1997 оны Азийн санхүүгийн хямрал: Засвар хоорондын ялгаа

Browse history interactively
← Өмнөх өөрчлөлтДараагийн ялгаа →
Content deleted Content added
VisualWikitext
б робот Өөрчилж байна: id:Krisis finansial Asia 1997
бNo edit summary
Мөр 1: Мөр 1:
{{Орчуул}}
Зүүн Азийн Санхүүгийн Хямрал нь 1997 оны 7-р сард Тайланд улсад Тай батын ханшийн уналтаар эхлэн, Азийн олон орны [[мөнгөн тэмтэгт]], [[хувьцааны зах зээл]] болон бусад хөрөнгийн үнэ ханшид нөлөөлсөн санхүүгийн үймээн буюу [[санхүүгийн халдвар]]ын үе байсан юм. Үүнийг мөн "Зүүн азийн валютын хямрал" болон ОУВС-ын хямрал ч гэж нэрийдэх нь бий. Энэ хямралын илрэл болон түүний үр дагавар илт харагдаж байгаа ч гэсэн, хямралын шалтгаан, хүрээ болон шийдэх арга нь тодорхойгүй хэвээр үлджээ. [[Индонези]], [[Өмнөд Солонгос]] болон [[Тайланд]] нь тус хямралд хамгийн их нэрвэгдсэн орнууд бөгөөд [[Хонгконг]], [[Малайз]], [[Лаос]] болон [[Филиппини]] зэрэг улсууд тус уналтад мөн нэрвэгдсэн. [[Эх газрын хятад]], [[Энэтхэг]], [[Тайван]], [[Сингапур]] болон [[Вьетнам]] зэрэг улсуудад харьцангуй нөлөө үзүүлээгүй. [[Япон]] энэ хямралд их автаагүй ч гэсэн, өөрийн урт хугацааны эдийн засгийн хүнд байдалд орсон байлаа. Гэхдээ, дээр дурьдсан бүх улсуудын [[ам.доллар]]-тай харьцуулах валютын ханш унасан.
Зүүн Азийн Санхүүгийн Хямрал нь 1997 оны 7-р сард Тайланд улсад Тай батын ханшийн уналтаар эхлэн, Азийн олон орны [[мөнгөн тэмтэгт]], [[хувьцааны зах зээл]] болон бусад хөрөнгийн үнэ ханшид нөлөөлсөн санхүүгийн үймээн буюу [[санхүүгийн халдвар]]ын үе байсан юм. Үүнийг мөн "Зүүн азийн валютын хямрал" болон ОУВС-ын хямрал ч гэж нэрийдэх нь бий. Энэ хямралын илрэл болон түүний үр дагавар илт харагдаж байгаа ч гэсэн, хямралын шалтгаан, хүрээ болон шийдэх арга нь тодорхойгүй хэвээр үлджээ. [[Индонези]], [[Өмнөд Солонгос]] болон [[Тайланд]] нь тус хямралд хамгийн их нэрвэгдсэн орнууд бөгөөд [[Хонгконг]], [[Малайз]], [[Лаос]] болон [[Филиппини]] зэрэг улсууд тус уналтад мөн нэрвэгдсэн. [[Эх газрын хятад]], [[Энэтхэг]], [[Тайван]], [[Сингапур]] болон [[Вьетнам]] зэрэг улсуудад харьцангуй нөлөө үзүүлээгүй. [[Япон]] энэ хямралд их автаагүй ч гэсэн, өөрийн урт хугацааны эдийн засгийн хүнд байдалд орсон байлаа. Гэхдээ, дээр дурьдсан бүх улсуудын [[ам.доллар]]-тай харьцуулах валютын ханш унасан.


Мөр 40: Мөр 39:
==Хонгконг==
==Хонгконг==
1997 оны 7-р сарын 2-ны Тай батын ханшийн уналт нь [[Нэгдсэн Вант Улс]]ыг Хонгконгийн эрх мэдлийг Хятадад шилжүүлсэнээс хойш 24 цагийн дараа гарч эхэлсэн. 1997 оны 10-р сард ам.доллартай харьцах ханшийг 7.8-д барьж байсан хонгконг доллар тухайн үеийн АНУ-ын инфляцийн түвшинээс хонгконгийнх даруй их болсоноос хамааран хэт дарамтанд орсон. Валютын удирдлагууд өөрийн валютаа хамгаалахын тулд 1 тэрбум гаруй ам.долларыг зарцуулсан. Хонгконг [[Мөнгөний нийлүүлэлт#хүрээ|M1]] мөнгөний нийлүүлэтийнхээ 700%-тай тэнцэх, [[Мөнгөний нийлүүлэлт#хүрээ|M3]] мөнгөний нийлүүлэтийнхээ 45%-тай тэнцэхүйц 80 гаруй тэрбум ам.долларын гадаад нөөцтэй байсан учир, [[Хонгконг]] эрсдэл учруулах дайралтаас үл хамааран, ам.доллартай харьцах валютын ханшийг тогтворжуулж эхэлсэн. Хувьцааны зах зээл ихээхэн хэлбэлзэлтэй болсон бөгөөд 10-р сарын 20-оос 23-ны хооронд [[Ханг Сенг индекс(Hang Seng)]] 23%-иар буурсан. Хонгконгийн валютын удирдлага валютаа хамгаална хэмээн амласан. 1998-оны 8-р сарын 15-нд Хонгконг нэг шөнийн дотор зээлийн хүүгээ 8%-иас 23% хүртэлд өсгөн, нэг пунктээр 500% хүртэл өсгөсөн.
1997 оны 7-р сарын 2-ны Тай батын ханшийн уналт нь [[Нэгдсэн Вант Улс]]ыг Хонгконгийн эрх мэдлийг Хятадад шилжүүлсэнээс хойш 24 цагийн дараа гарч эхэлсэн. 1997 оны 10-р сард ам.доллартай харьцах ханшийг 7.8-д барьж байсан хонгконг доллар тухайн үеийн АНУ-ын инфляцийн түвшинээс хонгконгийнх даруй их болсоноос хамааран хэт дарамтанд орсон. Валютын удирдлагууд өөрийн валютаа хамгаалахын тулд 1 тэрбум гаруй ам.долларыг зарцуулсан. Хонгконг [[Мөнгөний нийлүүлэлт#хүрээ|M1]] мөнгөний нийлүүлэтийнхээ 700%-тай тэнцэх, [[Мөнгөний нийлүүлэлт#хүрээ|M3]] мөнгөний нийлүүлэтийнхээ 45%-тай тэнцэхүйц 80 гаруй тэрбум ам.долларын гадаад нөөцтэй байсан учир, [[Хонгконг]] эрсдэл учруулах дайралтаас үл хамааран, ам.доллартай харьцах валютын ханшийг тогтворжуулж эхэлсэн. Хувьцааны зах зээл ихээхэн хэлбэлзэлтэй болсон бөгөөд 10-р сарын 20-оос 23-ны хооронд [[Ханг Сенг индекс(Hang Seng)]] 23%-иар буурсан. Хонгконгийн валютын удирдлага валютаа хамгаална хэмээн амласан. 1998-оны 8-р сарын 15-нд Хонгконг нэг шөнийн дотор зээлийн хүүгээ 8%-иас 23% хүртэлд өсгөн, нэг пунктээр 500% хүртэл өсгөсөн.

