Сахаровын шагнал
«Бодол санааны эрх чөлөөний» Сахаровын нэрэмжит шагнал (англи. Sakharov Prize for Freedom of Thought) -Европын парламентын 1988 онд бий болгож Бодол санаа болон хүний эрхийн салбарт онцгой гавьяа байгулсан хүнд жил бүр олгодог шагнал юм. Энэхүү шагналыг Зөвлөлтийн эрдэмтэн физикч, хүний эрхийг хамгаалагч, тэрс үзэлтэн Андрей Сахаровын нэрэмжит болгосон байна.
Шагналтнууд[засварлах | кодоор засварлах]
Он | Дүрс | Шагналтан | Улс | Тэмдэглэл | Reference |
---|---|---|---|---|---|
1988 | ![]() |
Нелсон Мандела/
Nelson Mandela |
Өмнөд Африк | Апартеидын эсрэг тэмцэгч, сүүлд Өмнөд Африкийн Ерөнхийлөгч байсан. | |
Анатолий Марченко/
Anatoly Marchenko |
Зөвлөлт Холбоот Улс | Зөвлөлтийн тэрс үзэлтэн, хүний эрхийг хамгаалагч. | |||
1989 | ![]() |
Александр Дубчек/
Alexander Dubček |
Чехословак | Словакийн улс төрч, "Прагийн хавар"-ын үеэр коммунист дэглэмийг нурааж солих оролдлого хийсэн. | |
1990 | ![]() |
Aung San Suu Kyi | Бирм | Шагналыг хүртэх үед Су Чи Мьянмарт цэргийн дэглэмийн эсрэг тайван тэмцэл өрнүүлж байсан сөрөг хүчний улстөрч, Ардчиллын төлөөх үндэсний лигийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга асан нэгэн байв. Тэрээр 15 жил гэрийн хорионд хоригдож байгаад 2013 онд суллагдсаныхаа дараа өөрийн биеэр ирж уг шагналыг авсан юм. 2020 онд Европын Парламентын Ерөнхийлөгч нарын бага хурал Сү Чиг Рохинжа ард түмний эсрэг харгислал үйлдсэнийх нь төлөө Сахаровын шагналын нийгэмлэгээс албан ёсоор түдгэлзүүлсэн боловч өөрөө уг шагналыг буцааж өгөөгүй байна. | |
1991 | - | Adem Demaçi | Югослав | Косовогийн Албаний улс төрч, удаан хугацаанд улс төрийн хэргээр шоронд суусан. | |
1992 | ![]() |
Маяа талбай дахь Эхчүүд/
Mothers of the Plaza de Mayo |
Аргентин | "Бохир дайны" үед алга болсон хүүхдүүдийн эхчүүдийн Холбоо. | |
1993 | Oslobođenje | Бүгд Найрамдах Босни, Герцоговина улс | Popular newspaper that defended Bosnia and Herzegovina as a multi-ethnic state | ||
1994 | ![]() |
Таслима Насрин/
Taslima Nasrin |
Бангладеш | Эмч байсан, эмэгтэйчүүдийн эрхийн төлөө зохиолч. | |
1995 | ![]() |
Лейла Зана/
Leyla Zana |
Түрк | Туркийн зүүн өмнөд нутгийн курд гаралтай улстөрч, Курдын ажилчны намын гишүүн байсан хэргээр 15 жил хоригдсон. | |
1996 | ![]() |
Вей Зиншенг/
Wei Jingsheng |
БНХАУ | Хятадын Ардчилалын хөдөлгөөний идэвхитэн. | |
1997 | Salima Ghezali | Algeria | Journalist and writer, activist for women's rights, human rights and democracy in Algeria | ||
1998 | Ibrahim Rugova | FR Yugoslavia | Kosovo Albanian politician, first President of Kosovo | ||
1999 | Xanana Gusmão | East Timor | Former militant, first President of East Timor | ||
2000 | - | ¡Basta Ya! | Spain | Organisation uniting individuals of various political positions against terrorism | |
2001 | Nurit Peled-Elhanan | Israel | Peace activist | ||
- | Иззат Газзави/
Izzat Ghazzawi |
Палестин | Зохиолч, профессор. | ||
Dom Zacarias Kamwenho | Angola | Archbishop and peace activist | |||
2002 | ![]() |
Освальдо Паяа/
Oswaldo Payá |
Куба | Кубын Улс төрийн тэрс үзэлтэн. | |
2003 | ![]() |
Кофи Аннан/
Kofi Annan |
Гана | Нобелийн энх тайвны шагналт, НҮБ-ын долоо дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга. | |
United Nations | N/A (International) | ||||
2004 | - | Беларусийн Сэтгүүлчдийн Холбоо/
Belarusian Association of Journalists |
Беларусь | "Үг хэлэх эрх чөлөө, мэдээлэл хүлээн авах, түгээх эрхийг хангах, сэтгүүл зүйн мэргэжлийн стандартыг сурталчлах зорилготой" төрийн бус байгууллага. | |
