Андре де Лонжумо
Андре де Лонжюмо (фран. André de Longjumeau, англи. Andrew of Longjumeau, 1210 он орчим төрсөн - 1271 он орчим нас барсан) -Францын дипломатч, доминикан номлогч бөгөөд 13-р зууны дорно дахины хамгийн идэвхтэй дипломатчдын нэг байв. Тэрээр монголчуудад очих хоёр Элчин сайдын яамыг тэргүүлж байсан: эхнийх нь Пап лам IV Иннокент, хоёр дахь нь Францын IX Луи хаанаас монголын Гүюг хаанд илгээсэн бэлэг, захидал хүргэж байв. Ойрхи Дорнодын талаар сайн мэддэг байсан тэрээр араб хэлээр, "халдей" (сири эсвэл перс хэл бололтой ) ярьдаг байжээ.
IX Луи хаан Андрег анх Дорно дахин руу анхны аялалд явуулжээ. Тэрээр 1238 онд Константинополийн хаан II Балдуинаас Луи хаанд бэлгэнд өгсөн ариун титмийг авахаар Жак хэмээх Доминикан ламтын хамт явжээ. Энэ титмийг Венецийн банкируудаас зээл авахад ашигласан юм. Энэхүү титэм өнөөдөр Парисын Дарь эхийн сүмийн 19-р зууны дурсгалт газарт хадгалагдаж байгаа ажээ.
Пап ламын монголчууд руу илгээсэн элч (1245-1247)
[засварлах | кодоор засварлах]Пап лам IV Иннокентийн монголчуудад илгээсэн дөрвөн элч нарын нэгийг Андре де Лонжюмо тэргүүлсэн ажээ. 1245 оны хавар тэрээр Лион хотыг орхин Левант зүг явсан байна. Тэрээр Сири дэх лалын шашны ноёдууд болон Перс дэх несториан, якобит сүмүүдийн төлөөлөгчдөд зочилж, эцэст нь Пап ламын захидлыг Табриз хотын ойролцоох Таурис дахь монгол жанжинд хүргэжээ. Андре де Лонгжюмо Таурис хотод Ойрхи Дорнод дахь христийн шашинтнуудыг хамгаалах үүрэг хүлээсэн Симеон Раббан Ата хэмээх несториан ламтай уулзаж байсан ажээ.
Монголчууд руу хийсэн хоёр дахь томилолт (1249-1251)
[засварлах | кодоор засварлах]Таурисын ойролцоох монголчуудын хуаранд Андре 1248 оны 12-р сард Кипр дахь IX Луи хааны ордонд таарч байсан Несториан христийн шашинтан Давидтай уулзжээ. Давидын хаанд авчирсан Монгол жанжин Илжигидэйн захиас, генералаас ирүүлсэн Сирийн Исламын гүрнүүд рүү хамтарсан дайралт хийх саналыг Андре орчуулж өгчээ. Үүний хариуд IX Луи хаан Андрег өөрийн дүү (мөн Доминикан хүн) Гийом болон бусад хэд хэдэн хүний хамт Гүюг хаанд Элчээр илгээсэн байна.
Элч нар 1249 оны 1-р сарын 27-нд IX Луи хааны, папын төлөөлөгч Одон де Шатеару нарын захидал, баялаг бэлэг дурсгалын зүйлийг авч явжээ. Тэрээр Кипрээс Сирийн Антиох боомт хүртэл усан онгоцоор явж, тэндээсээ өдөрт 55 км хурдтайгаар Их хааны ордон хүртэл нэг жил орчим аялжээ. Түүний туулсан зам нь Персийг дайран, Каспийн тэнгисийн өмнөд болон зүүн эрэг дагуу, Ташкентаас зүүн хойд зүгт өнөөгийн Киргизийн Талас мужаар дамжин өнгөрсөн байна.
Элч төлөөлөгчид Байгаль нуурын баруун өмнө зүгт орших Монгол Улсын нийслэл Хархоринд ирэхэд Гүюг хаан 1248 оны 4-р сард нас барсан байжээ. Талийгаач хааны гэргий Огул Каймиш хааны эрх мэдлийг авсан байсан тул Андре Лонжюмог хүлээн авч уулзаж, IX Луи хааны илгээсэн захидал, бэлэг дурсгалын зүйлийг авчээ.
Андре 1251 онд Палестинд очоод Эзэн хаандаа өгсөн илтгэл нь Чингис хаан болон тахилч Иохан нарын тэмцлийн тухай зохиосон түүх, үлгэр домог холилдсон бололтой байдаг. Нөгөөтэйгүүр, монголчуудын ёс заншлыг тодорхойлсон нь нэлээд үнэн зөв бөгөөд Монголын Христийн шашин, түүний хөгжил цэцэглэлтийн тухай хэлсэн үг нь хэдий хэтрүүлсэн ч бодит баримтад тулгуурласан байдаг.
Түүний аян замд хүний ясан өвөө дүүрэн байсан гэж тэмдэглэсэн бөгөөд энэ нь ихээхэн сүйрлийн нотолгоог бусад түүхчид нарийвчлан тодорхойлсон байдаг. Тэрээр Германаас олзлогдсон Христэд итгэгчдийг Тартарийн (Талас) төв таарчээ. Тэрээр нас барсан хаанд бэлэг барьж буй элч хүний хувьд хоёр галын дундуур гарах ёслолыг заавал үзэхээс өөр аргагүй болсон бөгөөд энэ нь мэдээжийн хэрэг монголчуудад хүлцэнгүй байгаагийн баталгаа гэж үздэг байв. Энэхүү доромжилсон зан авир, мөн Андре-гийн мэдээлсэн хариу захидлын нөхцөлүүд нь түүний аялалыг бүтэлгүйтэж амжилтгүй болсон гэж үздэг байна.
1253 он орчим Францискийн номлогч Гийом де Рубрук Андрэ Лонжюмотой Палестинд уулзсан гэдэг. Рубрук азийн байдлын талаархи бүтээлдээ Андрю-гээс сонссон бүх зүйл нь өөрийн дараа хийсэн аялалын ажиглалтаар бүрэн батлагдсан гэж мэдэгджээ. Дараа нь Андре Тунис руу явж тэндээ 1271 он орчим хойш нас баржээ.