Stock markets become more and more volatile; between [[20 October]] and [[23 October]] the [[Hang Seng Index]] dipped by 23%. [[Hong Kong Monetary Authority]] promised to protect the currency. On [[15 August]] [[1998]], Hong Kong raised rates overnight from 8% to 23% and at one point, to 500%. While the Monetary Authority recognized that the speculative forces were taking advantage of the unique currency board system, in which the overnight rates would automatically increase proportionally when the currency is sold in the market heavily, which would in turn increase the downward pressure of the stock market and thus allowing the speculators to earn a large profit by [[short selling]] shares, the Monetary Authority started buying component shares of the Hang Seng Index in mid-August. The Monetary Authority and [[Donald Tsang]], then Financial Secretary, declared war with speculators openly. The Government ended up buying approximately HK$120 billion (about US$15 billion) of shares of various companies, and becoming the largest shareholder of some of the companies (e.g. the government owned 10% of [[HSBC]]) at the end of August when hostilities ended with the closing of the August contract of Hang Seng Index Futures. The Government started to divest itself from the position in 2001 and made a profit of about HK$30 billion (about US$4 billion) in the process. Speculative actions against the Hong Kong Dollar and the stock market did not continue into September largely due to extraordinary reaction to speculators by the Malaysian authorities and the onset of the collapse of Russian bond and currency market, which caused massive loss to the speculators. The currency peg between the Hong Kong Dollar and the US Dollar at 7.8:1 continued to exist undeterred.


==Өмнөд Солонгос==
==Өмнөд Солонгос==
Мөр 50: Мөр 47:
==Малайз==
==Малайз==
Хямралаас өмнөх [[Малайз]] нь [[Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн|ДНБ]]-ны 5%-д хүрэх их хэмжээний урсгал дансны алдагдалтай байсан юм. Тухайн үед Малайз нь тэргүүлэх хөрөнгө оруулалт хийсэн орон байсан бөгөөд энэ нь дэлхийн хамгийн идэвхитэй бирж болох [[KLSE]]-ын үйл ажиллагаанд туссан.
Хямралаас өмнөх [[Малайз]] нь [[Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн|ДНБ]]-ны 5%-д хүрэх их хэмжээний урсгал дансны алдагдалтай байсан юм. Тухайн үед Малайз нь тэргүүлэх хөрөнгө оруулалт хийсэн орон байсан бөгөөд энэ нь дэлхийн хамгийн идэвхитэй бирж болох [[KLSE]]-ын үйл ажиллагаанд туссан.

had a large current account deficit of 5% of [[Gross domestic product|GDP]]. At the time, Malaysia was a top investment destination, and this was reflected in [[KLSE]] activity which was regularly the most active exchange in the world. (with turnover exceeding even markets with far higher capitalisation like the [[NYSE]]) . Expectations at the time were that the growth rate would continue, propelling Malaysia into developed status by 2020, a government policy articulated in [[Wawasan 2020]]. As at start of 1997, the KLSE [[Composite]] [[index (economics)|index]] was above 1,200, the ringgit was trading above 2.50 to the dollar, and the overnight rate was below 7%.

In July, within days of the [[Thai baht]] devaluation, the Malaysian [[ringgit]] was "attacked" by [[speculation|speculators]]. The overnight rate jumped from under 8% to over 40%. This led to rating downgrades and a general sell off on the stock and currency markets. By end 1997, ratings had fallen many notches from investment grade to [[junk]], the KLSE had lost more than 50% from above 1,200 to under 600, and the ringgit had lost 50% of its value, falling from above 2.50 to under 3.80 to the dollar.

In 1998, the output of the real economy declined plunging the country into its first [[recession]] for many years. The construction sector contracted 23.5%, manufacturing shrunk 9% and the agriculture sector 5.9%. Overall, the country's gross domestic product plunged 6.2% in 1998. During that year, the ringgit plunged below 4.7 and the KLSE fell below 270 points. In September that year, various defensive measures were announced to overcome the crisis.

The principal measure taken were to move the ringgit from a free float to a fixed exchange rate regime. [[Bank Negara]] fixed the ringgit at 3.8 to the dollar. Capital controls were imposed while aid offer from the IMF was refused. Various agencies were formed. The Corporate Debt Restructuring Committee dealt with corporate loans. [[Danaharta]] discounted and bought bad loans from banks to facilitate orderly asset realization. [[Danamodal]] recapitalised banks.

Growth then settled at a slower but more sustainable pace. The massive current account deficit became a fairly substantial surplus. Banks were better capitalised and NPLs were realised in an orderly way. Small banks were bought out by strong ones. (Unfortunately, this was an excuse for the government-linked banks, which were actually in a weak financial position to force the smaller banks out of the market. Ironically, it was the smaller banks, managed in a sound financial manner, that were dissolved, instead of the larger politically-favored banks) A large number of PLCs were unable to regularise their financial affairs and were delisted. Compared to the 1997 current account, by 2005, Malaysia is estimated to have USD14.06 billion surplus.[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/print/my.html] Asset values however, have not returned to their pre-crisis highs. In 2005 the last of the crisis measures was removed as the ringgit was taken off the fixed exchange system. But unlike pre-crisis days, it does not appear to be a free float, but a managed float, like the Singapore dollar.

==Индонез==
:''Гол өгүүллэг: [[Индонез]]''

In June 1997, [[Indonesia]] seemed far from crisis. Unlike Thailand, Indonesia had low inflation, a trade surplus of more than $900 million, huge foreign exchange reserves of more than $20 billion, and a good banking sector. But a large number of Indonesian corporations had been borrowing in U.S. dollars. During preceding years, as the [[rupiah]] had strengthened respective to the dollar, this practice had worked well for those corporations; their effective levels of debt and financing costs had decreased as the local currency's value rose.

In July, when Thailand floated the baht, Indonesia's monetary authorities widened the rupiah trading band from 8% to 12%. The rupiah came under severe attack in August. On [[14 August]] [[1997]], the managed floating exchange regime was replaced by a free-floating exchange rate arrangement. The rupiah dropped further. The IMF came forward with a rescue package of $23 billion, but the rupiah was sinking further amid fears over corporate debts, massive selling of rupiah, strong demand for dollars. The rupiah and Jakarta Stock Exchange touched a new historic low in September. Moody's eventually downgraded Indonesia's long-term debt to junk bond.

