Jump to content

Хууль зүй, дотоод хэргийн яам (Монгол)

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Монгол Улсын Хууль зүй, дотоод хэргийн яам
ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ ᠤ᠋ᠨ
ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠵᠦᠢ
ᠳᠣᠲᠤᠭᠠᠳᠤ
ᢈᠡᠷᠡᢉ
ᠦ᠋ᠨ ᠶᠠᠮᠤ
Монгол Улсын Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны бэлгэдэл
Агентлагийн мэдээлэл
Байгуулагдсан1911 оны 12 сарын 29
ХарьялалМонгол Улсын Засгийн Газар
Төв байрЗасгийн газрын 5 байр, Б.Ширэндэвийн гудамж 8/4, Чингэлтэй дүүрэг, Улаанбаатар хот
Ажилчид108
Жилийн төсөв₮11.8 тэрбум (ойролцоогоор $4.1 сая) (2020) [1]
Сайд
Харьяа агентлаг
Вебсайтmojha.gov.mn

Монгол Улсын Хууль зүй, дотоод хэргийн яам (ХЗДХЯ; ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ ᠤ᠋ᠨ
ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠵᠦᠢ
ᠳᠣᠲᠤᠭᠠᠳᠤ
ᢈᠡᠷᠡᢉ
ᠦ᠋ᠨ ᠶᠠᠮᠤ), мөн Хууль зүйн яам эсвэл Дотоод хэргийн яам, нь Монгол Улсад шударга ёс, хууль дээдлэх зарчмыг баримталж, төрөөс хүний ​​эрх, эрх чөлөөг хангах хууль зүйн баталгааг бүрдүүлэх зорилготой Монгол Улсын төрийн байгууллага юм.[2][3] Яам нь хууль эрх зүйн бодлого боловсруулах (түүний хэрэгжилт, зохицуулалтыг оролцуулан), төрийн удирдлага, санхүүжилт, хөрөнгө оруулалт, гэрээ, хамтын ажиллагаа, дотоод аудит (үүнд хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийх) зэрэг үйл ажиллагаа явуулдаг.[4][5][6][7] Батлан ​​хамгаалах яам, Тагнуулын ерөнхий газартай хамгаалах үүргээ хуваадаг.

Яам нь дараах холбогдох хууль тогтоомжын хүрээнд ажилдаг:[8]

  • Монгол Улсын Үндсэн Хууль
  • Засгийн газрын тухай хууль
  • Яамны эрх зүйн байдлын тухай хууль
  • Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хууль
  • Төсвийн тухай хууль
  • Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хууль

Түүх

[засварлах | кодоор засварлах]
Гол өгүүлэл: Монгол дахь Их Хэлмэгдүүлэлт

1911 онд Богд Хаант Монгол Улс байгуулагдахад дотоод хэрэг зэрэг таван яамтай Монголын шинэ Засгийн газар байгуулагдсан. Хожим анхны Монгол Улсын Ерөнхий Сайд болсон Да лам Цэрэнчимэд дотоод хэргийн яамыг тэргүүлсэн.[9] 1934 онд Ардын Сайд нарын Зөвлөлийн тогтоолоор Улсын дотоод аюулгүй байдлын хамгаалалтын журамд улсын нутаг дэвсгэрт аюулаас хамгаалах бүх үйл ажиллагааг дээр дурдсан хуулиар явуулахаар заасан байдаг. 1930-д оны дунд үед Ерөнхий сайд Пэлжидийн Гэндэн ЗХУ-ын удирдагч Иосиф Сталины зөвлөснөөр тухайн үед ЗХУ-ын НКВД-ын төлөөлөгчид ажиллах хүчний 26-аас доошгүй хувийг эзэлж байсан Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Дотоод хэргийн хороог бие даасан Засгийн газрын түвшний яам болгохыг зөвшөөрөөгүй. Гэндэнгийн дуулгаваргүй байдалд бухимдсан Сталин Маршал Хорлоогийн Чойбалсанг Дотоод хэргийн сайд болгосон.[10] 1936 оны 3 сард Чойбалсангийн Дотоод хэргийн яамнаас Монгол–Зөвлөлтийн харилцааг муутгахад үүрэг гүйцэтгэсэн учир Гэндэнгийн Засгийн газрыг огцруулж, Монгол Ардын Хувьсгалт Намын Төв Хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн даргын албан тушаалаас огцруулах ажлыг зохион байгуулжээ. Түүний байр суурь, түүний өрсөлдөгчдийн хүч чадлаас үүдэн, тухайлбал, шинэ засгийн газрын тэргүүн Анандын Амар, Чойбалсан, Дотоод хэргийн яам зэрэг нь Монголын де-факто хамгийн хүчирхэг байгууллага болсон.[11]

