Сонгодог хөгжим

Сонгодог хөгжим (лат. classicus — «үлгэр жишээ», англи. classic music, герман. klassische Musik, франц. musique classique, итали. musica classica, орос. классическая музыка) — үлгэр жишээ болсон хөгжмийн бүтээл, дэлхийн хөгжмийн соёлын алтан сан хөмрөгт ордог бүтээлүүдийг хэлдэг.

Сонгодог хөгжмийн бүтээлүүд нь гүн гүнзгий утга агуулга, үзэл суртлын ач холбогдлыг хэлбэр дүрсийн төгс төгөлдөр байдлыг хослуулсан байдаг онцлогтой. Сонгодог хөгжимд өнгөрсөн хугацаанд бүтээгдсэн болон орчин үеийн зохиолуудыг багтааж болдог байна. Ярианы хэлэнд "сонгодог хөгжим" гэсэн ойлголтыг ихэвчлэн "академик" эсвэл "симфони найрал хөгжим"-тэй ижил утгаар ашигладаг юм.

Хөгжлийн үеүүд

Сонгодог хөгжмийн хөгжлийн үеүүдийн хил хязгаарыг нарийн тодорхойлоход бэрхшээлтэй байдаг. Нэгдүгээрт, үеүүд өөр өөр улс оронд өөр өөр цаг үед эхэлж, дууссан байдаг. Хоёрдугаарт, тодорхой үеийн хэв маягийн бүтээлүүд энэ хэв маяг нь түгээмэл байхаа больж, аль хэдийн түүх болсон үед ч зохиогдсон байдаг юм. Гуравдугаарт, хэлбэрүүдийн арга хэрэгсэл нь өөрөө, гүйцэтгэлийн арга барил, хөгжмийн найруулга нь ихэвчлэн хэд хэдэн үеийн онцлог шинж чанартай байдагтай холбоотой.

Польш хэлээр сонгодог хөгжмийн ойлголтыг үнэлгээгээр нь тодорхой ялгаж хэлдэг байна. Сонгодог хөгжим (польш. muzyka klasyczna), сонгодог үед хамаарах хөгжмийг (польш. muzyka klasycystyczna), болон академик хөгжмийг (польш. muzyka poważna) гэдэг байна.

Ихэвчлэн сонгодог хөгжим гэх ойлголтыг "гүн гүнзгий" хөгжимтэй холбож ашигладаг, өөрөөр хэлбэл "хөнгөн" хөгжмөөс ялгаатай нь анхаарал илүү төвлөрүүлэх, бодох, төсөөлөх шаардлагатай байдаг юм.

Сонгодог хөгжмийн төлөөлөгчид

Антонио Вивальди, Иоханн Себастьян Бах, Георг Гендель, Вольфганг Амадей Моцарт, Людвиг ван Бетховен, Жоаккино Россини, Феликс Мендельсон, Фредерик Шопен, Рихард Вагнер, Жузеппе Верди, Иоханн Штраус, Иоханнес Брамс, Жорж Бизе, Пётр Чайковский, Антонин Дворжак, Эдвард Григ, Эдуард Элгар, Сергей Рахманинов, Жорж Гершвин, Клод Дебюсси, Густав Малер, Сергей Прокофьев, Морис Равель, Ян Сибелиус, Игорь Стравинский; Леош Яначек, Бела Барток, Дмитрий Шостакович, Арам Хачатурян.