Although the rupiah crisis began in July and August, it intensified in November when the effects of that summer devaluation showed up on corporate balance sheets. Companies that had borrowed in dollars had to face the higher costs imposed upon them by the rupiah's decline, and many reacted by buying dollars, i.e. selling rupiah, undermining the value of the latter further. The inflation of the rupiah and the resulting steep hikes in the prices of food staples led to [[Jakarta riots of May 1998|riots]] throughout the country in which more than 500 people died alone in [[Jakarta]]. In February 1998, President [[Suharto]] sacked the governor of Bank Indonesia, but this proved insufficient. Suharto was forced to resign in mid-1998 and [[B. J. Habibie]] became President. Before the crisis, the exchange rate between the [[rupiah]] and the dollar was roughly 2000 rupiah to 1 USD. The rate had plunged to over 18000 rupiah to 1 USD at times during the crisis. Indonesia lost 13.5% of its GDP that year.

==Сингапур==
The [[economy of Singapore]] dipped into a short recession almost purely as a result of [[financial contagion]]. The relatively short duration and milder effects can be credited to active management by the government. For example, the [[Monetary Authority of Singapore]] allowed for a gradual 20% depreciation of the [[Singapore dollar]] to cushion and guide the economy to a soft landing. The timing of government programmes such as the [[Interim Upgrading Program]] and other construction related projects were brought forward. Instead of allowing the labour markets to work, the [[National Wage Council]] pre-emptively agreed to [[Central Provident Fund]] cuts to lower labor costs, with limited impact on disposable income and local demand. Unlike in [[Hong Kong]], no attempt was made to directly intervene in the capital markets and the [[Straits Times Index]] was allowed to drop 60%. In less than a year, the Singapore economy recovered and continued on its growth trajectory.


==Хятад==
==Хятад==
Хятадын валют, [[юан(renminbi)]] (RMB),-ыг 1994 онд доллартай харьцах юаны ханш 8.3-аар тогтвортой барьж байсан.
Хятадын валют, [[юан]] (RMB),-ыг 1994 онд доллартай харьцах юаны ханш 8.3-аар тогтвортой барьж байсан.
The Chinese currency, [[renminbi]] (RMB), had been pegged to the US dollar at a ratio of 8.3 RMB to the dollar, in 1994. Throughout 1998 there was heavy speculation in the [[Western world|Western]] [[news|press]] that China would soon be forced to devalue its currency to protect the competitiveness of Chinese exports vis-a-vis those of [[ASEAN]] nations, whose exports became cheaper relative to China's. However, the RMB's non-convertibility protected its value from currency speculators, and the decision was made to maintain the peg of the currency, improving the country's standing within Asia. The currency peg was partly scrapped in July 2005 rising 2.3 % against the dollar, reflecting pressure from the United States.

Unlike investments of many of the Southeast Asian nations, almost all of its foreign investment took the form of factories on the ground rather than securities, which insulated the country from rapid [[capital flight]]. While the PRC was relatively unaffected by the crisis compared to Southeast Asia and Korea, GDP growth slowed sharply in 1998 and 1999, calling attention to structural problems with the PRC economy. In particular, the Asian financial crisis convinced the Chinese government of the need to resolve the issue of non-performing loans within the banking system.


==Америкийн Нэгдсэн Улс ба Япон==
==Америкийн Нэгдсэн Улс ба Япон==
"Азийн ханиад" [[Америкийн Нэгдсэн Улс]] болон [[Япон]]д дарамт учруулах болсон. Тэдний эдийн засаг хямралд өртөөгүй ч гэсэн, хүчтэй цохилт амссан.
"Азийн ханиад" [[Америкийн Нэгдсэн Улс]] болон [[Япон]]д дарамт учруулах болсон. Тэдний эдийн засаг хямралд өртөөгүй ч гэсэн, хүчтэй цохилт амссан.


The "Asian flu" also put pressure on the [[United States]] and [[Japan]]. Their economies did not collapse, but they were severely hit. On [[27 October]] [[1997]], the [[Dow Jones Industrial Average|Dow Jones]] industrial plunged 554-points, or 7.2%, amid ongoing worries about the Asian economies. The [[New York Stock Exchange]] briefly suspended trading. The crisis led to a drop in [[consumer confidence|consumer]] and spending [[confidence]] (see [[October 27]], [[1997]] [[October 27, 1997 mini-crash|mini-crash]]). [[Japan]] was affected because its economy is prominent in the region. Asian countries usually run a [[trade deficit]] with Japan because the latter's economy was more than twice the size of the rest of Asia together. The Japanese yen fell to 147 as mass selling began, but Japan was the world's largest holder of currency reserves at the time, so it was easily defended, and quickly bounced back. About 40% of Japan's exports go to Asia. GDP real growth rate slowed dramatically in 1997, from 5% to 1.6% and even sank into recession in 1998, due to intense competition from cheapened rivals. The Asian financial crisis also led to more bankruptcies in Japan. In addition, with South Korea's devalued currency, and China's steady gains, many companies complained outright they could not compete.


⚫
==Мөн үзэх==
==Үр дагавар==
*[[Эдийн засаг]]
===Ази===
The crisis had significant macro-level effects, including sharp reductions in values of currencies, stock markets, and other asset prices of several Asian countries. Many businesses collapsed, and as a consequence, millions of people fell below the poverty line in 1997-1998. Indonesia, South Korea and Thailand were the countries most affected by the crisis.

The economic crisis also led to political upheaval, most notably culminating in the resignations of [[Suharto]] in Indonesia and [[Chavalit Yongchaiyudh]] in Thailand. There was a general rise in anti-Western sentiment, with [[George Soros]] and the [[International Monetary Fund]] in particular singled out as targets of criticisms. Heavy US investment in Thailand ended, replaced by mostly European investment, though Japanese investment continued{{Fact|article|date=March 2007}}. Islamic and separatist movements intensified in [[Indonesia]] as the central authority weakened.

More long-term consequences include reversal of the relative gains made in the boom years just preceding the crisis. For example, the [[CIA World Factbook]] reports that the per capita income (measured by [[purchasing power parity]]) in Thailand declined from $8,800 to $8,300 between 1997 and 2005; in Indonesia it declined from $4,600 to $3,700; in Malaysia it declined from $11,100 to $10,400. Over the same period, world per capita income rose from $6,500 to $9,300 [http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact98/4.htm], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/]. Indeed, the CIA's analysis suggests the [[economy of Indonesia]] was still smaller in 2005 than it had been in 1997, suggesting an impact on that country similar to the [[Great Depression]]. Within East Asia, the bulk of investment and a significant amount of economic weight shifted from [[Japan]] and [[ASEAN]] to [[China]].

