Зэсийн (II) сульфат

Зэсийн(II) сульфат
Усгүй CuSO4 нунтаг
CuSO4·5H2O (таван уст зэсийн(II) сульфат)-ын талст
CuSO4-ийн савх ба бөмбөлөг загвар
CuSO4-ийн огторгуйн загвар
Нэр
IUPAC нэр
Copper(II) sulfate
Өөр нэр
Зэсийн байван
Cupric sulfate
Blue vitriol (таван уст)
Bluestone (таван уст)
Бонаттит (гурван уст эрдэс)
Бутит (долоон уст эрдэс)
Халькантит (таван уст эрдэс)
Халькоцианит (эрдэс)
Ерөнхий
7758-98-7 YesY
7758-99-8 (таван уст) N
16448-28-5 (гурван уст) N
19086-18-1 (долоон уст) N
ChEBI CHEBI:23414 YesY
ChEMBL ChEMBL604 YesY
ChemSpider 22870 YesY
ЕХ дугаар 231-847-6
Jmol-3D зураг Зураг
KEGG C18713 YesY
PubChem 24462
RTECS дугаар GL8800000 (усгүй)
GL8900000 (таван уст)
UNII KUW2Q3U1VV YesY
  • InChI=1S/Cu.H2O4S/c;1-5(2,3)4/h;(H2,1,2,3,4)/q+2;/p-2 YesY
    Key: ARUVKPQLZAKDPS-UHFFFAOYSA-L YesY
  • InChI=1/Cu.H2O4S/c;1-5(2,3)4/h;(H2,1,2,3,4)/q+2;/p-2
    Key: ARUVKPQLZAKDPS-NUQVWONBAI
  • [O-]S(=O)(=O)[O-].[Cu+2]
Шинж чанар
CuSO4 (усгүй)
CuSO4·5H2O (таван уст)
Моль масс 159.609 g/mol (усгүй)[1]
249.685 g/mol (таван уст)[1]
Гадаад байдал gray-white (усгүй)
blue (таван уст)
Нягт 3.60 g/cm3 (усгүй)[1]
2.286 g/cm3 (таван уст)[1]
Хайлах температур 110 °C (230 °F; 383 K) задардаг (·5H2O)[1]
<560 °C задардаг[1]
1.055 molal (10 °C)
1.26 molal (20 °C)
1.502 molal (30 °C)[2]
Уусалт: усгүй
этанолд уусдаггүй[1]
таван уст
метанолд уусдаг[1]
10.4 g/L (18 °C)
этанолд уусдаггүй
1.724–1.739 (усгүй)[3]
1.514–1.544 (таван уст)[4]
Бүтэц
Орторомб (усгүй, халкоцианит), огторгуйн бүлэг Pnma, oP24, a = 0.839 nm, b = 0.669 nm, c = 0.483 nm.[5]
Гурван талт (таван уст), огторгуйн бүлэг P1, aP22, a = 0.5986 nm, b = 0.6141 nm, c = 1.0736 nm, α = 77.333°, β = 82.267°, γ = 72.567°[6]
Термохими
5 J K−1 mol−1
−769.98 kJ/mol
Фармакологи
V03AB20 (WHO)
Аюултай нөхцөл
Бодисийн аюулгүй байдлын хүснэгт усгүй
таван уст
Аюулын тэмдэг Химийн Бодисийг Ангилах Олон Улсын Системийн (GHS) ХҮРЭЭЛЭН БУЙ ОРЧИН-ы тэмдэг
Хортой (Xn)
Цочроогч (Xi)
Байгаль орчинд аюултай (N)
Р-фраз R22, R36/38, R50/53
АБ-фраз (S2), S22, S60, S61
NFPA 704
NFPA 704 four-colored diamond poly 300 0 450 150 300 300 150 150 Шатамхай код 0: Шатахгүй. Жишээ нь, ус. poly 150 150 300 300 150 450 0 300 Эрүүл мэндийн код 2: Идэвхтэй эсвэл үргэлжилсэн, гэхдээ архаг бүс нөлөөлөлөөр, хэсэгчилэн хөдөлмөрийн чадвар алдуулах эсвэл хор хөнөөлт үр дагавар үлдээх магадлалтай. Жишээ нь, хлорформ. poly 450 150 600 300 450 450 300 300 Химийн идэвхийн код 1: Ердийн тогтвротой, гэхдээ илүүдэл даралт ба температурт тогтворгүй болдог. Жишээ нь, кальци. poly 300 300 450 450 300 600 150 450 Тусгай аюул (цагаан): код үгүй desc none
0
2
1
Дөл авалцах температур Шатдаггүй
Үхлийн тун эсвэл концентраци:
300 mg/kg (амаар, харх)[8]
АНУ-ын зөвшөөрөгдсөн дээд хэмжээ (NIOSH):
TWA 1 mg/m3 (Cu)[7]
TWA 1 mg/m3 (Cu)[7]
TWA 100 mg/m3 (Cu)[7]
Хамааралтай нэгдлүүд
Төмрийн(II) сульфат
Манганы(II) сульфат
Никкелийн(II) сульфат
Цайрын сульфат
Өөрөөр тодотгож заагаагүй бол бодисуудын хэвийн төлөв (25 °C [77 °F], 100 kPa) дахь үзүүлэлтүүд.
 N шалгах (what isYesY/N?)
Мэдээлэлийн хайрцагны эх сурвалж

Зэсийн(II) сульфат нь CuSO4 химийн томъёо бүхий органик бус нэгдэл. Түүний эртний нэр нь зэсийн байван буюу [9] vitriol of copper[10] ба Roman vitriol[11] юм.

