Алматы
| Алматы хот | |||
|---|---|---|---|
| улсын ач холбогдолтой хот | |||
| хас. Алматы қаласы орос. город Алма-Ата |
|||
 |
|||
|
|||
  Алматы |
|||
| Улс, орон |  Хасаг (БНХасУ) |
||
| Дүүрэг (3) | Нэр бүхий 7 дүүрэгтэй | ||
| Газар нутаг | 451 км² | ||
| Газрын байц | д.т.д. 851 м | ||
| Хүн ам | 2011 онд 1,434,755 хүн | ||
| Нягт сийрэг | 4139 хүн/км² | ||
| Ард түмэн | 51.1% - хасаг, 33.0% - орос 5.7% - уйгур, 10.2% - бусад |
||
| Нутгийн олон | Алматынхан | ||
| 1854 он | Оросууд хэрэмт суурин үүсгэсэн | ||
| Эхэндээ | оросоор Верный гэж байв | ||
| 1921 он | оросоор Алма-Ата гэх болсон | ||
| 1927-1998 он | Хасаг орны нийслэл | ||
| 1991 он | хасаг Алматы нэр үнэд оров | ||
| Цагийн бүс | Алматын цаг (ГЦ+6) | ||
| ТХ-улсын дугаар | А | ||
| Цахим хуудас | almaty.kz (хасагаар) | ||
Алматы (хас. Алматы, дуудлага нь [алмаа-тэ], үүнээс Алмата, балархай эгшгийг гээж Алмат гэж болох, дундад зууны үеэс түрэг-монголчууд алим ургадаг энэ газрыг ийн нэрийджээ. Тэгэхдээ бүр «алимату» (алимт) гэдэг монгол язгууртай гэх судалгаа байна.[1] үүнээс монголоор Алимт эсвэл Алимтай гэх, мөн Зөвлөлтийн үеэс оросоор тогтсон Алма-Ата гэдгийг даган ярьж бичиж байсан заншил одоо ч бүрэн хоцрогдоогүй байна. Алма-ата гэдэг нь алим өвөө гэсэн утгатай бөгөөд энэ бүсэд анх алим үүссэн гэж үздэг байна. Алма гэж алим гэсэн үг бөгөөд Алимт гэсэг ямар ч утга агуулга байхгүй болно.) — Казахстаны тэргүүн их хот. Улсдаа «Өмнөд нийслэл» гэж өргөгддөг. Алматы 1929-өөс 1997 он хүртэл Казахстаны нийслэл байсан. 1997 онд нийслэл нь Астанад шилжсэн ч улсынхаа худалдаа арилжаа, соёлын төв хэвээр үлджээ. Алматы хотын хүн ам 1989 онд 1.07 сая, 1999 онд 1.13 саяаар тоологдож байв.[2] 2010 оноор таслан үзвэл 1.42 сая хүн оршин суудаг гэх тооцоо бий. Хэрвээ бүртгэлгүйчүүдийг (ажиллаж хөдөлмөрлөхөөр ирсэн) багтаавал 2 саяд дөхнө. 2010 оны тоо бүртгэлээр оршин суугчдын 51.06% - казах, 33.02% - орос, 5.73% - уйгур, үлдэх 10% гаран болохоор бусад яс үндэст хүн гэж мэдэгдэж байна.[3]
Зураг[засварлах | edit source]
Мөн үзэх[засварлах | edit source]
- Казахстан улсын арван том хот
- Алматын метро
Баримт, тайлбар[засварлах | edit source]
- ↑ Монгольские топонимы в Казахстане (Г.К.Конкашпаев 1956). Үүнд Алматы - «алимт», Шабарты - «шаварт», Уласты - «улиаст» гэх зэргээр дурдагджээ. Хасаг хэлээр харин алимтай, алимт -г «алмалык» гэдэг юм байна.
- ↑ О некоторых итогах переписи населения Казахстана (About some results of the Kazakhstan population census) (Орос хэл)
- ↑ Национальный состав населения Республики Казахстан