The crisis has been intensively analyzed by economists for its breadth, speed, and dynamism; it affected dozens of countries, had a direct impact on the livelihood of millions, happened within the course of a mere few months, and at each stage of the crisis leading economists, in particular the international institutions, seemed a step behind. Perhaps more interesting to economists is the speed with which it ended, leaving most of the developed economies unharmed. These curiosities have prompted an explosion of literature about [[financial economics]] and a litany of explanations why the crisis occurred. A number of critiques have been leveled against the conduct of the [[International Monetary Fund]] in the crisis, including one by former [[World Bank]] economist [[Joseph Stiglitz]]. Politically there were some benefits. In several countries, particularly [[South Korea]] and [[Indonesia]], there was renewed push for [[corporate governance]]. Rampaging inflation weakened the authority of the [[Suharto]] regime and lead to its toppling in 1998, accelerating [[East Timor]]'s independence.

===Азийн гадаад байдал===
After the Asian crisis, international investors were reluctant to lend to developing countries, leading to economic slowdowns in developing countries in many parts of the world. The powerful negative shock also sharply reduced the price of oil, which reached a low of $8/barrel towards the end of 1998, causing a financial pinch in [[OPEC]] nations and other oil exporters. Such sharply reduced oil revenue in turn contributed to the [[Russian financial crisis]] in 1998. Which in turn caused [[Long-Term Capital Management]] in the United States to collapse, after losing $4.6 billion in 4 months. A wider collapse in the financial markets was avoided when [[Alan Greenspan]] and the [[Federal Reserve Bank of New York]] organized a $3.625 billion bail-out. Major emerging economies Brazil and [[Argentina]] also fell into crisis in the late 1990s (see [[Argentine economic crisis|Argentine debt crisis]]).

The crisis in general was part of a global backlash against the [[Washington Consensus]] and institutions such as the [[IMF]] and [[World Bank]]{{Fact|article|date=March 2007}}, which simultaneously became unpopular in developed countries following the rise of the [[anti-globalization movement]] in 1999. Four major rounds of world trade talks since the crisis, in [[Seattle]], [[Doha]], [[Cancún]], and [[Hong Kong]], have failed to produce a significant agreement as developing countries have become more assertive, and nations are increasingly turning toward regional or bilateral [[FTA]]s (Free Trade Agreement) as an alternative to global institutions{{Fact|article|date=March 2007}}. Many nations learned from this, and quickly built up foreign exchange reserves as a hedge against attacks, including Japan, China, South Korea. Pan Asian currency swaps were introduced in the event of another crisis. However, interestingly enough, such nations as Brazil, Russia, and India as well as most of East Asia began copying the Japanese model of weakening their currencies, restructuring their economies so as to create a [[current account]] surplus to build large [[foreign currency reserves]]{{Fact|article|date=March 2007}}. This has led to ever increasing funding for US treasury bonds, allowing or aiding housing (2001-2005) and stock asset bubbles (1996-2000) to develop in the United States.

⚫
==Цааш нь үзэх==
*[[Economics]]
*[[Economy of Hong Kong]]
*[[Economy of Indonesia]]
*[[Economy of Malaysia]]
*[[Economy of the People's Republic of China]]
*[[Economy of the Philippines]]
*[[Economy of Singapore]]
*[[Economy of South Korea]]
*[[Economy of Taiwan]]
*[[Economy of Thailand]]
*[[List of finance topics]]


==Ишлэл==
==Ишлэл==
Мөр 123: Мөр 69:
*Kilgour, Andrea, (1999) ''The changing economic situation in Vietnam: A product of the Asian crisis?'' ([http://www.geogr.uni-goettingen.de/kus/apsa/pn/pn12/vietnam.html Link])
*Kilgour, Andrea, (1999) ''The changing economic situation in Vietnam: A product of the Asian crisis?'' ([http://www.geogr.uni-goettingen.de/kus/apsa/pn/pn12/vietnam.html Link])


==Цааш нь унших==
==Цааш унших==
*[http://www.jstor.org/view/00072303/di009478/00p0029t/0/ The East Asian Financial Crisis: Diagnosis, Remedies, Prospects], S. Radelet, J.D. Sachs, R.N. Cooper, B.P. Bosworth - Brookings Papers on Economic Activity, 1998.
*[http://www.jstor.org/view/00072303/di009478/00p0029t/0/ The East Asian Financial Crisis: Diagnosis, Remedies, Prospects], S. Radelet, J.D. Sachs, R.N. Cooper, B.P. Bosworth - Brookings Papers on Economic Activity, 1998.
*[http://wbro.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/11/2/151/ Some Lessons From The East Asian Miracle], [[Joseph Stiglitz]], The World Bank Research Observer, 1996.
*[http://wbro.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/11/2/151/ Some Lessons From The East Asian Miracle], [[Joseph Stiglitz]], The World Bank Research Observer, 1996.
*[http://www.cepr.net/documents/publications/asia_crisis_2007_08.pdf Ten Years After: The Lasting Impact of the Asian Financial Crisis], [[Mark Weisbrot]], [[Center for Economic and Policy Research]], August 2007.
*[http://www.cepr.net/documents/publications/asia_crisis_2007_08.pdf Ten Years After: The Lasting Impact of the Asian Financial Crisis], [[Mark Weisbrot]], [[Center for Economic and Policy Research]], August 2007.


{{Хувьцааны зах зээлийн уналт}}
[[Category:Хөрөнгийн зах зээлийн хямрал]]
[[Category:Эдийн засгийн хямрал]]

[[Category:Stock market crashes]]
[[Category:Financial crises]]
[[Category:Economic disasters]]
[[Category:1997 in Asia|Financial Crisis]]


[[ca:Crisi financera del sud-est asiàtic]]
[[ca:Crisi financera del sud-est asiàtic]]

05:40, 17 Зургаадугаар сар 2008-ий байдлаарх засвар

Зүүн Азийн Санхүүгийн Хямрал нь 1997 оны 7-р сард Тайланд улсад Тай батын ханшийн уналтаар эхлэн, Азийн олон орны мөнгөн тэмтэгт, хувьцааны зах зээл болон бусад хөрөнгийн үнэ ханшид нөлөөлсөн санхүүгийн үймээн буюу санхүүгийн халдварын үе байсан юм. Үүнийг мөн "Зүүн азийн валютын хямрал" болон ОУВС-ын хямрал ч гэж нэрийдэх нь бий. Энэ хямралын илрэл болон түүний үр дагавар илт харагдаж байгаа ч гэсэн, хямралын шалтгаан, хүрээ болон шийдэх арга нь тодорхойгүй хэвээр үлджээ. Индонези, Өмнөд Солонгос болон Тайланд нь тус хямралд хамгийн их нэрвэгдсэн орнууд бөгөөд Хонгконг, Малайз, Лаос болон Филиппини зэрэг улсууд тус уналтад мөн нэрвэгдсэн. Эх газрын хятад, Энэтхэг, Тайван, Сингапур болон Вьетнам зэрэг улсуудад харьцангуй нөлөө үзүүлээгүй. Япон энэ хямралд их автаагүй ч гэсэн, өөрийн урт хугацааны эдийн засгийн хүнд байдалд орсон байлаа. Гэхдээ, дээр дурьдсан бүх улсуудын ам.доллар-тай харьцуулах валютын ханш унасан.

