Jump to content

Арменичууд

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Арменичууд
Հայեր
Нийт хүн ам
8,000,000-12,000,000
Томоохон хүн амтай улсууд
 Армени 3,145,354[1]
 Гүрж248,929-346,000[2][3][4]
 Азербайжан/
Уулын Карабах		120,745-141,400[5][6]
 Орос1,130,500[7]
Америкийн Нэгдсэн Улс АНУ484,840[8]
 Франц450,000[9][10][4]
 Ливан254,000[3][4]
 Сири170,000 - 190,000[11][4]
 Иран100,000[4]
 Украин99,894[12]
 Беларусь60,000[3]
 Турк45,000 – 76,000[13]
 Канад40,615[3][4]
 Австрали60,000
[14][15][16][17][18][19]
Хэлнүүд
Армени хэл
Шашин
Христос
Азербайжан нь Уулын Карабах дахь Арменчуудыг хүн амынхаа тоонд оролцуулан тоолдог.[6] Арменчуудтай үндэс гарлын хувьд ойрын төрөл эсвэл Арменчуудтай ижил гэж үзэгддэг, Исламын шашинтай Хемшинчүүдийг оролцуулаад ойролцоогоор 300,000 - 500,000 Армен гаралтай Турк хүн бий гэж тооцдогоос гадна Армены хядлагын дараа Курдүүдэд үрчлэгдсэн эсвэл тэдэнд ууссан "нууц" 500,000 Армен хүн байна гэж тооцоолдог. Гэхдээ тэд Турк дахь Арменчуудын тоонд ордоггүй.[20][21][22][23][24][25]

Арменичууд- Армений өндөрлөгт түүхэн явцдаа бүрэлдсэн угсаатаны нийтлэг ард түмэн юм. Тэд армени хэлээр (арм. հայեր, [hɑˈjɛɾ] гэж дуудагдана) ярьж бичдэг байна. Угсаатны зүйн хувьд армянчууд аугаа Кавказын арьсны өмнөд салбар дахь арменоид төрөлд багтдаг бөгөөд голчлон хэлээ өөрчилсөн Урартичуудын үр удам, мөн Хурри, Луви, прото-армен хэлээр ярьдаг хүмүүсийн удам юм.

Арменийн шашинтнуудын дийлэнх нь Христийн шашныг хүлээн зөвшөөрдөг бөгөөд Арменийн Апостолын Сүмийн дагалдагчид юм. Христийн шашин 1-р зуунаас арменчуудын дунд тархаж эхэлсэн бөгөөд 4-р зууны эхэн үеэс Их Арменийн албан ёсны шашин болжээ.

20-р зууны эхэн үеийн арменичууд: - улбар шар-Оросын захиргаан дахь Армени буюу Зүүн Армени, ногоон-Османы эзэнт гүрний харъяаны Армени буюу Баруун Армени

2001 онд Армени улсын хүн амын 97.9% = 3,145,354 нь өгүүлэн буй Армени угсаатан байсан. Энэ нь бараг (95%-с их) нэгэн төрлийн хүн амаас бүрдсэн улсын тод жишээ юм.[1] Ямартаа ч тэр 3 сая гаран хүн Армени үндэстэн гэж нэрлэгдэх бүрэн эрхтэй.

Арменичууд европ гаралтай. Арменийн хилийн чанадад Армени угсаа, гарвалт 3 саяаас олон хүн амьдарч байна. Энэ нь түүхэн шалтгаантай. Армены өндөрлөгийг түүхэнд зүүн, баруунаар хуваан үздэг. Өнөөгийн Армени нь түүхэн дэх XVI зуунаас Персэд, XIX зуунаас Орост, XX зуунаас Зөвлөлт Холбоот Улсад харьяалагдаж явсан Зүүн Арменийн үргэлжлэл юм. Харин XVI зуунаас Османы мэдэлд байсан Баруун Армени нь өнөөгийн Туркийн нутгийн дорнод хэсгийг хамарч байв. 1915 онд Османы төрөөс Арменичуудыг аймаглан устгасан явдал (1.5 сая хүн гэж тооцоолдог) баруун арменичууд бүрмөсөн устжээ. Баруун Армениас амьд үлдсэн нь дайжсан бол Зүүн Армениас хуучин ЗХУ-ын улс орнуудад олноор тархан сууцгаажээ.

