Фердинанд Маркос
Фердинанд Маркос (Ferdinand Emmanuel Edralin Marcos; 1917 оны 9-р сарын 11-нд төрсөн- 1989 оны 9-р сарын 28-нд нас барсан) -1965-1986 онуудад Филиппин улсын Ерөнхийлөгч байсан.
Намтар
[засварлах | кодоор засварлах]Тэрээр 1917 оны есдүгээр сарын 11-нд Умард Илокос мужийн Саррат хэмээх жижиг хотод төржээ. Түүний аав Дон Мариано Маркос нь тус мужийн гол хот болох Лаоаг хотод багш, хуульч, "пулитико" (улс төрийн цэргийн командлагч) байсан бөгөөд дараа нь Минданао арлын Давао мужийн захирагч байжээ. Ээж, баян газрын эзний охин Дона Жозефа Эдралин сургуулиа төгсөөд бага ангид багшилжээ. Фердинанд хүү эцэг эхийнхээ жишээг дагаж Ромын Католик Сүмийн тууштай дэмжигч болжээ. Тэр хэзээ ч тамхи татдаггүй, архи уудаггүй, эрүүл амьдралын хэв маягийг баримталдаг, Филиппиний ёс заншлыг хүндэтгэдэг нэгэн байв. Тэрээр өөрийн төрөлх илокан, испани, англи гурван хэлээр ярьдаг байжээ.
1939 онд Маркос Филиппиний Улсын Их Сургуулийн Хууль зүйн коллежийг төгсөж, Хууль зүйн бакалаврын зэрэгтэй, тэр жилдээ магистрын зэрэг олгох шалгалт өгсөн хүмүүсийн жагсаалтад нэгдүгээрт бичигджээ. Маркос оюутны удирдагчдын нэг болсон - тэрээр жагсаал цуглаан дээр сайхан үг хэлж, оюутнуудын жагсаалыг "Малакананг" ерөнхийлөгчийн ордон руу хөтөлж байв. Сургуульд болон их сургуульд байхдаа тэрээр бараг бүх дээд шагналуудыг хүртсэн - уран цэцэн үгийн Кезон медаль, шүүхийн практикт гарамгай ур чадварын төлөө Лаурел медаль, маргалдаан чадварлаг эзэмшсэний төлөө Авенсена цом, мөн цэргийн урлагийг амжилттай эзэмшсэний төлөө алтан медаль. Эцгийнхээ улс төрийн өрсөлдөгчийг хөнөөсөн хэргээр баривчлагдаж, бүх насаар нь хорих ял авсан ч хоёр дахь шүүх хурал дээр тэрээр өөрийгөө маш чадварлаг өмгөөлж, хэргийг хянан хэлэлцээд хэргийг хэрэгсэхгүй болгож байжээ.
Филиппин тусгаар тогтнож Бүгд Найрамдах Улсаа тунхагласны дараа Маркос 1946-1948 онд Ерөнхийлөгч Мануэль Рохас Акунагийн техникийн туслахаар ажилласан. 27 настайдаа цэргээс халагдсан хошууч Маркос Умард Лузон мужийн иргэний захиргааг удирдаж, Илокан мужийг удирдаж байсан нь олон жилийн турш түүний улс төрийн карьерын бат бөх суурь болсон бөгөөд сонгогчидтой харилцах чадвартай холбоотой гэж олон хүн үздэг. 1949 онд Маркос анх Филиппиний Конгрессын Төлөөлөгчдийн танхимд Умард Илокосоос сонгогдож, 70 хувийн санал авч байжээ.
1953 онд Конгресст дахин сонгогдов. Конгрессын хэвлэлийн клуб, хороо, комисст ажилласан түүний ажлыг "Арван эрхэм Конгрессмен"-д нэр дэвшүүлснээр өндрөөр үнэлэв. “Манила таймс” сонинд “Маркос доод танхимд үүрэг хариуцлагаа ухамсарлуулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг” гэж бичжээ. 1959 онд Маркос Сенатад сонгогдсон байна.
Тэрээр "Умардын хүлээн зөвшөөрөгдсөн удирдагч" болжээ. Конгрессын гишүүний хувьд тэрээр тус улсын гурван ерөнхийлөгч болох Элпидио Куирино, Рамон Магсайсай, Карлос Гарсиа нарын үйл ажиллагааг ойроос ажиглах боломж олдсон юм.