Түүх

1997 он хүртэл Ази тив нь хөгжиж буй орнууд руу чиглэсэн нийт хөрөнгийн тал гаруйг нь татсан байсан. Зүүн өмнөд ази-йн эдийн засаг нь их ашиг хайсан гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг татахуйц өндөр зээлийн хүүг дэмжиж байлаа. Үүний үр дүнд тус бүсийн эдийн засаг маш том валютын урсгалыг татсанаар, хөрөнгийн үнэ ханшийг огцом өсгөсөн. Яг тухайн үед, Тайланд, Малайз, Индонейз, Филиппини, Сингапур болон Өмнөд Солонгос зэрэг улсуудын эдийн засагт 1980-аад оны сүүл, 1990-ээд оны эхээр ҮНБ-ий 8-12%-ийн өсөлт гарч эхэлсэн. Энэ амжилтыг ОУВС болон Дэлхийн Банк зэрэг эдийн засгийн институтуудаас өргөн хүрээнд дэмжсээр ирсэн бөгөөд Азийн эдийн засгийн ид шидийн илрэл хэмээн нэрлэгдсэн.

Шалтаан нь эргэлзээтэй ч гэсэн, Азийн хямрал 1997 оны дунд үед эхлэн, нилээд хэдэн Зүүн-өмнөд азийн эдийн засгийн валют, хувьцааны зах зээл болон бусад хөрөнгийн үнэ ханшид нөлөөлсөн.

1994 онд Принсетоны Их Сургууль (сүүлд MIT болсон)-ийн эдийн засагч Паул Кругмэн Азийн эдийн засгийн гаймхамшиг гэх санааг дайрсан нийтлэл хэвлүүлсэн.[1] Тэрээр Зүүн азийн эдийн засгийн өсөлт нь түүхэн хөгжлөөрөө бүтээмж-ийн өсөлтөд чиглэсэн "капитал"-ын хөрөнгө оруулалтын үр дүн байсан гэж сөргүүлэн тавьсан. Гэсэн хэдий ч, нийт хүчин зүйлсийн бүтээмж бүхэлдээ бус, зөвхөн ахиу ашгийн хувьд өссөн юм. Кругмэн капитал хөрөнгө оруулалтад гарсан өсөлт бус, зөвхөн нийт хүчин зүйлсийн бүтээмжид гарсан өсөлт л урт хугацааны хөгжил дэвшилд хүргэсэн гэдгийг тэмдэглэсэн. Кругмэн тус хямралыг таамаглан болон үүний цааш явцыг урьдчилан хэлээгүй гэж өөрөө хэлсэн ч, санхүүгийн хямрал гүйцэд өнгөрсөний дараа ихэнхи хүмүүс түүнийг урьдчилж хэлсэн гэж ойлгох болсон.

Тэр үед Тайланд, Индонези болон Өмнөд Солонгос зэрэг улсууд их хэмжээний хувийн урсгал дансны алдагдалтай, гадаад зээлийг дэмжсэн тогтмол валютын ханш-ийг барьж байсан бөгөөд энэ нь санхүүгийн болон корпорацийн секторын гадаад валютын хэт их эрсдэлд хүргэсэн. 1990-ээд оны дунд үед энэхүү хоёр хүчин зүйлсийн эдийн засгийн орчин өөрчлөгдөж эхэлсэн юм. АНУ-ын эдийн засаг 1990-ээд оны эхээр хямралт байдлаасаа сэргэж эхэлсэнтэй адил, Алан Грийнспаны удирдлагатай АНУ-ын Холбооны Нөөцийн Банк инфляциас сэргийлэн АНУ-ын зээлийн хүүг өсгөж эхэлсэн. Энэ нь АНУ-ыг богино хугацааны өндөр зээлийн хүүгээр мөнгөний халуун урсгалыг татаж байсан Зүүн өмнөд азитай хаьцуулахад илүү тааламжтай хөрөнгө оруулалтын бүс нутаг болгосон бөгөөд Зүүн өмнөд азийн олон орны валютын ханшийг тогворжуулан ам.долларын ханшийг өсгөн, зүүн азийн экспортын өрсөлдөх чадварыг бууруулсан. Тухайн үед Зүүн өмнөд азийн экспорт 1996 оны хавраас огцом өссөнөөр урсгал дансны хэмжээг бууруулсана.

Зарим эдийн засагчид тус хямралын гол шалтгааныг их хэмжээний үл хөдлөх хөрөнгийн хуримтлалаас үүдсэн гэж үзэж байсан бөгөөд мөн эх газрын хятадын бодит эдийн засагт үзүүлсэн нөлөөг ASEAN-ын орнуудын экпортын өсөлтийг бууруулахад хүргэсэн хүчин зүйл хэмээн таамаг дэвшүүлж байлаа[2]. Хятад нь экпортод чиглэсэн олон тооны шинэчлэлүүдийг хэрэгжүүлсэнээр 1990-ээд онд Азийн бусад экспортлогчдтой үр ашигтайгаар өрсөлдөж эхэлсэн. Хамгийн чухал зүйл нь Тайланд болон Индонезийн валют 1990-ээд оноос ханш нь өсөн, доллартай нягт холбогдсон буюу тогтмол валютын ханшаар хөрөвдөг байсан юм. Барууны импортлогчид доллараас хамааран ханш нь унаж байсан валюттай Хятадын хямд үйлдвэрлэлийг сонирхох болсон. Бусад эдийн засагчид 1990-ээд оны эхэн үед ASEAN болон Хятад хоёул зэрэг хурдацтай экспортын өсөлтийг бий болгосон гэсэн дээрхи өгүүлэлтэй санал зөрж байдаг.