Хортой нөлөөлөл[засварлах | кодоор засварлах]

Зэсийн сульфат цочруулагч.[12] Хүн голдуу нүд ба арьсаараа зэсийн сульфатын хордуулах нөлөөнд өртөх боломжтой. Үүнээс гадна түүний нунтаг болон тоосоор амьсгалах замаар хордож болно.[13] Арьсанд хүрсэн тохиолдолд цочроолт эсвэл экземийг дагуулж болно.[14] Нүдэнд орсон тохиолдолд конъюктивит, зовхины дотор талын үрэвсэл, эвэрлэгийн шархлаа, цагаа унах зэргийг дагуулах боломжтой.[15]

Зэсийн сульфат амаар дундаж хордлогыг үзүүлдэг.[13] Судалгаанаас үзхэд, зэсийн сульфатын хүнд хортой нөлөө үзүүлэх доод тун нь 11 mg/kg биеийн жин байна.[16] Түүний цочроогч чанар нь хоол боловсруулах замын эрхтнүүдэд нөлөөлж, өөрийн эхргүй (автомат дохиололоор) огих үйлдэл явагддаг. Хэрвээ, зэсийн сульфат ходоодонд үлдвэл ноцтой шинж тэмдгүүд илэрнэ. 1–12 грамм зэсийн сульфат залгихад, хордлогын дараах шинж тэмдгүүд илэрнэ: аманд металлын амт амтагдах, цээж давчдан өвдөх, дотор муухайрах, гүйлгэх, огих, толгой өвдөх, шээс зогсож, улмаар арьсны өнгө шарлана. Зэсийн сульфатын хордлого нь тархи, ходоод, элэг эсвэл бөөрийг гэмтээх боломжтой.[15]

Хүрээлэн буй орчинд[засварлах | кодоор засварлах]

Зэсийн сульфат нь усанд маш сайн уусдаг учир хүрээлэн буй орчинд хялбар тархах боломжтой. Хөрсөн дэх зэс нь үйлдвэрлэл, автомашин болон барилгын материалуудаас гаралтай байж болно.[17] Судлагаанаас үзэхэд,[баримт хэрэгтэй] зэсийн сульфат нь голдуу хөрсний гадаргууд агуулагдах ба органик нэгдэл рүү холбогдох хандлагатай байдаг. Хөрс хүчиллэг байх тусам холболт бага явагдана.

Эх сурвалж[засварлах | кодоор засварлах]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Haynes, p. 4.62
  2. Haynes, p. 5.199
  3. Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W.; Nichols, Monte C., eds. (2003). "Chalcocyanite". Handbook of Mineralogy (PDF). Vol. V. Borates, Carbonates, Sulfates. Chantilly, VA, US: Mineralogical Society of America. ISBN 0962209740.
  4. Haynes, p. 10.240
  5. Kokkoros, P. A.; Rentzeperis, P. J. (1958). "The crystal structure of the anhydrous sulphates of copper and zinc". Acta Crystallographica. 11 (5): 361–364. doi:10.1107/S0365110X58000955.
  6. Bacon, G. E.; Titterton, D. H. (1975). "Neutron-diffraction studies of CuSO4 · 5H2O and CuSO4 · 5D2O". Z. Kristallogr. 141 (5–6): 330–341. doi:10.1524/zkri.1975.141.5-6.330.
  7. 7.0 7.1 7.2 "NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards #0150". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
  8. Cupric sulfate. US National Institutes of Health
  9. "Copper (II) sulfate MSDS". Oxford University. Archived from the original on 2007-10-11. Retrieved 2007-12-31.
  10. Antoine-François de Fourcroy, tr. by Robert Heron (1796) "Elements of Chemistry, and Natural History: To which is Prefixed the Philosophy of Chemistry". J. Murray and others, Edinburgh. Page 348.
  11. Oxford University Press, "Roman vitriol (Memento 13. Арваннэгдүгээр сар 2016 цахим архивт)", Oxford Living Dictionaries. Accessed on 2016-11-13
  12. Windholz, M., ed. 1983. The Merck Index. Tenth edition. Rahway, NJ: Merck and Company.
  13. 13.0 13.1 Guidance for reregistration of pesticide products containing copper sulfate. Fact sheet no. 100., Washington, DC: U.S. Environmental Protection Agency, Office of Pesticide Programs, 1986
  14. TOXNET. 1975–1986. National library of medicine's toxicology data network. Hazardous Substances Data Bank (HSDB). Public Health Service. National Institute of Health, U.S. Department of Health and Human Services. Bethesda, MD: NLM.
  15. 15.0 15.1 Clayton, G. D. and F. E. Clayton, eds. 1981. Patty's industrial hygiene and toxicology. Third edition. Vol. 2, Part 6 Toxicology. NY: John Wiley and Sons. ISBN 0-471-01280-7
  16. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 1981–1986. Registry of toxic effects of chemical substances (RTECS). Cincinnati, OH: NIOSH.
  17. United State Environment Protection Agency. "Reregistration Eligibility Decision (RED) for Coppers" (PDF). www.epa.org. United State Environment Protection Agency. Retrieved 12 May 2015.

Библиограф[засварлах | кодоор засварлах]

  • Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). Boca Raton, FL: CRC Press. ISBN 1439855110.

Гадаад холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

 Commons: Зэсийн (II) сульфат – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан