Берлиний хана

Берлиний хана; Герман: Berliner Mauer
	Берлиний хана; Герман: Berliner Mauer Баруун Берлин талдаа граффити, Зүүн Берлин талдаа Луизенштадтын сувгийн тэгшилсэн байгууламж харагдах, 1986 он
Ашиглалт	Хил
Байршил	Берлин
Нийт урт	160 км гаруй
Нээлхийн тоо	Хилийн гарцууд (газрын зургаас үзэх)
Өндөр	3,60 м
Барьсан өртөг	400 сая Ардчилсан Германы марк
Барьж эхэлсэн	1961 он
	Байрлал
	Берлиний хана (Берлин) Берлиний хана
	Берлиний хана (Берлин) Берлиний хана
	1989 оноос өмнөх Берлиний хананы газрын зураг (хүрэн), ; * баруун ба өмнөд Берлиний гаднах тойрог; * Хилийн гарцууд 1–14; * Нутаг дэвсгэрийн солилцоо A:; Штаакен – Гатов/Вилхелмштадт (1945); * Нутаг дэвсгэрийн солилцоо B:; Шпандау – Фалкензее (1970 оноос хойш); * Нутаг дэвсгэрийн солилцоо C:; Цээлендорф – Бабелсберг (1970 оноос хойш); * Секторууд:; I = Франц, II = Их Британи,; III = АНУ (V Штайнштүккений хамт),; IV = «Ардчилсан сектор» хэмээгдэх (Зүүн Берлин)
	1989 оноос өмнөх Берлиний хананы газрын зураг

Берлиний хана (герм. Berliner Mauer) нь Германы хуваагдлын үеэр Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Улсын талаас босгосон хил хамгаалах систем бөгөөд энэ нь 28 жил гаруй буюу 1961 оны 8-р сарын 13-наас 1989 оны 11-р сарын 9-ийг хүртэл Ардчилсан Германы нийслэлийг Баруун Берлинээс тусгаарлах байгууламж байв.

Берлиний хана нь хуучин Баруун (хуучин Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улс) ба Зүүн Германы хоорондох хилээс ялгаатай.

Берлиний хана нь Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараах холбоотнуудын тогтоосон дэгийн дагуу дөрвөн бүст хуваагдсан хот бөгөөд энэ нь АНУ тэргүүлсэн барууныхан ба ЗХУ тэргүүлсэн социалист улсуудын хоорондох хүйтэн дайны зөрчлийн бэлгэдэл болж байв. Ханыг 1961 оны 8-р сарын эхээр ЗХУ-аас гаргасан тогтоолын дагуу хэд хоногийн дараа Зүүн Германы Засгийн газар барьсан юм. Берлиний хана нь есөн жилийн өмнөөс Зүүн ба Баруун Германы хоорондох дүрвэгсдийн урсгалыг зогсоох үүднээс барьсан байсан 1,378 километр урт хилийн шугамыг гүйцээн бөглөсөн үйлдэл байлаа.

Ардчилсан Германы хилийн цэргүүдийн хувьд 1960 оноос хойш „хууль бусаар хил зөрчигчдийг“ албан бусаар шууд буудах тушаалтай байсан ба үүнийг 1982 онд л хуульчлан мөрдсөн байдаг. Нийт 167,8 километр урт, хатуу хяналттай хилийн зурвасыг зүүнээс баруун Берлин рүү даван оргох гэсэн оролдлого нь амжилтгүй болон буудуулан хороогдсон хүмүүсийн судалгааг (2009 он) гаргахад 136-245 хүн гэж гарсан байдаг. Гэсэн ч энэ нь яг Берлиний ханан дээр амь үрэгсдийн үнэн бодит тоо биш юм.

1989 оны 11-р сарын 9-ний үдшийн төрийн эргэлтийн үр дүнд Берлиний ханыг нээсэн байна. Энэ нь Ардчилсан Германы иргэдийн эрх чөлөөнийхөө төлөө тэмцсэн тэмцлийн үр дүн байв. Берлиний хана нээгдсэнээс хойш нэг жилийн дотор СЭНН-ын дарангуйлал унан, Зүүн Герман Улс задран байхгүй болж, хоёр Германыг нэгдүүлэх үйл явцууд өрнөжээ.

Хэллэг

Берлиний ханыг барьсны дараа СЭНН-ын удирдлагууд 1962 онд «Фашизмаас хамгаалах хэрэм» хэмээх нэрийг албан ёсоор хэрэглэж байсан юм. Баруун Берлин рүү хил нь нээлттэй байх нь фашистуудын аюул заналхийлэлд өртөх магадлалаас хамгаалж буй хэмээдэг ч үнэн хэрэгтээ Зүүн Берлинээс дүрвэгсдийн урсгалыг л зогсоох нь гол зорилго нь байсан аж.

Энэ хана нь зөвхөн зүүн ба баруун Берлиний хооронд биш харин баруун Берлинийг бүрэн тойрох тул хотын баруун тал нь үндсэндээ «чөлөөт ертөнцийг үзэх цонх» буюу барууны хашигдсан арал байв.