Олон эдийн засагчдын хувьд Азийн хямрал нь зөвхөн зах зээлийн философи буюу технологиор бус, мөн түүнчлэн зээлдэгч-зээлэгчийн харилцаан дахь хүчин зүйлсийг өдөөсөн бодлогыг хэрэгжүүлсэнээс үүссэн гэдэгт итгэлтэй байдаг. Боломжтой болсон томоохон зээлүүд нь эмзэг эдийн засгийн уур амьсгалыг үүсгэн, хөрөнгийн үнэ ханшийг хяналтгүй түвшинд хүртэл хөөрөгдсөн[3]. Энэ үед өндөр хөрөнгийн үнэ ханшаас шалгаалан эцэстээ хувь хүмүүс болон компаниудыг өрийн хариуцлагаас зугтаах байдалд хүрэхээр хямарч эхэллээ. Зээлдэгчдийн дунд үүссэн үймээн нь credit crunch хямралын байдалд оруулан, цаашлаад дампууралд хүргэн, хямралт орноос зээлээ ихээр буцаан татахад хүргэсэн. Үүний дээр, хөрөнгө оруулагчид мөнгөө буцаан татаж авах болоход, валютын зах зээл хямралт орны валютаар дүүрсэнээс үүдэн валютын ханш унаж эхэлсэн. Валютын ханшны уналтаас сэргийлэхийн тулд, дээрхи орны засгийн газрууд (хөрөнгө оруулагчдын зээлийг тухайн орон руу илүү татахын тулд "капиталын нислэг"-ийг хязгаарлах үүднээс) валютын зах зээлд интервенц хийн, гадаад нөөц-өөрөө хэт ихэссэн дотоодын валютыг тогтмол валютын ханшаар худалдан аван, дотоодын зээлийн хүүг хэт өндөр түвшинд хүртэл өсгөхөөс аргагүй байдалд орсон. Эдгээр бодлогыг хэрэгжүүлсэнээр удаан хугацаанд хүлээж байсан үр дүнгээ авч чадаагүй юм. Хязгаарлагдмал хэмжээтэй гадаад валютын нөөцөө төв банкууд алдаж байхад харьцангүй эрүүл байсан эдийн засгийг хүндээр сүйтгэдэг маш өндөр зээлийн хүүг хэрэгжүүлсэнээр эмзэг болсон орны эдийн засгийг бүрэн сүйтгэж орхисон. Эдгээр орноос капитал зугтаах хандлага зогсохгүй болох нь тодорхой болсоноор эрх баригчид өөрийн валютын ханшаа чөлөөлөн, тогтмол валютын ханшыг барих бодлогоо зөөллөсөн. Ингэж валютын ханш унасанаар банкны дампуурал ихсэн, хямрал цааш үргэлжлэхэд хүргэсэн.

Жозеф Стиглиц ба Жифрей Сакс нарын бусад эдийн засагчид хямралын хурдаас хамааран санхүүгийн зах зээл тэй харьцуулахад хямралын үеийн бодит эдийн засагт ач холбогдол өгөөгүй. Тус хямралын тохиолдож байсан үеийн хурд нь Сакс болон бусад эдийн засагчдыг гэнэтийн эрдлийн цохилтоос үүдсэн сонгодог "банкны гүйлт"-тэй харьцуулан үзэхэд хүргэсэн. Саксын хувьд хямралын эхэн үеийн ОУВС-гийн зөвлөгөөг даган засгийн газруудын хэрэгжүүлсэн хатуу мөнгөний бодлого болон нөхцөлт сангийн бодлогыг онцлож байхад, Фредерик Мишкиний хувьд хөрөнгө оруулагчдын дунд бодит эдийн засгийн харьцангуй жижиг эрсдэлийг дөвийлгэсэн "явцуу сэтгэлгээ"-нд хүргэсэн санхүүгийн зах зээл дээрхи өрөөсгөл мэдээллийн нөлөөг онцлож байсан. Иймд тус хямрал нь зах зээлийн философийн зан байдлын эдийн засагчдын анхаарлыг татах болсон. Гэнэтийн эрсдэлийн цохилтын өөр нэгэн шалтгаан нь 1997 оны 7-р сарын 1-ны Хонгконгийн эрх мэдлийн шилжилттэй холбоотой гэж үздэг. 1990-ээд оны дундуур халуун мөнгөний урсгал Зүүн өмнөд азийн бүс нутаг руу урссан хэдий ч, хөрөнгө оруулагчид хүлээгдэж буй эдийн засгийн бодит суурь болон эрсдэлийн мэдээллийн талаар мэдэхгүй байсан. Хонгконгийн ирээдүйн талаархи төсөөлөлгүй байсан нь хөрөнгө оруулагчдыг Азиас гарган, (1997 оны 7-р сарын 2-ны Тай батын ханшийн уналтад хүргэх болсон) тус бүс нутагт эдийн засгийн хурцадмал байдлыг үүсгэсэн.

АСЕАН-ы 10 орны гадаад хэргийн сайдууд валютын ханшийг зохицуулах арга нь АСЕАН-ы эдийн засгийг тогтворгүйжүүлэх зориудын арга гэж итгэж байсан. Малайзын ерөнхий сайд асан Махатир Мохамад их хэмжээний валютын ханшийн зохицуулалтаар Малайзын эдийн засгийг сүйрүүлсэн гэж валютын ханшийн зохицуулагч Жорж Соросыг шийтгэсэн бөгөөд хэд хэдэн эдийн засагчид хүнд шийтгэл хүлээсэн. Малайз улсын Субанг Жаяа хотод болсон 30 дугаар АСЕАН-ы Сайд нарын уулзалтаар, ноцтой асуудлуудыг хэлэлцэн, АСЕАН-ы ашиг сонирхолыг хамгаалах, дэмжих үүднээс АСЕАН-ы цаашдын хамтын ажиллагааг идэвхижүүлэхийг уриалсан хамтын мэдэгдэлийг 1997 оны 7-р сарын 25-нд батлан гаргасан. Үүнтэй зэрэгцэн нэгэн өдөр хямралд нэрвэгдсэн ихэнхи орнуудын Төв банкны удирдлагууд Шанхайд (Зүүн ази номхон далайн дээд хэмээний уулзалт) EMEAP уулзалтад оролцож байсан бөгөөд тэд Зээллэгийн үйл ажиллагааны шинэ зохицуулалтыг гаргаж чадаагүй. Жилийн өмнө нь, эдгээр орны сангийн сайд нар 1996 оны 3- сарын 17-нд Японы Кёото хотод болсон APEC-ын 3-р сангийн сайд нарын уулзалтад оролцож байсан ба тус хамтын мэдэгдэлийн дагуу Зээллэг болон Санхүүгийн Зайлшгүй Механизмын тухай Ерөнхий Гэрээнд тусгасан боломжит санхүүжилтын хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлэх боломжгүй байсан юм. Ийм замаар тухайн хямралыг валютын ханшийг унагаахаас урьдчилан сэргийлэх хамгаалалтыг цагт хийж чадаагүйгээс шалтгаалсан гэж үзэж болох юм. Энэ таамаглал нь эдийн засагчдаас бага зэргийн дэмжлэг хүлээдэг хэдий ч, зах зээл дээр валютын ханшийг зориудаар унагаах нөлөөллийг ганц хөрөнгө оруулагч хийх боломжгүй гэж хэн ч маргаж болх юм.

ОУВС-ын талаархи маргаан

Ихэнхи бүс нутгаас энэ хямралыг "ОУВС-ын хямрал" гэж хэлүүлж байсан ОУВСын үүрэг тус хямралын үед үнэхээр маргаантай байсан. Юуны өмнө өнгөрсөнийг дурсах ихэнхи өгүүлэгчид (капиталын урсгалд тавьсан хязгаарлалтыг арилган) санхүүгийн секторыг либериалчлах, багц хөрөнгө оруулалт болон банкны капиталыг татаж авахын тулд дотоодын өндөр зээлийн хүүг дэмжих болон валютын эрсдэлийн эсрэг гадаадын хөрөнгө оруулагчдад баталгаа өгөхийн тулд үндэсний валютын ханшийг тогтворжуулах аргаар "Түргэн хүрэх капитализм"ын замаар Азийн хөгжиж буй орнуудыг дэмжиж байсан ОУВС-г шүүмжсээр байсан[4].

