Суздаль

Холбооны тойрог	Төв Холбооны тойрог
Муж	Владимир
Район	Суздаль
Засаг дарга	Лариса Владимировна Майорова
Анх дурдагдсан	1024 он
Хот	1024 оноос хойш
Нутаг дэвсгэр	15 км2
Хүн ам	10.535 оршин суугч; (Мэдээ: 14. 10-р сар 2010)
Хүн амын нягтрал	702 хүн/км²
Далайн түвшнээс дээш	115 м
Цагийн бүс	UTC+3
Утасны код	(+7) 49231
Шуудангийн дугаар	601291, 601293
ТХ-н улсын дугаар	33
ОКАТО	17 254 501
Цахим хуудас	www.gorodsuzdal.ru
Газар зүйн байршил
Солбицол	56° 26′ У, 40° 26′ ДКоординат: 56° 26′ 0″ У, 40° 26′ 0″ З
	ОХУ-ын өрнөд хэсэг дэх газар зүйн байршил
	Бүс нутаг дахь байршил
	Оросын хотын жагсаалт

Суздаль нь Оросын Холбооны Улсын Төв Холбооны тойрог дахь Владимир мужийн хот юм. Тус хот нь улсын нийслэл Москва хотоос зүүн хойд зүгт 220 километрийн зайд, мужийн төв Владимираас умард зүгт 26 км-ийн зайтай, Каменка голын эрэг дээр оршдог. Нийт 10.535^[1] оршин суугчтай энэхүү хот нь оросын эртний хотуудын тоонд орохоос гадна Алтан цагариг хэмээн нэрлэгддэг хотуудын нэг юм.

Түүх[засварлах | кодоор засварлах]

Суздаль нь Оросын хамгийн эртний хотуудын нэг. 10-р зуунд слав гаралтай иргэд (Кривичүүд) Смоленскийн ойр орчмын нутгаас гарч, үржил шимт хөрс бүхий Суздалийн нутагт ирэн суурьшжээ. Гэхдээ археологичид энэ нутагт 9-р зуунд суурин байсныг илрүүлсэн байдаг. Хамгийн анх 1024 оны судар бичигт хотын тухай тэмдэглэгдсэн байдаг аж. Суздалийг тойрон битүү ой байх ба энэ нь нүүдэлчдийн довтолгооноос хамгаалах байгалийн хамгаалалт болдог байжээ. Энэ үед Суздаль нь Ростовоос гаднах зүүн хойд Русийг бараа таваараар хангадаг худалдааны төв суурин болсон байв. 12-р зууны эхээр нэгэн хэрэм бий болов. Энэ кремль нь Каменка гол өнөөгийн Суздаль хот руу эргэх мушгиан дээр баригджээ. Хотын ид цэцэглэх үеийг ван Юрий Долгорукий Суздаль хотыг Владимир-Суздалийн Вант Улсын вангийн суурин болгосон үе хэмээн үздэг. Түүний хүү Андрей Боголюбский вангийн харшаа мөн л боярчуудаас зайлуулан цааш Владимир луу шилжүүлжээ. Тэглээ гээд хотын ач холбогдол буурсангүй, харин ч улам том худалдааны төв болон хөгжив. 1238 онд Бат хааны удирдлагаар Алтан Ордны Улсын цэргүүд Владимир-Суздалийн Вант Улсыг дайлан эзэлснээр хотын хөгжлийг бүрмөсөн зогсоожээ. Энэ тулаанд хотын олон эцсээ хүртэл тэмцсэн ч, монголчууд хотыг эзлэн, эд баялгийг дайны олз болгон авч, зарим хэсгийг нь бүр газрын хөрстэй тэгшилсэн байна.