1963-1965 онд Маркос Сенатын ерөнхийлөгчөөр ажилласан. 1965 онд тэрээр ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшсэн, түүний кампанит ажил нь өргөн цар хүрээтэй ажиллагаа байхаар төлөвлөж байж - тэрээр "эрх чөлөөний ёс зүй - тусгаарлах эрх чөлөө биш, харин тэмцлийн эрх чөлөө" -ийн талаар гайхалтай яриа өрнүүлсэн. Төлөөлөгчдийн танхимд гурван бүрэн эрх, Сенатад нэг удаа, Либерал намын удирдлагад, маш сайхан түүх, баатарлаг намтар, сайхан эхнэр, гурван хөөрхөн хүүхэд - энэ бүхэн Маркосыг ерөнхийлөгчийн сонгуульд эргэлзээгүй өрсөлдөгч болгосон.
1965 онд Маркос өрсөлдөгч Макапагалыг ялж, нүд ирмэхийн зуур намаа сольж, Британий Ерөнхий сайд Уинстон Черчиллийн жишгээр Үндэсний намаас нэр дэвшсэн байна.
Ерөнхийлөгч
[засварлах | кодоор засварлах]Маркос 1965 оны 9-р сарын 30-нд ерөнхийлөгчийн тангараг өргөсөн. Тэрээр "хямралд орсон улс орныг удирдах"-ын хувьд Конгресст илгээсэн илгээлтдээ: "Бид хэн нэгний тусламжид найдах ёсгүй. Бид өөрсдийн хөдөлмөрөөр эдийн засгаа өөд нь татаж, ард түмнийхээ амьжиргааг дээшлүүлж, улс орондоо үндэсний нэгдлийн бодлого, бие даасан гадаад бодлого явуулахын тулд зөвхөн өөрсөддөө л түшиглэх ёстой” гэлээ. Маркос ерөнхийлөгчөөр ажиллах эхний хугацаанд авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээний дотроос өмнөх эдийн засгийн бодлогоос ялгаатай нь Филиппиний арлын бүх гол арлуудад адилхан нөлөөлсөн "дэд бүтцийг хөгжүүлэх хөтөлбөр" нь онцгой юм.
1969 онд дийлэнх олонхын саналаар хоёр дахь удаагаа Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон Маркос ядуурал, нийгмийн тэгш бус байдлыг арилгах, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн зогсонги байдлыг даван туулах хамгийн ноцтой бөгөөд хэцүү асуудлыг шийдвэрлэх хүсэлтэй байгаагаа тунхаглав. Тэрээр "хүйтэн дайны" бодлогыг дэмжихээс татгалзаж, Зүүн өмнөд Азийн бүс нутгийг нэгтгэх зорилт тавьж, идэвхтэй "хувийн дипломат ажиллагаа" эхлүүлсэн.
1972 онд Маркос Конгресс болон улс төрийн намуудтай харилцах харилцаа муудсан. Ийм нөхцөлд 1972 оны есдүгээр сарын 21-нд Ерөнхийлөгч тус улсад онц байдал зарлаж, Үндсэн хуулиа хүчингүй болгов.
1973 он гэхэд Маркос гадаад худалдааны таатай тэнцвэрт байдалд хүрч, татварын орлогыг 60 хувиар нэмэгдүүлж, газрын эрс шинэчлэлийн эхний үе шатыг боловсруулж, хэрэгжүүлж, цаашдын өөрчлөлтийг хийх улс төр, засаг захиргааны өргөн хүрээг бий болгож, эдийн засгийн ерөнхий зогсонги байдлыг даван туулж чадсан. . Түүний засгийн газрын хийсэн хамгийн чухал ажил бол эдийн засгийн төлөвлөгөөт менежментийг даалгасан Эдийн засаг, хөгжлийн үндэсний газрыг байгуулах явдал байв. Эдийн засгийн бодлогын үндсэн чиглэлийг "эдийн засгийн үндсэрхэг үзэл" гэж тунхаглав.
1973 онд Маркос шинэ Үндсэн хууль (1898 оноос хойш дөрөв дэх) баталсан. Тэрээр засаглалынхаа туршид бүх нийтийн санал асуулга (1973 оны Үндсэн хуулийн санал асуулга, 1973 оны бүх нийтийн санал асуулга (7-р сар), 1975 оны хууль тогтоох болон гүйцэтгэх эрх мэдлийн санал асуулга, 1976 оны Үндсэн хуулийн санал асуулга, 1977 оны Үндсэн хуулийн санал асуулга, 1979 оны Үндсэн хуулийн бүх нийтийн санал асуулга, 1981 оны бүх нийтийн санал асуулга (6-р сар), сонгуулийн нэгэн адил цэргийн хяналтан дор явагдсан. Улс төр, эдийн засгийн тэгш байдлыг хангах, хүний эрхийг хангах үндсэн зорилтоо тунхаглаж, сөрөг хүчнийхнийгээ янз бүрийн эрүүгийн хэргээр шоронд явуулж байжээ.
