Арал
Арал гэдэг нь далай, тэнгис, нуур, мөрний (голын) доторх усаар хүрээлэгдсэн хуурай газар юм. Эх газрын арал нь хуурай газрын экзоген явц, суултын улмаас эх газраас тусгаарладсан байдаг бол далайнх нь галт уулын ба шүрийн үүсэлтэй. Олон арал бөөгнөрсөн бол олтриг гэнэ.
Арлууд нь тивтэй харьцуулахад жижиг боловч дэлхийн байгаль орчинд чухал ач холбогдолтой. Эдгээр нь биологийн олон янз байдлын төв болж, олон тооны эндемик зүйл бүхий өвөрмөц экосистемийг байрлуулдаг. Олон арлуудын биологийн олон янз байдлыг хадгалахын тулд тусгай хамгаалалттай газар гэж тодорхойлсон байдаг. Нэмж дурдахад арлуудын шүрэн хад нь шуурганы нөлөөллийг бууруулдаг, тэд бас дэлхийн дулаарлтай тэмцэхэд маш их тусалдаг. Тэд мөн нүүдлийн амьтдын амрах цэг болдог. Цэвэр ус, хөрс үүсгэх зэрэг чухал экосистемийн үйлчилгээг үзүүлдэг. Арлууд нь байгаль орчны өөрчлөлтөнд эмзэг бөгөөд орчны чиг хандлагыг хянахад чухал ач холбогдолтой юм.[1]
Хамгийн олон аралтай улсууд
[засварлах | кодоор засварлах]- Швед - 267,570
- Норвеги - 239,057
- Финланд - 178,947
- Канад - 52,455
- АНУ - 18,617
- Индонез - 17,504
- Япон - 14,125
- Австрали - 8,222
- Филиппин - 7,641
- Чили - 5,000[2]
Дэлхийн томоохон 25 арал
[засварлах | кодоор засварлах]| Дэс | Нэр | Талбай (км²) |
Улс орон |
|---|---|---|---|
| 1 | Гренланд | 2,130,800[3] |  Дани ( Гренланд)
|
| 2 | Шинэ Гвиней | 785,753 |  Индонез,  Папуа Шинэ Гвиней
|
| 3 | Калимантан (Борнео) | 748.168 |  Бруней, Индонез,  Малайз
|
| 4 | Мадагаскар | 587,713 |  Мадагаскар
|
| 5 | Баффины арал | 507.451[4] |  Канад
|
| 6 | Суматра | 443,066 | Индонез
|
| 7 | Хоншю | 225,800 |  Япон
|
| 8 | Их Британи | 218,595[5] |  Нэгдсэн Хаант Улс (Англи, Шотланд, Уэльс)
|
| 9 | Виктори | 217,291[4] | Канад
|
| 10 | Элсмир | 196,236[4] | Канад
|
| 11 | Сулавеси | 180,681 | Индонез
|
| 12 | Өмнөд арал | 145,836 |  Шинэ Зеланд
|
| 13 | Ява | 138,794 | Индонез
|
| 14 | Умард арал | 111,583 | Шинэ Зеланд
|
| 15 | Лусон | 109,965 |  Филиппин
|
| 16 | Ньюфаундленд | 108,860[4] | Канад
|
| 17 | Куба | 105,806 |  Куба
|
| 18 | Исланд | 103,000 |  Исланд
|
| 19 | Минданао | 97,530 | Филиппин
|
| 20 | Ирланд | 81,638 |  Ирланд, Нэгдсэн Хаант Улс (Умард Ирланд)
|
| 21 | Хоккайдо | 78,719 | Япон
|
| 22 | Хайти (Хиспаниола) | 73,929 |  Бүгд Найрамдах Доминикан Улс,  Хаити
|
| 23 | Сахалин | 72,493 |  Орос
|
| 24 | Банкс | 70,028[4] | Канад
|
| 25 | Ланка | 65,268[3] |  Шри Ланка
|
Эх үүсвэр
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ "Google Scholar". scholar.google.com. Татаж авсан: 2024-03-13.
- ↑ "Infographic: The Countries With the Most Islands". Statista Daily Data (англи хэлээр). 2023-10-19. Татаж авсан: 2024-03-25.
- ↑ 3.0 3.1 Joshua Calder’s World Island Info
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 "Atlas of Canada". Эх хувилбараас архивласан: 2013-01-22. Татаж авсан: 2012-03-02.
- ↑ Unsourced / Wikipedia article
Энэ өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.