1222 оноос 1235 оны хооронд Суздалийн хэрмэн дотор Бурхны эхийн төрөлт цогчин дуган баригдсан ба үүний дийлэнх хэсэг нь баригдсан хэвээрээ байгаа учир өнөөдрийг хүртэл хадгалагдан үлдсэн хамгийн эртний оросын үнэн алдартны сүмийн барилгуудын нэг юм. 14-р зуунд Суздаль хот өдрөөс өдөрт улам бүр хүчирхэгжиж буй Москвагийн Их Вант Улсаас тусгаар тогтнолоо хамгаалахын тулд Доод Новгородтой нэгдэн, Суздаль-Доод Новгородын Вант Улсыг байгуулав. Гэвч 1392 онд Суздаль хамба ламын төвөөсөө унан, Москватай нэгдэв. Үүгээр Суздалийн улс төрийн төв байсан үе дуусгавар болжээ. Гэхдээ хамбын төв нь үлдсэн болохоор шашны чухал төв болон хувирав. Маш олон чулуун сүм, хийдийн барилгыг шинээр барьсан, эсвэл хуучин байсан модон сүм, хийдийг нураан, түүний суурин дээр дахин чулуугаар шинэчлэн босгов. 13-17-р зууны хооронд баригдсан шашны барилгуудын тоонд жишээлбэл Александрын хийд, Васильевын хийд, Покровын хийд зэргийг нэрлэж болно.

17-р зуунд Суздаль ахиад л хүнд цаг үетэй тулгарав. Крымын татарууд^[2] болон Польш-Литвын Нэгдсэн Улс хоёр ч удаа довтолсноос гадна хэд хэдэн удаа их түймэр гарч, мөн тахал тархсан байна. Гэхдээ энэ зууны хоёрдугаар хагаст хот энэ бүх гамшгаас өндийн босч чаджээ. 18-р зууны сүүлээр хийсэн засаг захиргааны шинэчилсэн хуваарийн дагуу Суздаль шинээр байгуулагдсан Владимир губернийн тойргийн төв болов. 19-р зуунд хотод аж үйлдвэр бараг хөгжөөгүй, газар тариалан голчлон эрхэлсэн хот байв. Мөн түүнчлэн Москва, Доод Новгородын хооронд тавьсан төмөр замын шугам ч Суздалийг тойрон өнгөрчээ.

Хүн амын өсөлт[засварлах | кодоор засварлах]

Он	Оршин суугч
1897	6.412
1939	6.567
1959	9.012
1970	10.179
1979	11.529
1989	12.063
2002	11.357
2010	10.535

Тайлбар: Хүн амын тооллогын мэдээ

Ах дүүгийн барилдлагатай хот[засварлах | кодоор засварлах]

Герман Ротенбург об дер Таубер,Герман
Португал Эвора, Португали
Итали Клес, Итали
Франц Лош, Франц
Хятад Шанжао, Хятад
Словак Бардеёв, Словак
Чех Лоуни, Чех
Чех Ческа-Липа, Чех

Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

Commons: Суздаль – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Эшлэл[засварлах | кодоор засварлах]

↑ ^1.0 ^1.1 Itogi Vserossijskoj perepisi naselenija 2010 goda. Tom 1. Čislennostʹ i razmeščenie naselenija (Ergebnisse der allrussischen Volkszählung 2010. Band 1. Anzahl und Verteilung der Bevölkerung). Tabellen 5, S. 12–209; 11, S. 312–979 (Download von der Website des Föderalen Dienstes für staatliche Statistik der Russischen Föderation)
↑ Воронин Н. Н. Владимир, Боголюбово, Суздаль, Юрьев-Польский. — М., 1965. — С. 151.

[einwohner_aktuell-1] 1.0 ^1.1 Itogi Vserossijskoj perepisi naselenija 2010 goda. Tom 1. Čislennostʹ i razmeščenie naselenija (Ergebnisse der allrussischen Volkszählung 2010. Band 1. Anzahl und Verteilung der Bevölkerung). Tabellen 5, S. 12–209; 11, S. 312–979 (Download von der Website des Föderalen Dienstes für staatliche Statistik der Russischen Föderation)

[2] Воронин Н. Н. Владимир, Боголюбово, Суздаль, Юрьев-Польский. — М., 1965. — С. 151.

[1]

[2]