6 сарын 13

6 сарын 13 нь Григорийн тооллын жилийн 164 дахь (өндөр жил бол 165 дэх) өдөр юм. Мөн он дуустал 201 өдөр үлдэж байна.

Онцлох үйл явдал[засварлах | кодоор засварлах]

313 - Ромын эзэнт гүрнийг хамтран захирагч Аугаа Константин болон Валериус Лициниус нар шашны эрх чөлөө олгох зарлиг буулгажээ.
1325 - Алдарт аялагч Ибн Баттута Тангьерээс гарч Меккаг зорьсон аялалдаа гарчээ.
1381 - Англид Уат Тайлерээр удирдуулсан тариачдын бослого дэгдэв. Босогчид Савойн ордныг галдан шатаасан байна.
1514 - Дэлхийн түүхэнд анх удаагаа 1000 тоннор хэмжигдэх байлдааны хөлөг онгоцыг зохион бүтээв. Уг аварга онгоцыг "Вүүлвич Докярд" компани бүтээжээ.
1525 - Шашны зүтгэлтэн Мартин Лютер шашны ариун номлолыг сөрөн зогсож Катарина фон Боратай гэрлэв.
1625 - Английн хаан I Чарльз Католик гүнж Хенрьетта Мариатай гэрлэв.
1740 - Америкийн нутаг дахь Жиожиагийн колоний захиргач Жеймс Оглеторп Испанийн Флоридаг эзлэх оролдлого бүтэлгүйтжээ.
1774 - Британийн хойд америкийн Род Айленд муж боолын импортыг хориглосон анхны нутаг болжээ.
1777 - Америкийн хувьсгалын дайн: Францын цэргийн сургагч Гилберт ду Мотьер Эх газрын армийг сургах зорилгоор Өмнөд Каролинагийн Чарльзтон хотод газарджээ.
1805 - Луйз болон Кларкын экспедиц: Мериведер Луйз болон дагалдан явсан дөрвөн хүн Миссури голын их хүрхрээг нүдээр үзжээ.
1855 - Суут хөгжмийн зохиолч Жузьеппе Вердигийн 12 дахь дуурь "Сицилийн оройн зоог" нэрээр Парис хотын тайзнаа тавигдав.
1893 - Америкий улстөрч Гровер Кливлендийн эрүүн дор барзгар хэд, хэдэн толбо байгааг анзаарч улмаар нууц мэс засал хийв. Түүнийг нас барах хүртэл энэ мэс ажилбарыг олон нийтээс нууцалсан юм.
1895 - Дэлхийд анх удаагаа зохион байгуулсан авто уралдаанд Эмиль Левассор түрүүлэв. Тэрбээр Парисаас Бордо хүртэл 732 миль замыг 49 цагт туулсан байна. Тэрбээр цагт 24 км хурдалжээ.
1898 - Канад улс Юконы нутгийг баталж, төвөөр нь Доусон хотыг сонгов.
1917 - Дэлхийн нэгдүгээр дайн: Германы арми Лондон хотыг агаараас довтлов. "Гота IV" бөмбөгдөгч онгоцоор Лондонг бөмбөгдөж улмаар 162 хүн амиа алдсаны 46 нь бага насны хүүхэд байжээ. Түүнчлэн 432 хүн шархадсан байна.
1944 - Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Нацистийн Германы арми "В1" маркийн бөмбөгийг Англид хаяв.
