Византын эзэнт гүрэн

Византын эзэнт гүрэн буюу Зүүн Ромын эзэнт гүрэн нь Дундад зууны үед буюу 395 оноос 1453 он хүртэл оршиж байсан, Константинополь хотод нийслэлээ байгуулсан, эзэн хаант төртэй Ромын эзэнт гүрэн. Оршин суугчид нь болон хөршүүд нь энэ улсыг Ромын эзэнт гүрэн гэж нэрийддэг байсан бөгөөд мөн Romania (грекээр: Ῥωμανία, Rhōmanía) гэдэг байлаа. "Ромын эзэнт гүрэн", "Византын эзэнт улс"-ын хоорондох ялгаа нь цэвэр орчин үеийн ойлголт бөгөөд хэзээнээс эхлэн Византын эзэнт гүрэн гэх нь тодорхой бус байдаг боловч Эзэн хаан I Константин нийслэлээ Никодемиагаас (Анатолийн хойг дахь) Босфорын хоолой дахь Византиум руу шилжүүлж Константинополь (өөрөөр "Шинэ Ром" ч гэдэг) болгосон хугацааг чухалд тооцдог.^[2]

Эзэнт гүрэн ялангуяа Ром-Персийн болон Визант-Арабын дайны үеэр нутаг дэвсгэрээсээ алдаж, доройтсон боловч Европ дахь эдийн засаг, соёл, цэргийн хүчний хувьд хамгийн нөлөөтэй гүрэн хэвээр байсан. Эзэнт гүрэн Македонийн династийн үед сэргэж, X зууны сүүл гэхэд Газар Дундын Тэнгисийн зүүн бүс нутагт хамгийн хүчирхэг гүрэн болж дахин сэргэжээ. Гэвч 1071 оноос хойш Эзэнт гүрний гол нутаг Бага Азийн ихээхэн хэсгийг сэлжүк түрэгүүдэд алджээ. XII зуунд Комнэнийн сэргэлтийн үеэр бага зэрэг сэргэж, ноёрхлоо хэсэг зуур дахин тогтоосон боловч түүний залгамжлагчдын үед дахин доройтсон. 1204 онд Загалмайтны дөрөвдүгээр аян дайнаар Эзэнт гүрэн үхлийн цохилт амсаж, задарч бутран, хоорондоо өрсөлдөгч Византын Грек болон Латин улсуудад хуваагджээ. Константинополь яваандаа сэргэж, Палеологийн удмын эзэн хаадын дор эзэнт гүрнийг 1261 онд дахин байгуулсан боловч XIV зуунд дараалсан олон иргэний дайн болж, эзэнт гүрний хүчийг улам бүр сулруулсан. Үлдсэн нутаг дэвсгэрийн ихэнхийг Визант–Османы дайнаар алдаж, улмаар XV зуунд Константинополь хот, үлдсэн нутаг дэвсгэрийн хамт Османы түрэгүүдэд эзлэгдэж мөхжээ.

Эшлэл

↑ Benz 1963, p. 176.
↑ The first instance of the designation "New Rome" in an official document is found in the canons of the First Council of Constantinople (381), where it is used to justify the claim that the patriarchal seat of Constantinople is second only to that of Rome.^[1]

Гадны холбоос

Commons: Byzantine Empire – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Визант судлалын эх сурвалж

Ciesniewski, C. The Byzantine Achievement, Clio History Journal, 2006.
Adena, L. The Enduring Legacy of Byzantium, Clio History Journal, 2008.
WHAT, IF ANYTHING, IS A BYZANTINE? By Clifton R. Fox.
The Cambridge Medieval History (IV) The Eastern Roman Empire (717-1453).
Byzantine studies homepage at Dumbarton Oaks. Includes links to numerous electronic texts.
Byzantium: Byzantine studies on the Internet. Links to various online resources.
Translations from Byzantine Sources: The Imperial Centuries, c. 700-1204. Online sourcebook, maintained by Paul Stephenson.
De Re Militari. Resources for medieval history, including numerous translated sources on the Byzantine wars.
Medieval sourcebook: Byzantium. Numerous primary sources on Byzantine history.
Bibliography on Byzantine Material Culture and Daily Life. Hosted by the University of Vienna; in English.
Constantinople Home Page. Links to texts, images and videos on Byzantium.
Byzantium in Crimea: political history, art and culture.

Бусад

De Imperatoribus Romanis. Scholarly biographies of many Byzantine emperors.
The Fall of the Empire. Byzantine Lesson (2007). (Russian: Гибель империи. Византийский урок) The movie explicating the political and economical reasons for the fall of the Byzantine Empire, filmed by Russian Orthodox Church.
12 Byzantine Rulers by Lars Brownworth of The Stony Brook School; audio lectures. NYTimes review.
18 centuries of Roman Empire by Howard Wiseman (Maps of the Roman/Byzantine Empire throughout its lifetime)

[1] Benz 1963, p. 176.

[2] The first instance of the designation "New Rome" in an official document is found in the canons of the First Council of Constantinople (381), where it is used to justify the claim that the patriarchal seat of Constantinople is second only to that of Rome.^[1]

[2]

[1]