Умард Осети

Хойд Осети-Аланийн Бүгд Найрамдах Улс
Хойд Осети-Аланийн Бүгд Найрамдах Улс (Монгол); Республика Северная Осетия-Алания (Орос); Республикӕ Цӕгат Ирыстон — Алани (Осети)
	;
	Төрийн дуулал: n/a
Нийслэл	Владикавказ
Байгуулагдсан	1924 оны 7 сарын 7
Ангилал ; Холбооны тойрог ; Эдийн засгийн бүс	БНУ; Өмнөд; Хойд Кавказ
Код	15
Газар орон
Нутгийн хэмжээ; - ОХУ дахь дэс	8,000 км²; 8000
Хүн ам зүй (2002 оны тооллого)
Хүн амын тоо; - ОХУ дахь дэс; - Нягтрал; - Хотын; - Хөдөөний	710,275 хүн; 68; 88.8 хүн / км²; 65.5%; 34.5%
Албан ёсны хэлнүүд	орос, осети
Засгийн газар
Төрийн тэргүүн	Таймураз Мамсуров
Засгийн газрын тэргүүн	Николай Хлынцов
Хууль тогтоох байгууллага	Парламент
Үндсэн хууль	Хойд Осети-Аланийн Бүгд Найрамдах Улсын Үндсэн хууль
Албан ёсны цахим сүлжээ
	http://www.rso-a.ru/

Умард Осети-Аланийн Бүгд Найрамдах Улс буюу Хойд Осети-Аланийн Бүгд Найрамдах Улс (орос. Республика Северная Осетия - Алания) нь Оросын Холбооны Улсын Өмнөд Холбооны тойрогт хамаарах Бүгд Найрамдах Улс юм. Нийслэл нь Владикавказ.

Өмнө талаараа Гүрж улс, баруун талаараа Кабардино-Балкар, зүүн талаараа Ингушет, хойд талаараа Ставрополийн хязгаартай хиллэнэ.

Осетичууд нь перс язгуурын осети хэлээр ярилцах бөгөөд үнэн алдартны шашин шүтлэгтний хувь их тул Кавказын бусад үндэстнүүд болох чечень зэрэг муслимууд олонтой үндэстнүүдтэй харьцуулбал Орост талтай ханддаг. Өмнөд Осети нь албан ёсоор Гүрж улсад харьяалагддаг ч Оростой, Хойд Осетитой нэгдэх эрмэлзэлтэй бөгөөд тэдний тусгаар тогтнолыг ОХУ хүлээн зөвшөөрөөд буй зөрчилдөөнтэй бүс нутаг болно.

Түүнээс гадна Ингушеттэй ч газар нутгийн маргаантай байдаг. Чеченийн дайны үеэр ОХУ-ын армийн түшиц газар болон ашиглагдаж байв. 2004 оны 9 сард тус улсын Беслан хотод Чеченийн салан тусгаарлагчид дунд сургуулийн байранд нэвтрэн орж хүүхдүүдийг барьцаалан, 350 гаруй хүн нас барсан эмгэнэлт хэрэг гарч байжээ.

Нэршил[засварлах | кодоор засварлах]

Хойд Осетийн Бүгд Найрамдах Улс хэмээн нэрлэгддэг байгаад 1996 оны 1 сарын 9-нд Хойд Осети-Аланийн Бүгд Найрамдах Улс болгож нэрээ өөрчилжээ. Монголд хуучин нэрээр нь Хойд Осети гэж дуудах нь түгээмэл.

Алани гэдэг нь осетчуудын уг язгуур болох аланчуудын нэрнээс гаралтай түүхэн нэр юм.

Түүх[засварлах | кодоор засварлах]

Хойд Осети дахь осетчууд оросууд Кавказад нэвтрэхээс өмнө тэд кабардуудын харьяанд байсан бөгөөд 17-19-р зуунд Оросын эрхшээлд ороход осетчууд ч бас Оросын Хаант Улсын бүрэлдэхүүнд багтжээ.

Октябрийн хувьсгалын дараа Зөвлөлт Холбоот Улс байгуулагдахад ЗСБНХОУ-ын бүрэлдэхүүнд орсон Хойд Осети нь автономит эрхтэй муж болон 1924 оны 7 сарын 7-нд зохион байгуулагдсан байна. Осетчуудын уугуул нутаг нь Владикавказаас баруун тийш байсан тул анх байгуулагдахдаа одоогийн газар нутгийн баруун хэсгийг л багтааж байжээ.

Дэлхийн хоёрдугаар дайны үеэр 1944 онд зүүн талд орших Чечень-Ингушийн автономит БНУ-ын иргэд болох чечень, ингушууд Иосиф Сталины тушаалаар Дундад Ази руу цөлөгдсөнөөр хөрш улс болох Хойд Осетийн газар нутаг үлэмж нэмэгдсэн аж. Ийнхүү хилийн зурвасын суурин Владикавказ (хуучнаар Оржоникизе) нь Хойд Осетын төв болон цэцэглэж, нийслэл нь болсон байна. Сталиныг нас барсны дараа чечень, ингушууд Кавказдаа буцаж ирэх нь зөвшөөрөгдөж, автономит БНУ нь дахин байгуулагдсан ч Владикавказ орчмын нутаг Хойд Осетид үлджээ. Энэ нь хожмын үндэстэн хоорондын зөрчлийг бий болгосон байна.

1991 онд ЗХУ бутрахад ОХУ-ын бүрэлдэхүүний БНУ болсон бөгөөд 1992 онд Чечень-Ингуш улс 2 хуваагдаж, Ингуш улс тун бага газар нутагтай болсон ч хуучин нутаг болох Владикавказ орчмын нутгийг өөрийнх болгон зарласнаар зэвсэгт мөргөлдөөнд хүрч, ОХУ армиа оруулан асуудлыг шийдэж, хилийн зурвас хуучин хэвээр хадгалагдсан байна.

Хүн ам[засварлах | кодоор засварлах]

Хүн амын 53% нь осет, 30% нь орос, 5% нь ингуш, мөн армен, гүржүүд оршин сууна.

Хойд Осети-Аланийн Бүгд Найрамдах Улс (Монгол) Республика Северная Осетия-Алания (Орос) Республикӕ Цӕгат Ирыстон — Алани (Осети)

сүлд	далбаа

Төрийн дуулал: n/a
Нийслэл	Владикавказ
Байгуулагдсан	1924 оны 7 сарын 7
Ангилал Холбооны тойрог Эдийн засгийн бүс	БНУ Өмнөд Хойд Кавказ
Код	15
Газар орон
Нутгийн хэмжээ - ОХУ дахь дэс	8,000 км² 8000
Хүн ам зүй (2002 оны тооллого)
Хүн амын тоо - ОХУ дахь дэс - Нягтрал - Хотын - Хөдөөний	710,275 хүн 68 88.8 хүн / км² 65.5% 34.5%
Албан ёсны хэлнүүд	орос, осети
Засгийн газар
Төрийн тэргүүн	Таймураз Мамсуров
Засгийн газрын тэргүүн	Николай Хлынцов
Хууль тогтоох байгууллага	Парламент
Үндсэн хууль	Хойд Осети-Аланийн Бүгд Найрамдах Улсын Үндсэн хууль
Албан ёсны цахим сүлжээ
http://www.rso-a.ru/