Владикавказ

Хот
Владикавказ
Орос: Владикавказ
осет. Дзӕуджыхъӕу
Сүлд
Сүлд
Сүлд
Холбооны тойрог Умард Кавказ
Бүгд Найрамдах Улс Умард Осети
Хотын тойрог Владикавказ
Засаг дарга Икаев Кузьмич
Байгуулагдсан 1784 он
Урьдын нэр Орджоникидзе (1931–1944 он)
Дзауджикау (1944–1954 он)
Орджоникидзе (1954–1990 он)
Хот 1860 оноос хойш
Нутаг дэвсгэр 291,61 км2
Хүн ам 311.693 оршин суугч
(Мэдээ: 14. 10-р сар 2010)[1]
Хүн амын нягтрал 1069 хүн/км²
Далайн түвшнээс дээш 680 м
Цагийн бүс UTC+3
Утасны код (+7)8672
Шуудангийн дугаар 362000–362049
ТХ-н улсын дугаар 15
ОКАТО 90 401
Цахим хуудас vladikavkaz-osetia.ru/
Газар зүйн байршил
Солбицол 43° 1′ У, 44° 41′ ДКоординат: 43° 1′ 0″ У, 44° 41′ 0″ З
Владикавказ (Европын Орос)
Владикавказ (Европын Орос)
ОХУ-ын өрнөд хэсэг дэх газар зүйн байршил
Владикавказ (Умард Осети)
Владикавказ (Умард Осети)
Бүс нутаг дахь байршил
Оросын хотын жагсаалт

Владикавказ (оросоор Владикавка́з, орчуулбал: Кавказын нурууг эрхшээ; осетоор Дзæуджыхъæу, [d͡zəud͡ʒɨqəu]) — Орос улсын Умард Осети-Аланийн Бүгд Найрамдах Улсын нийслэл, 310,070 хүнтэй хот. Тус хот нь Гүржийн хилийн ойр, Терек голын бэлчирт оршдог.

Түүх[засварлах | кодоор засварлах]

Оросын өмнөд хошууны амбан захирагч Григорий Александрович Потёмкин 1870 онд энэ хотыг анх бэхлэлтээр осетийн тосгон Дзауджикаугийн ойролцоо босгов. Энэхүү бэхлэлт нь Кавказын нуруун дахь уулын дайнч овгуудын эсрэг чухал үүрэг гүйцэтгэх ёстойгоос гадна Оросын эзэнт гүрний өмнөд зүгт газар нутгаа өргөжүүлэх замыг хамгаалах зорилготой байв. 1799 онд Владикавказаас эхлэн Их Кавказын нуруугаар дамжин Тбилиси хүртэлх Гүржийн явган цэргийн замыг нээв. Гэвч энэ төлөвлөгөө эхний ээлжинд нурсан ба учир нь кавказын босогчид Владикавказыг эзлэн юу ч үгүй шатааж орхив.

1801 онд Гүржийг бүрэлдэхүүндээ оруулсны дараа л Владикавказ шинээр хөгжлийн шатандаа оржээ. Хотыг дахин босгож, шинээр хороололууд нэмж барин тэндээ казакуудыг суулгав. Удалгүй Владикавказ Перстэй хийх худалдааны төв болон хувирчээ. Владикавказын хүн амын тоо ч эрчимтэй нэмэгдэн, олон үндэстнүүдээс бүрдэх болсны дотор Осетичууд, Оросууд, Арменчууд, Гүржүүд болон өөр бусад цөөнх үндэстнүүд ч орж байлаа. 1875 онд Дон дахь Ростов руу төмөр замын шугам тавьсан бол дараа нь Баку руу буюу өнөөгийн Азербайжаны нийслэлийг төмөр замтай холбожээ.

Хотын нэр нь 1931 оноос 1944 он хүртэл, мөн 1954 оноос 1990 оныг хүртэл Орджоникидзе гэх нэртэй байв. Энэ нэр нь гүржийн коммунист Григорий Орджоникидзегийн нэрээр нэрлэгдсэн бөгөөд тэрбээр Улаан ажилчин, тариачны армийн 11-р армийг удирдан 1921 оны хоёрдугаар сард гүржийг эзэлсэн байна. 1944 оноос 1954 оныг хүртэл Дзауджикау гэх нэртэй байсан нь осети нэрийн кирилл хувилбар юм. ЗХУ-ын задрахын өмнөхөн хуучин нэрээ авсан аж.

Хүн амын өсөлт[засварлах | кодоор засварлах]

Он Хүн ам
1897 43.740
1939 130.755
1959 164.420
1970 236.200
1979 278.930
1989 300.198
2002 315.608
2010 311.693

Зүүлт: Хүн амын тооллогын мэдээ

Зураг[засварлах | кодоор засварлах]

Цаг агаар[засварлах | кодоор засварлах]

Владикавказ
Уур амьсгалын диаграмм
123456789101112
 
 
26
 
2
-8
 
 
29
 
2
-7
 
 
48
 
7
-2
 
 
86
 
15
5
 
 
148
 
20
9
 
 
157
 
23
13
 
 
120
 
25
15
 
 
93
 
25
14
 
 
73
 
21
11
 
 
51
 
14
4
 
 
40
 
9
0
 
 
33
 
4
-5
Температур °CТунадас мм
Эх сурвалж: Roshydromet
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Владикавказ
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Маx. Температур (°C) 1.8 2.1 7.2 15.3 19.9 23.3 25.4 24.6 20.6 14.4 9.0 4.4 Ø 14.1
Мин. Температур (°C) −8.1 −6.9 −2.0 4.6 9.4 12.7 15.3 14.4 10.5 4.3 0.1 −4.7 Ø 4.2
Тунадас (мм) 26 29 48 86 148 157 120 93 73 51 40 33 Σ 904
Бороотой өдөр (d) 6 6 8 10 14 14 11 9 8 7 7 6 Σ 106
Т
е
м
п
е
р
а
т
у
р
1.8
−8.1
2.1
−6.9
7.2
−2.0
15.3
4.6
19.9
9.4
23.3
12.7
25.4
15.3
24.6
14.4
20.6
10.5
14.4
4.3
9.0
0.1
4.4
−4.7
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Хур тунадас
Х
у
р

т
у
н
а
д
а
с
26
29
48
86
148
157
120
93
73
51
40
33
  1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Эх сурвалж: Roshydromet

Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

 Commons: Владикавказ – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан
Wiktionary
Wiktionary
Wiktionary: Владикавказ – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

  1. Itogi Vserossijskoj perepisi naselenija 2010 goda. Tom 1. Čislennostʹ i razmeščenie naselenija (Ergebnisse der allrussischen Volkszählung 2010. Band 1. Anzahl und Verteilung der Bevölkerung). Tabellen 5, S. 12–209; 11, S. 312–979 (Download von der Website des Föderalen Dienstes für staatliche Statistik der Russischen Föderation)