Гэсэн хэдий ч, хямралын үеийн ОУВС-г хамгийн ихээр шүүмжилж байсан зүйл нь хийсэн арга хэмжээнд чиглэж байсан. Тус хямралын нөлөө нэг улсаас нөгөө рүү шилжиж байсан нь ам.доллараар зээл авсан байсан орон нутгийн бизнесийн компаниуд болон засгийн газруудын олсон орлого нь тухайн орны валютаар орж байсанаар зээлийн өртөг нэмэгдэн, зээлдүүлэгчдэдээ буцаан төлөх чадваргүй болгосон. Энэ байдлын илрэл нь Латин америкийн өрийн хямралтай адилхан байсан юм.

Үүний хариуд, ОУВС нь улс болгоны хувьд анхаарлаа хандуулан, өрөөс зайлсхийх явдлаас сэргийлэх үүднээс олон тэрбум долларын аврах багцыг санал болгосон. Гэхдээ ОУВС-ын тусламж нь бүтэцийн зохицуулалтын багц (БЗБ) гэж нэрлэгдсэн шинэлиберал эдийн засгийн зарчмуудад тулгуурласан эдийн засгийн эрс шинэчлэлийг хийх болзолтой байсан. БЗБ-ыг олгохдоо төсвийн алдагдлаа багасгахын тулд засгийн газрын зардалыг бууруулах болон төлбөрийн чадамжгүй банк, санхүүгийн байгууллагуудыг зээлийн хүүгээ бууруулах болон эрс өсгөхийг зөвшөөрөхийг хямралт орнуудаас шаардаж байсан. Үүний шалтгаан нь эдгээр арга хэмжээг авч хэрэгжүүлсэнээр тухайн улсуудын санхүүгийн төлбөрийн чадварыг нэмэгдүүлэн, дампуурсан компаниудад хариуцлага тооцон, валютын ханшийг хамгаалахад чиглэж басан. Эцсийн дүнд БЗБ-ын үр нөлөө тодорхойгүй бөгөөд маргаантай болсон. Юутай ч эдгээр шүүмжлэлүүд нь хямралын үеийн уламжлалт Кейнсийн арга болох засгийн газрын зардлыг нэмэгдүүлэн, томоохон компаниудыг дэмжин, зээлийн хүүг бага байлгах хэрэгтэй гэж мэтгэсэн, эдгээр бодлогуудыг хэт жижгэрүүлсэн харан бичсэн байжээ. Учир нь эдийн засгаа урамшуулан, хямралыг холдуулахын тулд, засгийн газар эдийн засгийн уналтаас сэргийлэхийн зэрэгцээ итгэл үнэмшилийг нэмэгдүүлэх нь чухал гэж үзэж байсан. Тэдний үзсэнээр, АНУ-ын засгийн газар 2001 онд АНУ-д хямрал нүүрлэсэн ч гэсэн, зээлийн хүүгээ багасган, засгийн газрын зардалыг нэмэгдүүлэн, татварын хэмжээг багасгаж байсныг дурьдсан байлаа.

Тайланд

Файл:Small FX Thailand US 10yrs.png
Валютын ханш: Ам.доллар/бат.

1985 оноос 1995 хүртэл, Тайландын эдийн засаг жилийн 9%-ийн дундажтай өсөж байсан. 1997 оны 5-р сарын 14 болон 5-р сарын 15-нд тайландын бат их хэмжээний хохирол учруулсан хямралд өртсөн. 6-р сарын 30-нд Ерөнхий сайд Чавалит Ёнгчайюд(Chavalit Yongchaiyudh) батын ханшийг унагахгүй гэж мэдэгдсэн боловч, 7-р сарын 2-нд Тайландын эрх баригчид эцсийн дүнд өөрийн валютын ханшийг хэлбэлзүүлсэн. Сөрөг хүчний нам ирээдүйн Тайландын ерөнхий сайд Таксин Шинаватра(Thaksin Shinawatra) энэ ханш уналтаас ашигтай байхыг шаардсан хэдий ч, дараагийн сөрөг хүчний тэргүүлсэн засгийн газрууд дээрхи асуудлыг шалгахгүйгээр орхисон[5][6].

1996 он гэхэд Америкийн "hedge fund" 400 сая ам.долларын Тай батыг зарчихсан байсан[баримт хэрэгтэй]. 1985 оноос 1997 оны 7-р сарын 2 хүртэл доллартай харьцах батын ханшыг 25-аар тогтвортой байлгасан. Батын ханш асар хурдацтуй унан, өртөгийнхөө талыг алдсан. 1998 оны 1-р сар гэхэд батын доллартай харьцах ханш хамгийн багадаа буюу 56-д хүрсэн. Тай хувьцааны зах зээл 1997 онд 75%-иар буурсан. Тайландын хамгийн том санхүүгийн компани Finance One нуран унасан. 8-р сарын 11-нд ОУВС Тайландад зориулан 16 тэрбум гаруй долларын аврах багцыг гаргасан. 8- сарын 20-нд ОУВС 3,9 тэрбум долларын өөр нэгэн bailout багцыг батлан гаргасан. 2006 оны 11-р сар гэхэд Тай батын доллартай харьцах ханш нь урьдын адил 36,5-д хүрсэн бөгөөд 2007 оны 5-р сарын байдлаар доллартай харьцах ханш нь бараг 33 болон илүү чангарч ирсэн байна.

Филиппини

Филиппиний төв банк 1997 оны 5-р сард зээлийн хүүгээ 1.75 хувьд хүргэн өсгөсөн бөгөөд 6-р сарын 19-нд дахин 2 пунктээр өсгөсөн. Тайланд 7-р сарын 2-нд хямралыг эхлүүлсэн. 7-р сарын 3-нд Филиппиний төв банк песог хамгаалахын тулд гэнэт зээлийн хүүгээ 15%-аас 24% хүртэл өсгөн, хүчтэй интервенц хийхэд хүрсэн. Песогийн доллартай харьцах ханш хямралын эхэн үед 26-аас эхлэн 2000 онд 38 песод хүрэн, хямрал дуусахад 40 песо болон унасан юм.

