Archbishop and peace activist
2002	-	Освальдо Паяа/ Oswaldo Payá	Куба	Кубын Улс төрийн тэрс үзэлтэн.
2003		Кофи Аннан/ Kofi Annan	Гана	Нобелийн энх тайвны шагналт, НҮБ-ын долоо дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга.
		United Nations	N/A (International)
2004	-	Беларусийн Сэтгүүлчдийн Холбоо/ Belarusian Association of Journalists	Беларусь	"Үг хэлэх эрх чөлөө, мэдээлэл хүлээн авах, түгээх эрхийг хангах, сэтгүүл зүйн мэргэжлийн стандартыг сурталчлах зорилготой" төрийн бус байгууллага.
2005		Цагаан хувцастай эмэгтэйчүүд/ Ladies in White	Куба	Тэрс үзэлтнүүдийн гэр бүл, хамаатан эмэгтэйчүүдийн сөрөг хүчний хөдөлгөөн.
		Reporters Without Borders	N/A (International)	France-based non-governmental organisation advocating freedom of the press
		Hauwa Ibrahim	Nigeria	Хүний эрхийн хуульч
2006		Alaksandar Milinkievič	Belarus	Politician chosen by United Democratic Forces of Belarus as the joint candidate of the opposition in the presidential elections of 2006
2007		Salih Mahmoud Osman	Sudan	Хүний эрхийн хуульч
2008		Ху Жиа/ Hu Jia	БНХАУ	БНХАУ-ын идэвхитэй тэрс үзэлтэн.
2009		Мемориал/ Memorial	ОХУ	Олон улсын иргэний эрх ба түүхэн дурсгалын нийгэмлэг
2010		Гуилермо Фаринас/ Guillermo Fariñas	Куба	Эмч, сэтгүүлч, улс төрийн тэрс үзэлтэн.
2011		Asmaa Mahfouz	Египт	Арабын ард түмний таван төлөөлөгч, тэдний эрх чөлөө, хүний эрхийн төлөөх тэмцлийг хүлээн зөвшөөрч, дэмжсэн байна.
		Ahmed al-Senussi	Ливи
		Razan Zaitouneh	Сири
		Ali Farzat
	-	Mohamed Bouazizi	Тунис
2012		Jafar Panahi	Иран	Iranian activists, Sotoudeh is a lawyer and Panahi is a film director.
		Nasrin Sotoudeh
2013		Malala Yousafzai	Pakistan	Campaigner for women's rights and education
2014		Denis Mukwege	Democratic Republic of the Congo	Gynecologist treating victims of gang rape
2015		Раиф Бадави/ Raif Badawi	Саудын Араб	Саудын Арабын зохиолч, "Free Saudi Liberals" цахим хуудас үүсгэгч.
2016		Nadia Murad	Iraq	Yazidi human rights activists and former abductees of the Islamic State of Iraq and the Levant
		Lamiya Aji Bashar
2017		Венесүэлын Ардчилсан сөрөг хүчин/ Democratic opposition in Venezuela	Венесүэл	Тус улсын Үндэсний Ассамблейн гишүүд болон хүний эрхийн "Foro Penal Venezolano" ТББ-ын жагсаалтад багтсан бүх улс төрийн хоригдлуудыг Леопольдо Лопес, Хулио Боргес, Антонио Ледезма, Даниэль Себаллос, Йон Гойкочеа, Лорент Салех, Альфредо Рамос, Андреа Гонзалес нар төлөөлсөн. Энэхүү шагналыг "Николас Мадурогийн засгийн газрын хэлмэгдүүлэлтийн эсрэг тэмцэгч оюутнууд болон эсэргүүцэгчдийн эр зоригийг" шагнаж, Европын "Нэгдсэн зүүн-Нордикийн ногоон зүүний парламентын бүлгээс" бойкот зарлав.
2018		Олег Сенцов/ Oleg Sentsov	Украин	Кино найруулагч, Орос болон дэлхийн бусад өнцөг булан бүрт хоригдож буй улс төрийн хоригдлуудыг суллахын төлөөх тэмцлийн бэлэг тэмдэг.
2019		Ильхам Тохти/ Ilham Tohti	БНХАУ	Уйгарын эдийн засагч, эрдэмтэн, хүний эрхийн төлөө тэмцэгч.
2020		Беларусь улсын Ардчилсан сөрөг хүчин/ Democratic opposition in Belarus	Беларусь	Беларусийн ардчилсан сөрөг хүчнийг Зохицуулах зөвлөл төлөөлж, Светлана Тихановская, Светлана Алексиевич, Мария Калесникава, Волха Кавалкова, Вераника Цапкала, улс төр, иргэний нийгмийн зүтгэлтнүүд болох Сиархей Тихановский, Алесь Белиацкий, Сергей Дилевский, Степан Пуцыла, Микола Статкиевич.
2021		Алексей Навальный/ Alexei Navalny	ОХУ	ОХУ-ын Сөрөг хүчний улс төрч, авилгын эсрэг тэмцэгч
2022		Украины ард түмэн/ Ukrainian people	Украин	2022 онд Оросууд Украинд түрэмгийлсний дараа "ардчилал, эрх чөлөө, хууль дээдлэх ёсыг хамгаалж буй" украины ард түмэн шагнагджээ.