2005 | ![]() |
Цагаан хувцастай эмэгтэйчүүд/
Ladies in White |
Куба | Тэрс үзэлтнүүдийн гэр бүл, хамаатан эмэгтэйчүүдийн сөрөг хүчний хөдөлгөөн. | |
Reporters Without Borders | N/A (International) | France-based non-governmental organisation advocating freedom of the press | |||
Hauwa Ibrahim | Nigeria | Хүний эрхийн хуульч | |||
2006 | Alaksandar Milinkievič | Belarus | Politician chosen by United Democratic Forces of Belarus as the joint candidate of the opposition in the presidential elections of 2006 | ||
2007 | Salih Mahmoud Osman | Sudan | Хүний эрхийн хуульч | ||
2008 | ![]() |
Ху Жиа/
Hu Jia |
БНХАУ | БНХАУ-ын идэвхитэй тэрс үзэлтэн. | |
2009 | Мемориал/
Memorial |
ОХУ | Олон улсын иргэний эрх ба түүхэн дурсгалын нийгэмлэг | ||
2010 | ![]() |
Гуилермо Фаринас/
Guillermo Fariñas |
Куба | Эмч, сэтгүүлч, улс төрийн тэрс үзэлтэн. | |
2011 | Asmaa Mahfouz | Египт | Арабын ард түмний таван төлөөлөгч, тэдний эрх чөлөө, хүний эрхийн төлөөх тэмцлийг хүлээн зөвшөөрч, дэмжсэн байна. | ||
Ahmed al-Senussi | Ливи | ||||
Razan Zaitouneh | Сири | ||||
Ali Farzat | |||||
- | Mohamed Bouazizi | Тунис | |||
2012 | Jafar Panahi | Иран | Iranian activists, Sotoudeh is a lawyer and Panahi is a film director. | ||
Nasrin Sotoudeh | |||||
2013 | Malala Yousafzai | Pakistan | Campaigner for women's rights and education | ||
2014 | Denis Mukwege | Democratic Republic of the Congo | Gynecologist treating victims of gang rape | ||
2015 | ![]() |
Раиф Бадави/
Raif Badawi |
Саудын Араб | Саудын Арабын зохиолч, "Free Saudi Liberals" цахим хуудас үүсгэгч. | |
2016 | Nadia Murad | Iraq | Yazidi human rights activists and former abductees of the Islamic State of Iraq and the Levant | ||
Lamiya Aji Bashar | |||||
2017 | ![]() |
Венесүэлын Ардчилсан сөрөг хүчин/
Democratic opposition in Venezuela |
Венесүэл | Тус улсын Үндэсний Ассамблейн гишүүд болон хүний эрхийн "Foro Penal Venezolano" ТББ-ын жагсаалтад багтсан бүх улс төрийн хоригдлуудыг Леопольдо Лопес, Хулио Боргес, Антонио Ледезма, Даниэль Себаллос, Йон Гойкочеа, Лорент Салех, Альфредо Рамос, Андреа Гонзалес нар төлөөлсөн. Энэхүү шагналыг "Николас Мадурогийн засгийн газрын хэлмэгдүүлэлтийн эсрэг тэмцэгч оюутнууд болон эсэргүүцэгчдийн эр зоригийг" шагнаж, Европын "Нэгдсэн зүүн-Нордикийн ногоон зүүний парламентын бүлгээс" бойкот зарлав. | |
2018 | ![]() |
Олег Сенцов/
Oleg Sentsov |
Украин | Кино найруулагч, Орос болон дэлхийн бусад өнцөг булан бүрт хоригдож буй улс төрийн хоригдлуудыг суллахын төлөөх тэмцлийн бэлэг тэмдэг. | |
2019 | ![]() |
Ильхам Тохти/
Ilham Tohti |
БНХАУ | Уйгарын эдийн засагч, эрдэмтэн, хүний эрхийн төлөө тэмцэгч. | |
2020 | ![]() |
Беларусь улсын Ардчилсан сөрөг хүчин/
Democratic opposition in Belarus |
Беларусь | Беларусийн ардчилсан сөрөг хүчнийг Зохицуулах зөвлөл төлөөлж, Светлана Тихановская, Светлана Алексиевич, Мария Калесникава, Волха Кавалкова, Вераника Цапкала, улс төр, иргэний нийгмийн зүтгэлтнүүд болох Сиархей Тихановский, Алесь Белиацкий, Сергей Дилевский, Степан Пуцыла, Микола Статкиевич. | |
2021 | ![]() |
Алексей Навальный/ Alexei Navalny | ОХУ | ОХУ-ын Сөрөг хүчний улс төрч, авилгын эсрэг тэмцэгч | |
2022 | ![]() |
Украины ард түмэн/ Ukrainian people | Украин | 2022 онд Оросууд Украинд түрэмгийлсний дараа "ардчилал, эрх чөлөө, хууль дээдлэх ёсыг хамгаалж буй" украины ард түмэн шагнагджээ. |