Буянтогтох
Буянтогтох даян аварга нь 1880 онд хуучнаар Сэцэн хан аймгийн Эрх гүнгийн хошууны нутагт (Одоогийн Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан сумын нутаг) төржээ.
Товч намтар[засварлах | кодоор засварлах]
Буянтогтох анх 1903 оны бага даншигт 10-ын даваанд Богдын шавь Намхай аваргад буулгуулж үзүүрлэн арслан цол хүртжээ. 1904 оны их даншигт 11-ийн даваанд дахин Богдын шавь Намхай аваргад буулгуулж үзүүрлэн арслан цолоо баталсан байна. Тэрээр 1906 оноос эхлэн Богдын шавийн нэрийн өмнөөс барилдаж эхэлжээ. Улмаар 1907 оны бага даншигт 6 шөвгөрөхөд нь түүнд даян аварга цол шагнажээ.
Буянтогтох даян аварга их даншигт 1 удаа үзүүрлэж, бага даншигт 1 удаа үзүүрлэж, уул тайлгад 1 түрүүлж, 1 үзүүрлэсэн. Нийтдээ Монголд наадамд 1 түрүүлж 3 үзүүрлэжээ.
Энэ аварга сайн бөхөөс гадна гоё бичдэг бичээчийн нэг, сур сайн харвадаг мэргэн цолтой хүн байжээ. Түүний зээ хүү нь эдүгээгийн улсын заан Магалжав билээ.
| Орчин үеийн аварга цол (4) |  | |
|---|---|---|
| Ардын хувьсгалаас өмнө тодорсон (21) | 1.Цэдэн (1770) · 2.Цэрэнпил (1775) · 3.Намжилжав (1798) · 4.Дашжав (1808) · 5.Луузанрааш (1803) · 6.Чүлтэм (1809) · 7.Намжилжав (1835) · 8.Чойдорги (1825) · 9.Баянмөнх (1824) · 10.Ринчин (1843) · 11.Гомбожав (1841) · 12.Өсөхбаяр (1888) · 13.Цэвэгмид (1880) · 14.Гэлэгсэнгэ (1884) · 15.Дугар (1888) · 16.Намхай (1896) · 17.Лувсанжамба (1900) · 18.Чүлтэм (1906) · 19.Буянтогтох (1907) · 20.Шаравжамц (1911) · 21.Мөррэнчин (1912) | |
| Ардын хувьсгалаас хойш төрсөн (25) | 1.Вандан (1922) · 2.Самдан (1925) · 3.Жамъян (1926) · 4.Түвдэндорж (1941) · 5.Чимэд-Очир (1946) · 6.Батсуурь (1948) · 7.Цэвээнравдан (1951) · 8.Дамдин (1958) · 9.Цэрэн (1961) · 10.Мөнхбат (1965) · 11.Баянмөнх (1968) · 12.Бээжин (1970) · 13.Цэрэнтогтох (1979) · 14.Хадбаатар (1986) · 15.Бат-Эрдэнэ (1989) · 16.Балжинням (1995) · 17.Сүхбат (2001) · 18.Өсөхбаяр (2003) · 19.Сумъяабазар (2006) · 20.Мөнхбат (2011) · 21.Эрхэмбаяр (2013) · 22.Санжаадамба
(2016) · 23.Батсуурь (2018) · 24.Бүрэнтөгс (2020) · 25.Хангай (2022) | |