1974 онд Филиппиний Коммунист намыг хуульчилж, коммунистуудыг шоронгоос суллаж, тус нам зэвсэгт тэмцлээ зогсоов. Ерөнхийлөгч “Филиппиний Коммунист намын удирдагчид хууль ёсны Засгийн газрын эсрэг үйл ажиллагаагаа зогсоож бууж өгсөн” гэж мэдэгджээ. 1976 онд Маркос Москвад айлчлах үеэр ЗСБНХУ, Филиппиний хооронд дипломат харилцаа тогтоов. Коммунистуудаас гадна босогчдын хөдөлгөөн засгийн газарт "илүү нууцлаг аюул" агуулж байгаа гэж тэр хэлж байжээ.
"Шинэ нийгэм" байгуулах таван жилийн хугацаанд улсын төсөв 4 дахин нэмэгдэж, 1978 он гэхэд 32,8 тэрбум песод хүрч, 1984 он гэхэд улсын бүх хот, тосгоныг цахилгаанжуулах ажлыг үндсэнд нь дуусгахаар төлөвлөж байжээ.
Эрх мэдлийн төгсгөл
[засварлах | кодоор засварлах]1986 оны хоёрдугаар сарын 7-нд Ерөнхийлөгчийн ээлжит бус сонгуульд Маркос Бенигно Акиногийн бэлэвсэн эхнэр Корасон Акино-той өрсөлдөв. Хоёр талдаа луйвар хийсэн нь нотлогдсон. Маркос ялагчаар тодорсон ч Корасон Акино олон нийтийг эсэргүүцлийн жагсаалд уриалж, Католик сүм болон армиас хүчтэй дэмжлэг авсан байна. Тус улсад эмх замбараагүй байдал эхэлж, цэргийн эргэлт болов. Улмаар Маркос АНУ руу Хавай руу зугтсан байна.
Корасон Акино, Үндэсний батлан хамгаалахын сайд Фидель Рамос нар арми дахь Маркосыг дэмжигчдийг зайлуулжээ.
АНУ-ын Хавай дахь Маркосын амьдралын сүүлийн жилүүдэд тэрээр эх орноосоо тусгаарлагдаж бөөрний хүнд өвчин туссан байв. Филиппиний шинэ Ерөнхийлөгч Корасон Акино хилийн чанд дахь Маркос болон түүний гэр бүлийн гишүүдийг Филиппинд ирэх зөвшөөрөл олгоогүй юм. Сүүлд нь Маркосын биеийн байдал нь хүнд байгаа тул эх орондоо буцаж ирээд төрөлх хот Сарратдаа үхэхийг хүссэн ч эрх баригчид зөвшөөрөөгүй ажээ. Энэ үеэр Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл хүртэл хуралдсан боловч 1989 оны 9-р сарын 28-ны орой 72 нас хүрсэн экс ерөнхийлөгч нас барсан тухай мэдээ Хавайгаас Филиппинд ирэв. Акиногийн Засгийн газар Маркосын шарилыг эх оронд нь буцааж ирүүлэхийг зөвшөөрөөгүй тул 1989 оны 10-р сарын 15 Маркосыг Хавайд оршуулжээ.
Эцэст нь дөрвөн жилийн дараа Фидель Рамосыг Ерөнхийлөгч болсоны дараа л түүний цогцсыг Филиппинд шилжүүлж авчирсан байна.
Тэр үеийн олон алдартнууд Ерөнхийлөгч асан Маркостой найз байсан бөгөөд түүнийг чин сэтгэлээсээ шүтэн бишрэгчид (Филиппин, АНУ болон дэлхийн бусад орнуудад хоёуланд нь) магтдаг байсан бөгөөд сэтгүүлчид, зохиолчид, зураачид, хөгжимчид, уран барималчид, архитекторууд тусгайлан хөлсөлсөн байдаг байжээ. Ф.Маркосын асар том хөргийг Хойд Лузоны уулсын хаданд сийлсэн байдаг байна.