1967 - АНУ-ын Ерөнхийлөгч Линдон Б.Жонсон Дээд шүүхийн шүүгчид Төргүүд Маршаллыг томилж байгаагаа зарлав. Ингэснээр Дээд шүүхийн анхны хар арьст шүүгч болсон юм.
1971 - Вьетнамын дайн: "Нью-Йорк Таймс" сонинд Пентагоны нууц материалуудыг нийтлэв.
1977 - Мартин Лютер Кингийн амь насыг хороосон хэргээр шоронд хоригдож байсан Жеймс Өрл Рей шоронгоос оргоод гурав хоногийн дараа баривчлагджээ.
- Энэтхэгийн Дели хотын Грийн Паркт орших "Уфаар" кино театрт гал гарч улмаар 59 хүн амиа алдан, 103 хүн гэмтжээ.
1982 - Саудын Арабын хаан Фахд нас нөгчиж, түүний орыг дүү Халид нь залгахаар болов.
1983 - Хүний гараар бүтсэн анхны объект болох "Пионер 10" хиймэл дагуул Далай ван гарагийн таталцлын бүсэд оржээ.
1990 - Румын улсад сонгуулийн дүнг эсэргүүцсэн олоно зуун хүн жагсаал зохион байгуулав. Жагсагчид эмх замбараагүй байдал үүсгэсэн тул хэд, хэдэн хүнийг баривчлан саатуулжээ.
1996 - АНУ-ын Монтана мужид зэвсэглэсэн хэт даврагсад 81 хоног Холбооны мөрдөх товчооны эсрэг зэвсэгт мөргөлдөөн үйлдсэний эцэст бууж өгчээ.
1997 - Оклахома хотод 1995 онд бөмбөг дэлбэлсэн Тимоти Ваквейд цаазын ял оноов.
1999 - BMW компани Ла Маншийн олон өдрийн уралдаанд түрүүлжээ.
2000 - Өмнөд Солонгосын Ерөнхийлөгч Ким Де Жунг, Умард Солонгосын удирдагч Ким Жон Илтэй уулзав. Ингэснээр хоёр солонгосын төрийн тэргүүн нар түүхэндээ анх удаагаа уулзсан юм.
- Италийн шүүх Ромын пап II Йон Павелийн амь насанд халдахыг завдсан Мехмет Али Акчад өршөөл үүзүүлэв.
2002 - АНУ Баллистик пуужин үл дэлгэрүүлэх гэрээнээс гарч байгаагаа зарлав.
2005 - Поп од Майкл Жексон 1993 онд бага насны хүүхдэд бэлгийн дарамт үзүүлсэн гэх хэргийг шүүхээс цагаатгажээ.
2010 - Японы сансрын хөлөг "Хаяабуса" 25143 солирын дээжийг эх дэлхийдээ авчрав.
2012 - Иракийн Багдад, Хилла, Киркук хотуудад цуврал дэлбэрэлт болсны улмаас 93 хүн амиа алдан, 300 гаруй хүн шархаджээ.
2018 - Хүлэмжийн ялгаруулалтын маргаанаас шалтгаалан "Вольксваген" компанид нэг тэрбум еврогийн торгууль оноов.
2021 - БНХАУ-ын Хубэй мужийн Шиянь хотын Жангванг дүүрэгт хий дэлбэрч 12 хүн амиа алдан, 138 хүн бэртэж, гэмтжээ.
2023 - Нигерийн Квара мужид хуримын завь хөмөрч 100 гаруй хүн амиа алдав.
- Английн Ноттингхэм хотод халдлага болж гурван хүн амиа алдан, гурван хүн шархаджээ.

