Чобаны улс
Чобаны эмирт улс سلسله امرای چوپانی
| |
|---|---|
 | |
| Нийслэл | Тебриз хот |
| Албан ёсны хэл | Перс хэл, Монгол хэл |
| Төр засаг | Хаант засаглал |
| 1335-1343 | |
| 1343-1357 | |
| Монголчуудын түүх |
|---|
 |
|
Чобаны улс нь (Персээр: سلسله امرای چوپانی; монголоор: Чобаны эмирт улс) 1335-1357 оны хооронд одоогийн Ираны баруун хойд, Армени болон Азербайжаны өмнөд хэсэгт хяналтаа тогтоосон Монголын Сүлдүс аймгийн Чобан ноёны угсааны ноёдын байгуулсан эмирт улс юм.
Чобан ноёны уг гарал[засварлах | кодоор засварлах]
Чобан бол Чингис хааны 95 мянгатын ноёдын нэг, Сүлдүсийн Сорхон шар ноёны хүү Чулуун баатарын хойчис юм. Чобан эмир нь Газан ханы үед цэргийн захирагч байхдаа хэд хэдэн удаа төрд тэрсэлсэн Кутлуг шах, ойрадын Новруз нарыг амжилттай ялж гавьяа байгуулж байсан. Улмаар 1305 онд Газан ханы хүргэн болжээ. Түүний дараах Өлзийт султаны үед гарсан олон удаагийн бослогыг цэргийн хүчээр амжилттай дарсан учир бүх цэргийн захирагч болжээ. 1316 онд Абу Саид хан суусны дараа Улсын Эмир болж, төр улсын хамгийн нөлөөтэй хүн болсон. 1327 онд цаазлуулсан. 1335 онд Абу Саид хан нас барсны дараа Чобан ноёны ач хөвүүд, охид, жанжид Тебризээр төвлөрсөн баруун хойд хэсгийг өөрийн харъяат улсаар зарлажээ.
Тоглоомын Ил ханууд ба Чобаны улс[засварлах | кодоор засварлах]
1335-1338 оны хооронд Чобан эмирийн ач хүү Хасан Күчек эмир, Жалайрын Хасан Бузург эмиртэй хийсэн байлдааны үр дүнд тэдний цэргийг ялаад, Тебриз хотыг эзлэв. Ингээд тус жилдээ Абу Саид ханы эгч Сати бэхийг, Ил ханд өргөмжлөв. Удалгүй утсан хүүхэлдэй Сулейман ханыг дахин ил хан болгоод Сати бэхийг хатан нь болгож, өөрөө цэргийн бүх эрхийг атгаж улс төрийн замаа засжээ. Гэвч гэр бүл дотор нь гарсан эрх мэдлийн төлөөх тэмцэл нь багагүй хүнд байдалд оруулж байв. Зарим ахан дүүс нь түүнээс урваж, ялагдаад Жалайрын улсад зугтан очиход Хасан Күчек 1343 онд үхэх хүртлээ тэднийг устгахаар гэж оролджээ. Хасан Күчек нас барсны дараа түүний дүү Малик Ашраф нь 14 насандаа эмир болжээ.
Чобаны эмирт улсын мөхөл[засварлах | кодоор засварлах]
Малик Ашрафыг эмир болсны дараа, 1347 онд Багдад хотыг Жалайрын цэргээс чөлөөлсөн боловч, хэсэг хугацааны дараа алдав. 1350 онд Фарс нутгийг Инжугийн улс эзлэсэн. Түүний ноёрхолын сүүл үед ааш араншин нь улам ширүүн болж, өөрийн хүмүүсийн дунд нэр хүндээ алдаж үймээн самуун үүсгэжээ. Эцэст нь Алтан ордны улсын Жанибек хааны цэргийн хүчин Чобаны улсыг эзэлж, 1357 онд Тебриз хотыг булаан аваад Малик Ашрафыг цаазаар авсан бөгөөд түүний гэр бүл Алтан ордны нутагт цөлөгдсөнөөр Сүлдүс овгийн ноёрхол Персид устаж, эцэст нь Чобаны улсыг хүчээр төгсгөл болгов.