Хоёрхон сарын дараа тус яам дүрэмдээ өөрчлөлт оруулж, улс төрийн өндөр албан тушаалтнууд, төр нийгмийн зүтгэлтнүүдийг аль нэг нам, улс төрийн удирдлагуудтай зөвшилцөлгүйгээр баривчлахыг тусгаж, улс оронд үзүүлэх нөлөөгөө нэмэгдүүлэв. Чойбалсангийн Зөвлөлтийн зөвлөх Чопяк болон НКВД-ын бусад зөвлөх нарын удирдлаган дор тус яам ойрын гурван жилийн хугацаанд Сталин/Чойбалсанг эсэргүүцэгчид, шашны зүтгэлтнүүд (ихэвчлэн буддын шашны лам нар) болон улсын дайснуудад хэлмэгдүүлэлтийн цэвэрлэгээ хийхээр төлөвлөжээ.[12] Тус яамны нэр хүндтэй Оросын туслахуудын тоонд НКВД-ын орлогч комиссар Михаил Фриновский, НКВД-ын дарга Николай Ежов нар багтжээ. Хэлмэгдүүлэлт дуусахад Дотоод хэргийн дэд сайд Насантогтох, түүний Зөвлөлтийн удирдагч Кичиков нарыг албан ёсоор буруутгасан.

Хожуу Дотоод хэргийн яамыг Нийгмийг аюулаас хамгаалах яам болгон өөрчилсөн. БНМАУ-ын Нийгмийг аюулаас хамгаалах яам нь 1955 он гэхэд нийт 30,000 орчим цэрэгтэй бүгд найрамдах улсын хагас цэрэгжүүлсэн хүчнийг хөдөлгөгч байсан.[13] 1990 онд социалист улсыг татан буулгаж, Тагнуулын ерөнхий газраас салсны дараа одоогийн нэрээр байгуулагдсан.

Сайд нарын жагсаалт

[засварлах | кодоор засварлах]

Мөн үзэх

[засварлах | кодоор засварлах]

Эшлэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ "Шилэн данс".
  2. ↑ "Монголын эрх зүйн тогтолцоо ба хууль тогтоомж: Товч тойм - GlobaLex".
  3. ↑ "Эрхэм зорилго (Монгол Улсын Хууль зүй, дотоод хэргийн яам)". mojha.gov.mn. Эх хувилбараас архивласан: 2020-08-05. Татаж авсан: 2018-07-17.
  4. ↑ "Refworld | U.S. Department of State Country Report on Human Rights Practices 2003 - Mongolia".
  5. ↑ "Монгол - Төр ба нийгэм".
  6. ↑ "Хууль зүйн нэгдсэн бодлого". mojha.gov.mn. Эх хувилбараас архивласан: 2020-08-04. Татаж авсан: 2018-07-17.
  7. ↑ "Ministry of Justice and Home Affairs of Mongolia".
  8. ↑ "Зарим Яамдын Үйл Ажиллагааны Стратеги, Бүтцийн Өөрчлөлтийн Хөтөлбөр Батлах Тухай".
  9. ↑ Сандерс, Алан Ж. К. (2017-08-25). Монголын түүхийн толь бичиг. Rowman & Littlefield. ISBN 9781538102275.
  10. ↑ Baabar (1999). Twentieth Century Mongolia. White Horse. ISBN 9781874267409.
  11. ↑ Сандерс, Алан Ж.К., Монголын түүхийн толь бичиг, 1996, ISBN 0-8108-3077-9.
  12. ↑ Баабар 1999, х. 353
  13. ↑ Акинэр, Ширин (1991). Монгол Өнөөдөр. Kegan Paul International. ISBN 9780710303455.
  14. ↑ "ХУУЛЬ ЗҮЙ, ДОТООД ХЭРГИЙН САЙД". mojha.gov.mn. Татаж авсан: 2018-07-17.
  15. ↑ "Монгол Улсын 33 дахь Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Засгийн газрын гишүүдээ томиллоо". Монцаме Үндэсний Мэдээний Агентлаг. Татаж авсан: 2024-12-21.

Гадаад холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Хууль_зүй,_дотоод_хэргийн_яам_(Монгол)&oldid=801124"-с авсан