Мэндэлсэн алдартнууд[засварлах | кодоор засварлах]

1580 - Голландын нэрт одон оронч, математикч Виллеборд Снелл (1626 онд нас барсан)
1790 - Венесуэлийн Ерөнхийлөгч Хосе Антонио Паец (1873 онд нас барсан)
1831 - Шотландын суут физикч, математикч Жеймс Клек Максвелл (1879 онд нас барсан)
1865 - Нобелийн шагналт Ирландын зохиолч В.Б.Йетс (1939 онд нас барсан)
1870 - Нобелийн шагналт Бельгийн микробиологич Жюль Бордет (1961 онд нас барсан)
1875 - Олимпын аварга Австрийн усанд сэлэгч Пол Нойманн (1932 онд нас барсан)
1897 - Олимпын наадмын 9 удаагийна алтан медальт Финландын гүйгч Пааво Нурми (1973 онд нас барсан)
1899 - Мексикийн симфони оркестрийг үндэслэгч Карлос Чавез (1978 онд нас барсан)
1901 - Шведийн 25 дахь Ерөнхий сайд Таге Эрландер (1985 онд нас барсан)
1911 - Нобелийн шагналт Америкийн физикч Луйз Уолтер Алварез (1988 онд нас барсан)
1915 - Их Дуулгын тэмцээний зургаан удаагийн аварга Америкийн теннисч Дон Бадж (2000 онд нас барсан)
1921 - Олимпын мөнгөн медальт, Европын аварга Шведийн гүйгч Леннарт Странд (2004 онд нас барсан)
1928 - Нобелийн шагналт математикч Жон Форбес Нэш (2015 онд нас барсан)
1935 - Тайландын 25 дахь Ерөнхий сайд Самак Сундаравей (2009 онд нас барсан)
1937 - Алдарт "The Independent" үүсгэн байгуулалцсан, Английн сэтгүүлч Андреас Уиттам Смит
1940 - Олимпын мөнгө, хүрэл медальт Америкийн бөөрөнцөг түлхэгч Даллас Лонг
1943 - Английн дэлгэцийн нэрт жүжигчин Малколм Макдовелл
1944 - НҮБ-ын найм дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ки Мун
1946 - Непалийн 32 дахь Ерөнхий сайд Шер Бахадур Дэүба
- Нобелийн шагналт Америкийн биохимич Пол Модрич
1951 - Шведийн жүжигчин Стеллан Скарсгард
1953 - Америкийн жүжигчин Тим Аллен
1959 - Болгарын 50 дахь Ерөнхий сайд Бойко Борисов
- Румын улсын 5 дахь Ерөнхийлөгч Клаус Йоханнис
1968 - Английн дуучин, хөгжмийн зохиолч Девид Грэй
1969 - Дэлхийн алт, мөнгө, хүрэл медальт Оросын бөөрөнцөг түлхэгч Светлана Кривлёва
1977 - Дэлхийн хошой мөнгөн медальт Францын тулгууртай харайгч Роман Меснил
1980 - Францын хөлбөмбөгч Флорен Малуда
- Испанийн сагсанбөмбөгч Хуан Карлос Наварро
1981 - Ахмад Америкийн дүрээр олонд танигдсан жүжигчин Крис Иванс
1982 - Олимпын гурав, дэлхийн 5 удаагийн аварга Эфиопын холын зайн гүйгч Кенениса Бекеле
1984 - Олимпын дөрөв, дэлхийн 10 удаагийн аварга Японы чөлөөт бөх Ичо Каори
1986 - Японы хөлбөмбөгч Кейсукэ Хонда
- Америкийн жүжигчин загвар өмсөгч Эшли болон Мэри Кейт Олсен
1989 - Грекийн хөлбөмбөгч Андреас Самарис
2000 - Олимпын нэг, дэлхийн хоёр удаагийн аварга Канадын усанд сэлэгч Пенни Олексиак

Нас барсан алдартнууд[засварлах | кодоор засварлах]

1762 - Германы анхны эмэгтэй эмч Дороти Эрзлебен (1715 онд төрсөн)
1951 - Австралийн 16 дахь Ерөнхий сайд Бен Чифли (1885 онд төрсөн)
1957 - Нэг олимпын наадмаас долоон медаль хүртсэн Америкийн өндөр болон тулгууртай харайгч Ирвинг Бакстер (1876 онд төрсөн)
1972 - Нобелийн шагналт Унгарын биофизикч Георг фон Бекеси (1899 онд төрсөн)
1993 - Бостоны марафоны дөрвөн удаагийн аварга Канадын гүйгч Жерард Кот (1913 онд төрсөн)
1998 - Олимпын хошой, дэлхийн гурван удаагийн аварга Норвегийн цанын харайгч Биргер Руд (1911 онд төрсөн)
2003 - Пакистан улсын Ерөнхий сайд Малик Мерай Халид (1916 онд төрсөн)
2006 - Ирландын долоо дахь Ерөнхий сайд Чарльз Хоуи (1925 онд төрсөн)

Тэмдэглэлт баярууд[засварлах | кодоор засварлах]

Commons: 6 сарын 13 – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан