Кирилл бичиг

Кирил үсэг
Бичгийн төрөл	Цагаан толгой
Хэл	Жагсаалтыг үзэх
Хэрэглэсэн хугацаа	10-р зууны дундаас
Гарал	Финик үсэг; → Грек цагаан толгой; → Глаголица; → Кирил үсэг
Төрөл	Латин цагаан толгой; Копт үсэг; Армен цагаан толгой; Глаголица
Юникод	U+0400–U+052F; U+2DE0–U+2DFF; U+A640–U+A69F
ISO 15924	Cyrl; Cyrs

Кирил үсэг (Орос хэл: Даваадалайкирилли́ческий алфави́т) нь үсэгт бичиг бөгөөд түүнийг голчлон славян угсааны ард түмний дунд болон буюу европ болон азид хэрэглэдэг. Энэ бичгийг Кирил Салиникигийн (826-869) нэрээр нэрлэсэн боловч тэрбээр кирилл үсгийг бус түүний өмнөх глаголит цагаан толгойн үсгийг зохиосон юм. Кирил үсгийг өөрөөр кирилица (өөр хувилбар кириллица) эсвэл азбука (а славян хэлээр аз, б-г мөн славян хэлээр буки) буюу цагаан толгойн эхний хоёр үсгээр нь бас нэрлэдэг.

Түүх

Үүсэл

Хэдийгээр Кирилл болон Методыг глаголит цагаан толгойг зохиогчид гэж үздэг боловч кирилл үсгийн зохиогчийн хувьд нь өнөөг хүртэл академичдийн маргааны сэдэв байдаг. Кирилл үсгийн нэр нь Кириллийн нэрийг зүүх боловч үүссэн түүхийн хувьд 10-р зууны дундуур зүүн болгарын Велики Преслав дахь хааны ордонд зохиогдсон ажээ.^[1]^[2]^[3] Тэгэхээр түүнээс 100 гаран жилийн өмнө амьдарч байсан Кирилл болон Метод нарын зохиогчийн эрх нь хамааралгүй болно.

Хэрэглээ

Кирилл үсгийг 30 гаруй улсад ашиглаж байгаа бөгөөд өөрсдийн хэлний онцлог, дуудлага хөгд тохируулан үсэг нэмж хэрэглэж байна.

Кирилл цагаан толгой

Кирилл үсгийг албан ёсны цагаан толгойгоор ашигладаг хэлнүүд гэвэл:

Славян хэлнүүд: Болгар, Беларусь, Македон, Орос, Русин, Серби, Украин
Славян бус хэлнүүд: Абхаз, Башкир, Ерзя, Казах, Килдин, Сами, Коми, Киргиз, Мари, Мокша, Монгол, Оссет, Романи (зарим аялгад), Якут, Тажик хэл, Татар, Тлингит (сүмийн текст бичихэд), Туван, Удмурт, Узбек, Юуйт (Сибир Юпик хэл), Юпик (Аляскад)

Бичгийн хэв

Мөр 1: Дармал бичиглэл, Мөр 2: Бичмэл бичиглэл.
а	б	в	г	д	е	ё	ж	з	и	й	к	л	м	н	о	ө	п	р	с	т	у	ү	ф	х	ц	ч	ш	щ	ъ	ы	ь	э	ю	я
а	б	в	г	д	е	ё	ж	з	и	й	к	л	м	н	о	ө	п	р	с	т	у	ү	ф	х	ц	ч	ш	щ	ъ	ы	ь	э	ю	я

Цахим холбоос

Commons: Кирилл үсэг – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

↑ Nikolaos Trunte: Altkirchenslavisch. 4. Auflage. Sagner, München 1994, ISBN 3-87690-480-3 (Словѣньскъи ѩзыкъ. Ein praktisches Lehrbuch des Kirchenslavischen in 30 Lektionen. Bd. 1), Kap. 1.9, S. 16–19.
↑ Hans-Dieter Döpmann: Kirche in Bulgarien von den Anfängen bis zur Gegenwart. Biblion, München 2006
↑ Gerhard Podskalsky: Theologische Literatur des Mittelalters in Bulgarien und Serbien 815-1459. Beck, München 2000

[1] Nikolaos Trunte: Altkirchenslavisch. 4. Auflage. Sagner, München 1994, ISBN 3-87690-480-3 (Словѣньскъи ѩзыкъ. Ein praktisches Lehrbuch des Kirchenslavischen in 30 Lektionen. Bd. 1), Kap. 1.9, S. 16–19.

[2] Hans-Dieter Döpmann: Kirche in Bulgarien von den Anfängen bis zur Gegenwart. Biblion, München 2006

[3] Gerhard Podskalsky: Theologische Literatur des Mittelalters in Bulgarien und Serbien 815-1459. Beck, München 2000

[1]

[2]

[3]