Артаксиас I
Артаксиас буюу Арташес (Англи: Artaxias I; Армени хэл: Արտաշես Առաջին) нь 200 орчим жил Арменид оршин тогтносон Артаксиадын угсааны хаант улсыг үндэслэгч билээ. Тэрээр МЭӨ 189 онд төрж, МЭӨ 159 онд нас барсан гэж үздэг ч зарим судлаачид хугацааг нь нэг жилээр урагшлуулан тооцох нь бий. МЭӨ III зууны төгсгөл үед Армени нутагт Нахарарууд хэмээх хангуудаар удирдуулсан 120 гаруй жижиг ханлиг оршиж байжээ. Эдгээр ханлигууд ёс төдийхөнөөр Их болон Бага Арменйн Оронтидын хаант улсын бүрэлдэхүүн гэж нэрлэгдэж байв. Тухайн үед Македончууд хүчирхэгийн туйлдаа хүрч Филипп , түүний хүү Александрын удирдлага дор бүх Эртний Грек төдийгүй, Бага Азийг эзэлсэн байлаа. Арменийн ханлигуудад Грекийн соёл иргэншил маш хүчтэй нэвтэрсэн байсан нь Аугаа Александрт хүчтэй сэтгэгдэл төрүүлж, тэдгээр ханлигуудыг байлдан дагуулж зүрхлээгүй гэдэг. Александрыг зуурдаар нас эцэслэсний дараа түүний жанжин Антиох өөрийн улсаа байгуулан, Армены Оронтидын улсыг байлдан дагуулахаар шийдсэн байна. Антиохын эсрэг Оронтидийг захирагч жанжин Артаксиас сөрөн зогссон юм. МЭӨ 190 онд Магнезийн тулаанд Артаксиасын эзэн, Арменийн хаан Ромчуудтай тулалдан ялагдснаар Армен нутаг Ромчуудын мэдэлд орсон ажээ. Энэ үед жанжин Артаксиас болон түүний хамтрагч Зариадрес нар өөрийн хааны эсрэг бослого гарган, Ромчуудын засаглалыг хүлээн зөвшөөрч, өөрсддөө автономит эрх олж, Артаксиас нь Их Арменыг захирч, Зариадрес нь Софене буюу Бага Армяныг захирах хаан болцгоосон байна. Тэрээр Аланчуудын хааны охин Сатеникийг хатнаа болгосон бөгөөд тэд Артавасдес (Артавазд), Вриур, Мажан, Зариадрес (Зарех), Тиран болон Тигранес /Тигран/ гэсэн зургаан хүүхэдтэй байсан. Артаксиас хаан ширээнд суумагцаа Севан нуурын орчим, Аракс голын савд орших Артаксата хотыг нийслэлээ болгосон байна. Ханнибал Ромд цохигдсны дараа Арменид очсон бөгөөд Артаксиас түүнийг хорогдуулж, санал бодлоо сoлилцож байсан гэдэг.
МЭӨ 165 онд Артаксиас хаан Арменид халдан давтолсон Антиохын хүчирхэг хаан Эпифанес IV хаанд олзлогдсон гэдэг.