Алматы
Алматы
Almaty Алимт, Алимтай | |
|---|---|
 Далбаа  Сүлд | |
| Хоч: "Өмнөд Нийслэл", "Алимын хот", "Том Алим", "ALA" | |
_in_Kazakhstan.svg) | |
  Алматы Казахстан дахь байршил  Алматы Алматы (Ази) | |
| Улс |  Казахстан |
| Анх суурьшсан | 1000–801 BC |
| Байгуулагдсан | 1854 |
| Нэгдсэн (хот) | 1867 |
| Дэд хуваалт | 8 дүүрэг |
| Засаг захиргаа | |
| • Биет | Хотын зөвлөл |
| • Аким | Дархан Сатыбалды |
| Газар нутаг | |
| • Хот | 752 км2 (290 бээр2) |
| • Бөөгнөрөл | 9,395 км2 (3,627 бээр2) |
| Хамгийн өндөр цэг | 1,700 м (5,600 фут) |
| Хамгийн нам цэг | 500 м |
| Хүн ам (2024 оны 4 сарын 1)[2] | |
| • Хот | 2,249,500[1] |
| • Байр | Төв Азид 2-т Казахстанд 1-т |
| ДНБ (Нэрлэсэн, 2024) | |
| • Хот | KZT 29,241 тэрбум ($61.406 тэрбум) · 1-т |
| • Нэг хүнд ноогдох | KZT 12,936,300 ($27,166) · 2-т |
| Цагийн бүс | UTC+5 (UTC+5) |
| Шуудангийн код | 050000–050063 |
| Бүсийн дугаар | +7 727[4] |
| ISO 3166 код | ALA |
| Улсын дугаар | 02 (A – хуучин дугаар) |
| ХХИ (2022) | 0.831[5] маш өндөр · 1-т |
| Уур амьсгал | Dfa |
.jpg)
.jpg)
_(28456673904).jpg)
Алматы (Казах: Алматы, дуудлага нь [алмаа-та], үүнээс Алимтай, балархай эгшгийг гээж Алимт гэж болох, дундад зууны үеэс түрэг-монголчууд алим ургадаг энэ газрыг ийн нэрийджээ. Тэгэхдээ бүр «алимату» (алимт) гэдэг монгол язгууртай гэх судалгаа байна.[6] үүнээс монголоор Алимт эсвэл Алимтай гэх, мөн Зөвлөлтийн үеэс оросоор тогтсон Алма-Ата гэдгийг даган ярьж бичиж байсан заншил одоо ч бүрэн хоцрогдоогүй байна. Алма-ата гэдэг нь алим өвөө гэсэн утгатай бөгөөд энэ бүсэд анх алим үүссэн гэж үздэг байна. Алма гэж алим гэсэн үг бөгөөд Алимт гэсэг ямар ч утга агуулга байхгүй болно.) — Казахстаны тэргүүн их хот. Улсдаа «Өмнөд нийслэл» гэж өргөгддөг. Алматы 1929-өөс 1997 он хүртэл Казахстаны нийслэл байсан. 1997 онд нийслэл нь Астанад шилжсэн ч улсынхаа худалдаа арилжаа, соёлын төв хэвээр үлджээ. Алматы хотын хүн ам 1989 онд 1.07 сая, 1999 онд 1.13 саяаар тоологдож байв.[7] 2010 оноор таслан үзвэл 1.42 сая хүн оршин суудаг гэх тооцоо бий. Хэрвээ бүртгэлгүйчүүдийг (ажиллаж хөдөлмөрлөхөөр ирсэн) багтаавал 2 саяд дөхнө. 2010 оны тоо бүртгэлээр оршин суугчдын 51.06% - казах, 33.02% - орос, 5.73% - уйгур, үлдэх 10% гаран болохоор бусад яс үндэст хүн гэж мэдэгдэж байна.[8]
Газар зүй
[засварлах | кодоор засварлах]Цаг агаар
[засварлах | кодоор засварлах]| Алматы | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Уур амьсгалын диаграмм | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Алматы
Эх сурвалж: pogoda.ru.net; wetterkontor.de
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Алдартай хүмүүс
[засварлах | кодоор засварлах]Полина Ледкова-хоолны ном зохиогч, хүнсний блог хөтлөгч
Наталья Назарова-театр, кино жүжигчин
Dimash Adilet-бизнесмэн, блогчин, ТВ шоуны оролцогч
Владимир Жириновский-улс төр, төрийн зүтгэлтэн
Ирина Линдт-жүжигчин
Радионова Светлана-Росприроднадзорын дарга[9][10][11]
Зураг
[засварлах | кодоор засварлах]
Мөн үзэх
[засварлах | кодоор засварлах]- Казахстан улсын арван том хот
- Алматын метро
Цахим холбоос
[засварлах | кодоор засварлах]
Commons: Алматы – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны санБаримт, тайлбар
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ "Об изменении численности населения города Алматы с начала 2020 года до 1 января 2021 года". Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. Эх хувилбараас архивласан: 2021-05-21. Татаж авсан: 2025-08-11.
- ↑ "KAZAKHSTAN: Administrative Division". citypopulation.de. Архивласан огноо 2019-01-21. Татаж авсан: 2025-08-11.
- ↑ DOSM. "Gross domestic product by region for January-December 2024 (GRP)". stat.gov.kz.
- ↑ "Code of Access". Almaly.almaty.kz. Архивласан огноо 2014-08-14. Татаж авсан: 2025-08-11.
- ↑ "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (Англи хэлээр). Архивласан огноо 2018-09-23. Татаж авсан: 2025-08-11.
- ↑ Монгольские топонимы в Казахстане (Г.К.Конкашпаев 1956). Үүнд Алматы - «алимт», Шабарты - «шаварт», Уласты - «улиаст» гэх зэргээр дурдагджээ. Казах хэлээр харин алимтай, алимт -г «алмалык» гэдэг юм байна.
- ↑ О некоторых итогах переписи населения Казахстана (About some results of the Kazakhstan population census) (Орос хэл)
- ↑ "Национальный состав населения Республики Казахстан". Эх хувилбараас архивласан: 2013-01-17. Татаж авсан: 2012-04-07.
- ↑ "Радионова, Светлана Геннадьевна". ТАСС. Татаж авсан: 2023-06-10.
- ↑ "Радионова Светлана Геннадьевна | биография и последние новости". ФедералПресс (Орос хэлээр). Татаж авсан: 2023-06-10.
- ↑ "Радионова Светлана Геннадьевна - биография, новости, фото, дата рождения, пресс-досье. Персоналии ГлобалМСК.ру". www.globalmsk.ru. Татаж авсан: 2023-06-10.