Бурхан багшийн их дүйчэн өдөр

Бурхан багшийн их дүйчэн өдөр (пали, самгарди хэлээр: Vaiśākha) нь Бурхан багш эхээс мэндэлсэн, 37 насандаа гэгээрлийн хутгийг олсон, 81 насандаа ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлж нирваан дүрийг олсон өдөр болох зуны тэргүүн сарын шинийн 15-ны өдрийг хэлнэ. Буддын шашинтнууд олноор амьдардаг улс орнуудад уг өдрийг нийтээр тэмдэглэх баяр болгон амрахаас гадна өөр олон улсад янз бүрийн хэлбэрээр тэмдэглэн өнгөрүүлдэг. Монгол Улсад 1992 оноос хойш албан ёсоор тэмдэглэх болсон ба УИХ-аар 2019 оноос бүх нийтийн амралтын өдөр болгон хуульчилсан байна. Бурхан багшийн их дүйчэн өдөр аргын тооллоор 2023 онд 6-р сарын 4-нд тохиосон.

Түүх

Буддын шашинтнууд олон зуун жилийн өмнөөс их дүйчэн өдрийг тэмдэглэн өнгөрүүлдэг байсан бөгөөд 1950 онд Шри Ланкад зохиогдсон Дэлхийн буддистуудын холбооны анхдугаар чуулганаар уг өдрийг зуны тэргүүн сарын шинийн 15-ныг Бурхан багшийн их дүйчэн өдөр гэж албан ёсоор тодорхойлжээ. Уг чуулганаар ийн тунхагласан:

Дэлхийн буддистуудын холбооны чуулганаас Балбын эрхэмсэг махаража Весакийн их дүйчэн сарын шинийн 15-ныг тус улсын нийтээр тэмдэглэх баяр болгосон өршөөнгүй шийдвэрт талархаж байгааг тэмдэглэхийн сацуу ертөнцөд хүлээн зөвшөөрөгдсөн ачит багш Буддын дурсгалд зориулж, 5-р сарын шинийн 15-ны өдрийг нийтээр тэмдэглэх баяр болгохыг олон, цөөн гэлтгүй буддистууд амьдардаг бүх орны засгийн газрын тэргүүнүүдэд уриалж байна.^[1]

1999 оноос Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага өөрийн төв байр болон дэлхийн өнцөг булан бүр дэх салбарууддаа их дүйчэн өдрийг тэмдэглэх болсон.^[2]

Нэршил

Их дүйчэн өдрийг орон бүрт өөр өөрөөр нэрлэдэг:

Ассам хэлээр: বুদ্ধ পূর্ণিমা Buddho Purnima
бен. বুদ্ধ পূর্ণিমা Buddho Purnima, বুদ্ধ জয়ন্তী Buddho Joyonti, ভেসাক Bhesak
зо. སྟོན་པའི་དུས་ཆེན་༥ འཛོམས་ Dhüchen Nga Zom
Бирм хэлээр: ကဆုန်လပြည့် ဗုဒ္ဓနေ့ "Тэргэл сарны баяр"
Хятад: 佛陀誕辰紀念日; пиньинь: Fótuó dànchén jìniàn rì, 佛誕 (Fódàn, Буддын төрсөн өдөр), 浴佛節 (Yùfójié, Буддын угаал), 衛塞節 (Wèisāi jié)
хинд. बुद्ध पूर्णिमा Buddha Pūrṇimā, बुद्ध जयन्ती Buddha Jayantī, वैशाख पूर्णिमा Vaisākh Pūrṇimā
инд. Hari Raya Waisak
Япон: 花祭 Hanamatsuri (Цэцгийн баяр)
кхмер хэлээр: វិសាខបូជា Visak Bochea
Каннада: ಬುದ್ಧ ಪೌರ್ಣಮಿ Buddha Pournami
Солонгос: 석가 탄신일; Ханжа: 釋迦誕辰日; ШЛ: Seokka Tanshin-il (Шагжамүни Буддын төрсөн өдөр)
лао. ວິສາຂະບູຊາ Vixakha Bouxa
Малай: Hari Wesak (هاري ويسق)
Монгол: Бурхан Багшийн Их Дүйчэн Өдөр
Нэвар хэлээр: स्वांया पुन्हि Swānyā Punhi
Непал хэлээр: बुद्ध पुर्णिमा Buddha Purnima, बुद्ध जयन्ति Buddha Jayanti
Синхал хэлээр: වෙසක් Vesak
там. விசாக தினம் Vicāka Tiṉam
Телүгү: బుద్ధ పౌర్ణమి Buddha Pournami буюу Телүгү: వైశాఖ పౌర్ణమి Vaisakha Pournami
Тай: วิสาขบูชา Wisakha Bucha
Төвөд: ས་ག་ཟླ་བ།
Вьетнам хэл: Phật Đản (Буддын төрсөн өдөр)

Эшлэл

↑ "World Fellowship of Buddhists Second Two-Year Plan (B.E. 2544-2545/2001-2002)". Buddha Dhyana Dana Review Online. Татаж авсан: 2015 оны 12 сарын 25. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
↑ "RESOLUTION ADOPTED BY THE GENERAL ASSEMBLY: 54/115. International recognition of the Day of Vesak at United Nations Headquarters and other United Nations offices" (PDF). Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага. Татаж авсан: 2012 оны 2 сарын 6. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)

Цахим холбоос

Бурхан багшийн их дүйчэн өдрийн учир (Англи)

Commons: Бурхан багшийн их дүйчэн өдөр – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

[1] "World Fellowship of Buddhists Second Two-Year Plan (B.E. 2544-2545/2001-2002)". Buddha Dhyana Dana Review Online. Татаж авсан: 2015 оны 12 сарын 25. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)

[2] "RESOLUTION ADOPTED BY THE GENERAL ASSEMBLY: 54/115. International recognition of the Day of Vesak at United Nations Headquarters and other United Nations offices" (PDF). Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага. Татаж авсан: 2012 оны 2 сарын 6. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)

[1]

[2]