Йохан Густав Ренат

Ренатын зурсан Зүүнгарын хаант улсын хоёр газрын зургийн нэг

Йохан Густав Ренат (шве. Johan Gustaf Renat; 1682 онд Шведийн Стокхольмд төрсөн- 1744 онд нас барсан) нь швед цэрэг, газрын зураг зүйч юм. Тэрбээр Зүүнгар, Зүүн Туркестаны газрын зургийг нарийвчлан шинжлэх ухааны үндэстэй гаргасан анхны европ хүн гэдгээрээ алдартай.

Цэргийн карьерын эхлэл ба олзлогдсон нь

Нидерландын еврейчүүдийн удам Ренат нь Умардын их дайны үеэр XII Карлын армид их бууны ангид байсан бөгөөд Полтавын тулалдааны үед оросуудад олзлогджээ. Олзлогдсон 20 мянган шведүүдийг эхлээд Москва руу, дараа нь 1711 онд Тобольск хот руу цөлсөн байна. Тобольскийн цөллөгт байх үед нь түүнийг цэргийн цуваанд оруулж 1716 онд Ямышевийн цайзыг Зүүнгарын цэргүүдээс хамгаалуулахаар Бухгольцын экспедицид туслахаар явуулсан байна. Бухгольцын экспедицийн цувааг Зүүнгарын хаан Цэвээнравданы цэргүүд довтлон бут цохих тулалдаанаар Зүүнгарын олзны цэрэг болж Хулж хот руу илгээгджээ.

Зүүнгарын боолчлол ба Швед рүү буцаж ирэв

Ренат 17 жил Зүүнгарын хаан Цэвээнравдан, Галданцэрэн нарын албанд зүтгэсэн байна. Ренатын шууд оролцоотой Зүүнгарын улсад их буу, галт зэвсэг, уул уурхайн үйлдвэрүүд баригдсан юм. Олзны шведүүд Зүүнгарт цэргийн зэвсгийн үйлдвэрлэл бий болох, Зүүнгарын хаант улс Манжийн эсрэг хийсэн дайнд цэргийн хүчин чадлыг бэхжүүлэхэд их хувь нэмэр оруулжээ. Хаан түүнийг Зүүнгар дахь байлдааны ажиллагаа дууссаны дараа суллахаар амласан байна.

Ренат 1733 онд Зүүнгарын албанаас халагдан олзны швед бүсгүй Брижит Шерценфельдтэй гэрлэн орос элчин, хошууч Леонтий Угримовын хамт Москвад буцаж ирэв. 1734 онд тэрбээр эхнэр болон Зүүнгарын хаант улсын бүрэлдэхүүнд байсан түрэг угсааны Алтан, Яманкис, Сарай гэсэн гурван зарцын хамт (Ойрд-Монголын 1640 онд баталсан Их цааз бичигт ноёд, зайсан нар нь өөрийн албат ойрад-монгол хүмүүсийг гаднын иргэнд зарцлуулахаар өгөхийг хорьсон байдаг) Стокхольм хотдоо буцаж ирээд Хуучин хотод байшин худалдаж авчээ. 1739 онд ахмад цол хүртэтлээ цэргийн албанд зүтгэсэн байна.

Түүний хувийн ажиглалт, тодорхойлолтын үндсэн дээр боловсруулсан Зүүнгарын хоёр газрын зургийг олон нийт мэддэггүй удсан байна. 1878 онд хааны номын санд туслах номын санчаар ажиллаж байсан Йохан Август Стриндберг эдгээр хуулбарыг олсон бөгөөд Ж.К.Гротоор дамжуулан Оросын газар зүйн нийгэмлэгт хүлээлгэн өгчээ. 1881 онд А.И. Макшеев анх нийтэлсэн байна. Үүнээс хойш арван жилийн дараа анхны эх зургийг Шведийн Уппсалагийн Их Сургуулиас олж, өнөөг хүртэл хадгалж байна.

Уран зохиолд

• Иохан Густав Ренат - А.В.Ивановын "Тобол" (2017) нэрт романы гол дүрүүдийн нэг, 2018 онд хийсэн оросын "Тобол" уран сайхны кинонд түүний дүр гардаг.

Холбоосууд

• Perdue P. C. China Marches West: The Qing Conquest of Central Eurasia. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University Press, 2005.
• Poppe N. Renat’s Kalmuck Maps. Imago Mundi 12 (1955): 157-59. Available through JSTOR.
• Selling, Gösta. «Artur Hazelius födelsehus I.» Fataburen: Kulturhistorisk tidskrift (1926): 65-118. (in Swedish)
• Åberg, Alf, and Göte Göransson. Karoliner. Höganäs: Bra böcker, 1976. (In Swedish.)
• Макшеев А.И. Зүүнгарын газрын зураг, Швед Ренат 1716-1733 онуудад халимагуудтай хамт хоригдож байхдаа эмхэтгэсэн. - SPb.: Хэвлэлийн газар IRGO, 1881
• Зүүнгарын их буу, Йохан Густав Ренат YouTube дээр