Баруун ба Зүүн Берлин, хана, улсын хил гэх мэтийн зөрчил дагуулсан үг хэллэгээс зайлсхийх үүднээс Баруун Берлинд өдөр тутамд хэрэглэх «хилийн сектор» гэх нэр томьёог хэрэглэдэг байв. Энэ нь нэг талаас Их Британийн хилийн сектороос Францын ба Америкийн хилийн секторт ч ерөнхийд нь хэрэглэгдэх болохоор барууныханы хувьд төдий ач холбогдолтой хэллэг биш ч нөгөө талаас ЗХУ-ын хилийн секторт саармаг байдлаар хэрэглэж болох тул хэсэгтээ үүгээр нь хэрэглэж байгаад сүүлд нь хотын доторх «Берлиний хана» гэх хэллэгээр солигдсон байна.

Түүх

Өмнөх түүх

Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа Герман 1945 оны ЕЗХ-Бүсийн протокол ёсоор буюу өөрөөр хэлбэл Ялтын уулзалтын хэлэлцээрийн дагуу эзэмшлийн дөрвөн бүсэд хуваан, эдгээр бүсийг ялсан холбоотнууд болох АНУ, ЗХУ, Их Британи, Франц улсууд хянан, захирах болов. Яг үүнтэй адилаар эзэнт гүрний нийслэл байсан Их Берлинийг мөн дөрвөн бүс буюу секторт хуваав.

1945 оны зун «бүсийн хил» хэмээн нэрлэх эзэмшил бүс нутгийн хилийн шугамыг тогтоов. Зарим газраар нь хашлага барих ба эсвэл цагаан, шараар будсан модон багануудыг босгох мөн түүнчлэн ургаа модыг будгаар тэмдэглэв. Нэг бүсээс нөгөө бүсэд нэвтрэхийн тулд ганц л зөвшөөрлийн бичиг хэрэгтэй байв. Герман дахь Зөвлөлтийн зэвсэгт хүчний захиргааны газрын тушаалаар Зөвлөлтийн эзэмшил бүсэд хилийн цагдааг бий болгон байгуулсан бөгөөд энэ албаны ажил нь 1946 оны арванхоёрдугаар сарын 1-нээс эхэлсэн ба тэд галт зэвсэг хэрэглэх эрхтэйгээр томилогджээ.

Удалгүй баруун ба зүүн блокийн хооронд хүйтэн дайн бүхий түвшинд эхлэв. Тэдний хамгийн түрүүнд хагарах эхлэл нь дайны дараах нөхөн төлбөрийн асуудлаас эхлэв. ЗХУ өөрийн эзэмшил бүсээс авах нөхөн төлбөрөөр хэрэгцээгээ хангаж чадахгүйг мэдээд, 1946/47 онуудад төрөл бүрийн уулзалт дээр Руурын хязгаараас авах нөхөн төлбөрт оролцон, тэндээс төлбөр олгохыг шаардсан ба бусдаар Потсдамын гэрээгээр төлөвлөсөн эдийн засгийн төлөвлөгөөг биелүүлж чадахгүйд хүрнэ гэжээ. Түүнийг ганцхан Франц зөвшөөрсөн бол харин АНУ, Их Британи зөвшөөрсөнгүй.^[2]^[3]

Зургийн цомог

Бранденбургийн хаалган дээр зогсох усаар шүршигч хуягт, 1961 оны наймдугаар сар
Чекпойнт Чарли, хилээр нэвтрүүлэх шалган
АНУ-ын ерөнхийлөгч Жон Ф. Кеннеди ба Холбооны канцлер Конрад Аденауэр нар Чекпойнт Чарли дээр, 1963 оны 6-р сарын 26
Берлиний ханыг нээсний маргааш ард түмэн Бранденбургийн хаалганы дэргэдэх ханан дээр, 1989 оны 11-р сарын 10
Зүүнээс дүрвэхээр оролдоод чадаагүй амь үрэгсдийн дурсгалд зориулсан самбар
Берлиний хананы зураг, 1985 он
АНУ-ын хяналтын цэгийн хуулбар, 2007 он

Цахим холбоос

Commons: Берлиний хана – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wiktionary

Wiktionary: Берлиний хана – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Берлиний хана Германы үндэсний ном сангийн каталогт
Publikationen über die Berliner Mauer im Katalog Helveticat der Schweizerischen Nationalbibliothek

Эшлэл

↑ Aufbau und Entwicklung. 15. Juni 2018, abgerufen am 18. Juli 2019.
↑ Autorenkollektiv Trumandoktrin und Konferenz des Rates der Außenminister in Moskau. In: Akten zur Vorgeschichte der Bundesrepublik Deutschland 1945–1949. Bundesarchiv und Institut für Zeitgeschichte. Oldenbourg Verlag, München 1989, ISBN 3-486-52641-3, S. 6 ff.
↑ Rüdiger Alte: Die Verhandlungen. In: Die Außenpolitik der Tschechoslowakei und die Entwicklung der internationalen Beziehungen 1946–1947. Oldenbourg Verlag, München 2003, ISBN 3-486-56617-2, S. 203 ff.

[1] Aufbau und Entwicklung. 15. Juni 2018, abgerufen am 18. Juli 2019.

[2] Autorenkollektiv Trumandoktrin und Konferenz des Rates der Außenminister in Moskau. In: Akten zur Vorgeschichte der Bundesrepublik Deutschland 1945–1949. Bundesarchiv und Institut für Zeitgeschichte. Oldenbourg Verlag, München 1989, ISBN 3-486-52641-3, S. 6 ff.

[3] Rüdiger Alte: Die Verhandlungen. In: Die Außenpolitik der Tschechoslowakei und die Entwicklung der internationalen Beziehungen 1946–1947. Oldenbourg Verlag, München 2003, ISBN 3-486-56617-2, S. 203 ff.

[1]

[2]

[3]