Филиппиний эдийн засгийн хувьд 2001 оны Жозеф Эстрада-ын засгийн газраас хийсэн "jueteng" гэх гэмт хэргээс шалтгаалан, PSE-ийн гол индекс, PSE Composite Index-ыг 1997 онд хамгийн өндөр буюу 3000 пунктээс 1000 пункт хүртэл бууруулсанын хэдий ч, хямралын гүнд ДНБ-ий өсөлт 0.6%-аас 2001 он гэхэд 3% гаруй ДНБ-ий өсөлттэйгээр сэргэж эхэлсэн. Песогийн ханш ам.доллартай харьцах ханш нь 55- болон цаашид унасаар байсан. Жилийн дараа, Эстрада ял шийтгүүлсэн ч, ажлаа орхихоос татгалзсан нь EDSA II буюу 2001 оны хувьсгал гарахад хүргэн, түүнийг огцруулан, Глориа Макапагал-Аррои-г Филиппиний ерөнхийлчид дэвшүүлсэн. Аррои ерөнхийлөгч байх үедээ Филиппиний песоны ханшийг 50 гаруй хүртэл дээшлүүлсэн, хямралыг дуусгаж чадсан.

Хонгконг

1997 оны 7-р сарын 2-ны Тай батын ханшийн уналт нь Нэгдсэн Вант Улсыг Хонгконгийн эрх мэдлийг Хятадад шилжүүлсэнээс хойш 24 цагийн дараа гарч эхэлсэн. 1997 оны 10-р сард ам.доллартай харьцах ханшийг 7.8-д барьж байсан хонгконг доллар тухайн үеийн АНУ-ын инфляцийн түвшинээс хонгконгийнх даруй их болсоноос хамааран хэт дарамтанд орсон. Валютын удирдлагууд өөрийн валютаа хамгаалахын тулд 1 тэрбум гаруй ам.долларыг зарцуулсан. Хонгконг M1 мөнгөний нийлүүлэтийнхээ 700%-тай тэнцэх, M3 мөнгөний нийлүүлэтийнхээ 45%-тай тэнцэхүйц 80 гаруй тэрбум ам.долларын гадаад нөөцтэй байсан учир, Хонгконг эрсдэл учруулах дайралтаас үл хамааран, ам.доллартай харьцах валютын ханшийг тогтворжуулж эхэлсэн. Хувьцааны зах зээл ихээхэн хэлбэлзэлтэй болсон бөгөөд 10-р сарын 20-оос 23-ны хооронд Ханг Сенг индекс(Hang Seng) 23%-иар буурсан. Хонгконгийн валютын удирдлага валютаа хамгаална хэмээн амласан. 1998-оны 8-р сарын 15-нд Хонгконг нэг шөнийн дотор зээлийн хүүгээ 8%-иас 23% хүртэлд өсгөн, нэг пунктээр 500% хүртэл өсгөсөн.

Өмнөд Солонгос

Өмнөд Солонгос нь дэлхийн 12 дахь том эдийн засаг юм [1]. Макро эдийн засгийн суурь нь сайн байсан хэдий ч, банкны систем нь том корпорациудын эрчимтэй өргөжилтийг санхүүжүүлж байсан хэрэгжүүлээгүй зээлүүдэд баригдсан байсан. Хэт их өр эцсийн дүндээ гол алдаа, эрх мэдлийн алдагдалд хүргэх болдог. Жишээлбэл, 7-р сард Өмнөд солонгосын гурав дахь том автомашин үйлдвэрлэгч, Киа Моторс-д зайлшгүй зээл шаардлагатай байсан. Азийн зах зээлийн уналт сэргэх үед, Moody's 1997 оны 11-р сарын 28-нд Өмнөд солонгосын кредит рейтингийг А1-аас А3 хүртэл багасгасан бөгөөд 12-р сарын 11-нд В2 хүртэл дахин доошлуулсан. Солонгосын хувьцааны зах зээл 11-р сар хүртэл хямралыг тэвчиж байсан ч, үүнээс болоод хувьцаанууд нь унаж эхэлсэн. Сөүл хувьцааны бирж 1997 оны 11-р сарын 7-нд 4%-иар алдагдалтай гарсан. 11-р сарын 8-нд 7%-иар буюу нэг өдрийн уналтаар хамгийн өндөр тооцогдсон уналт болсон. 11-р сарын 24-нд хувьцаанууд дахин 7.2%-иар унасан нь ОУВС-ийг эрчимтэй реформ хийхийг зөвлөхөд хүргэсэн. 1998 онд Хьюндай Мотор Киа Моторсыг худалдан авахад хүргэсэн. Самсунг Моторсын 5 тэрбум долларын хөрөнгө хямралаас болоод алга болсон бөгөөд эцэстээ Дэү Моторсыг Женерал Моторс-д зарагдахад хүргэсэн.

Солонгосын Вонын ам.доллартай харьцах ханш тухайн үед 1000 хүрэхгүй байсанаа 1700 болон унан, эдийн засгийн огцом уналт болон олон компани дампуурсанаас болж байснаас үл хамааран, Солонгос нэг хүнд ногдох ДНБ-ийг 80 ам.доллараас 18.000 ам.долларт хүргэн өсгөсөн, 1960-аас 2006 оны үеийн дэлхийн хамгийн хурдан өссөн эдийн засаг гэж тооцогдох 1960 оноос хойшхи өсөлтөө үргэлжлүүлэн, 1997 оны хямралаас хойш 2006 хүртэл ам.доллараар ДНБ-ээ гурав дахин ихэсгэж чадсан юм. Гэсэн хэдий ч, chaebol-тай адил Өмнөд солонгосын засгийн газар хямралаас хойш ДНБ-тэй харьцуулахад 3 дахин их үндэсний өртэй болсон юм.

Малайз

Хямралаас өмнөх Малайз нь ДНБ-ны 5%-д хүрэх их хэмжээний урсгал дансны алдагдалтай байсан юм. Тухайн үед Малайз нь тэргүүлэх хөрөнгө оруулалт хийсэн орон байсан бөгөөд энэ нь дэлхийн хамгийн идэвхитэй бирж болох KLSE-ын үйл ажиллагаанд туссан.

Хятад

Хятадын валют, юан (RMB),-ыг 1994 онд доллартай харьцах юаны ханш 8.3-аар тогтвортой барьж байсан.

Америкийн Нэгдсэн Улс ба Япон

"Азийн ханиад" Америкийн Нэгдсэн Улс болон Японд дарамт учруулах болсон. Тэдний эдийн засаг хямралд өртөөгүй ч гэсэн, хүчтэй цохилт амссан.


Мөн үзэх

Ишлэл

  1. ↑ http://web.mit.edu/krugman/www/myth.html
  2. ↑ http://www.newschool.edu/cepa/publications/workingpapers/archive/cepa0318.pdf
  3. ↑ http://web.mit.edu/krugman/www/FIRESALE.htm
  4. ↑ http://www.ifg.org/imf_asia.html
  5. ↑ http://asiaviews.org/?content=153499ym32dddw4&headline=20050216191457
  6. ↑ http://www.iht.com/articles/2005/02/13/bloomberg/sxpesek.html

Цааш унших

"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=1997_оны_Азийн_санхүүгийн_хямрал&oldid=39547"-с авсан