Цахим холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
 Commons: Арменичууд – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан
Wiktionary
Wiktionary
 Wiktionary: Арменичууд – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Эх сурвалж

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ 1.0 1.1 2001 Official Armenian Census statistics. (Memento 5. Хоёрдугаар сар 2012 цахим архивт) Загвар:WebCite
  2. ↑ "2002 Official Georgian Census statistics" (PDF). Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 2013-11-01. Татаж авсан: 2012-06-18.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 Загвар:Astourian 2007
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 "Archive copy". Эх хувилбараас архивласан: 2013-05-11. Татаж авсан: 2012-06-18.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  5. ↑ Official Statistics of the NKR. Official site of the President of the NKR. Загвар:WebCite
  6. ↑ 6.0 6.1 The Population of Azerbaijan
  7. ↑ 2002 Official Russian Census population statistics. (Memento 26. Аравдугаар сар 2009 цахим архивт) Загвар:WebCite
  8. ↑ Загвар:Webarchiv/Archive-is Загвар:WebCite
  9. ↑ The Education for Development Institute (Memento 10. Нэгдүгээр сар 2012 цахим архивт) maintains an extensive site about Armenia (Memento 12. Нэгдүгээр сар 2012 цахим архивт) that includes information about the Armenian diaspora in various countries (Memento 14. Дөрөвдүгээр сар 2011 цахим архивт). Their numbers generally agree with other sources when those are available; where we don’t have a more authoritative source, we are following their numbers. Загвар:WebCite
  10. ↑ "French in Armenia 'genocide' row". BBC News. 2006-10-12. Эх хувилбараас архивласан: 2008-04-07. Татаж авсан: 2007-04-21. {{cite news}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  11. ↑ The Encyclopedia of the Orient (Memento 10. Тавдугаар сар 2011 цахим архивт) states that 160,000 Apostolic Armenians and 30,000 Catholic Armenians live in Syria. That number together makes up 190,000. Загвар:WebCite
  12. ↑ Про кількість та склад населення України за підсумками Всеукраїнського перепису населення 2001 року  (укр.)
  13. ↑ joshuaproject.net TU Загвар:WebCite
  14. ↑ Definitions of national identity, nationalism and ethnicity in post-Soviet Azerbaijan in the 1990s Загвар:WebCite
  15. ↑ "European Commission Against Racism and Intolerance (ECRI), Second Report on Azerbajan, CRI(2007)22, May 24, 2007". Эх хувилбараас архивласан: Зургадугаар сар 6, 2007. Татаж авсан: Зургадугаар сар 6, 2007. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= and |archive-date= (help)
  16. ↑ University of Maryland Center for International Development and Conflict Management. Minorities at Risk: Assessment of Armenians in Azerbaijan, Online Report, 2004 (Memento 25. Тавдугаар сар 2011 цахим архивт) Загвар:WebCite
  17. ↑ Razmik Panossian. The Armenians. Columbia University Press, 2006; p. 281
  18. ↑ Mario Apostolov. The Christian-Muslim Frontier. Routledge, 2004; p. 67
  19. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor. Country Reports on Human Rights Practices. 2001
  20. ↑ Bert Vaux, Hemshinli: The Forgotten Black Sea Armenians, Harvard University, 2001 p.1
  21. ↑ Andrews. Ethnic Groups in the Republic of Turkey, pp. 476-477, 484, 487.
  22. ↑ Hagopian. "Notes", pp. 159, 165, 176.
  23. ↑ Vaux, Bert. "Homshetsma: The Language of the Armenians of Hamshen", in The Hemshen, p. 257.
  24. ↑ Ersoy, Erhan Gürsel. "The Hemshin People: Ethnic Identity, Beliefs, and Yayla Festivals in Çamlıhemşin", in The Hemshin pp. 332, 333.
  25. ↑ "500,000 "hidden" Armenians in Turkey?". Эх хувилбараас архивласан: 2010-09-27. Татаж авсан: 2010-09-24. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  26. ↑ Ukrainian FM to visit Armenia | Armenia News - NEWS.am Загвар:WebCite
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Арменичууд&oldid=819546"-с авсан