Jump to content

Каунас

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Энэ хуудас нь хотын тухай өгүүлнэ. Бусад хошууг, «Каунас хошуу»-с харна уу.
Каунас
Хот
Каунасын хуучин хот
Каунасын цайз
Перкунасын байшин
Каунасын хотын танхим
Гэгээн Францис Ксавьерийн сүм
Каунасын усан сан
Пажаислисийн хийд
Каунас далбаа
Далбаа
Каунас сүлд
Сүлд
Хоч: 
Литвын зүрх,[1] Laikinoji sostinė, Дайн хоорондын үеийн жижиг Парис[2]
Уриа: 
Diligite justitiam qui judicatis terram
(Латин: Дэлхийг шүүдэг та нар шударга ёсыг эрхэмлэ[3])
Map
Каунасын интерактив газрын зураг
Каунас, Литва
Каунас
Каунас
Литва дахь байршил
Каунас, Балтын орнууд
Каунас
Каунас
Балт дахь байршил
Каунас, Европ
Каунас
Каунас
Европ дахь байршил
Солбицол: 54°53′50″N 23°53′10″E / 54.89722°N 23.88611°E / 54.89722; 23.88611Солбицол: 54°53′50″N 23°53′10″E / 54.89722°N 23.88611°E / 54.89722; 23.88611
Улс Литва
ХошууКаунас хошуу
Хотын захиргааКаунас хотын захиргаа
Анх дурдагдсан1361
Хотын эрх олгогдсон1408
Засаг захиргаа
 • ТөрөлХотын дарга–зөвлөлийн засгийн газар
 • Хотын даргаВисвалдас Матийошайтис (2015-)[5]
Газар нутаг
 • Хот157 км2 (61 бээр2)
 • Хотын нутаг
1,653 км2 (638 бээр2)
 • Бөөгнөрөл
8,086 км2 (3,122 бээр2)
Өндөр
48 м (157 фут)
Хүн ам
 (2023)
 • Хот304,459[4]
 • Нягтрал1,903/км2 (4,930/бээр2)
 • Хотын нутаг
393,397[8]
 • Нягтрал230/км2 (600/бээр2)
 • Бөөгнөрөл
623,262[6][7]
 • Нягтрал77/км2 (200/бээр2)
ДНБ
[9]
 • Нмйи€10.2 тэрбум (2021)
Цагийн бүсUTC+2 (ДЕЦ)
 • Зун (ЗЦ)UTC+3 (ДЕЗЦ)
Шуудангийн код
44xxx – 52xxx
Бүсийн дугаар(+370) 37
Хотын төсөв€482 сая[10]
Уур амьсгалDfb
Вэб сайтwww.kaunas.lt
Албан нэрМодернист Каунас: Өөдрөг үзлийн архитектур, 1919-1939
ТөрөлСоёлын
Шалгуурiv
Бүртгэгдсэн2023 (45-р хуралдаан)
Эшлэл ду.[11]
ЮНЕСКО-гийн бүс нутагЕвроп
Каунас хотын захиргааны хуучин байр

Каунас (Литва хэл: Kaunas, латви хэл: Kauņa, пол. Kowno, Орос: Каунас) нь Литвын хоёр дахь том хот бөгөөд Зөвлөлт Холбоот Улсад нэгдэхийн өмнө Литвын нийслэл байв. Хүн ам нь 2005 оны байдлаар 361,300 орчим. Литвын нутгийн төв хэсэгт орших бөгөөд Немунас, Нерис голуудын цутгалд байх хотын төв хэсэг нь түүхэн барилгууд элбэгтэйгээрээ алдартай. Варшаваас Рига, Таллиннаар дамжин Хельсинки хүрэх "Via Baltica" хурдны зам тус хотоор дайрч өнгөрнө.

Түүх

[засварлах | кодоор засварлах]

Каунасын түүх нь 10-р зуунаас эхтэй. Хамгийн анх түүхийн дурсгалд нэр нь гарч ирсэн үе бол 1361 он юм. 13-р зуунд Тевтоны рыцариудын довтолгооноос хотоо хамгаалах зорилгоор хэрмэн хана барьсан аж. 1362 онд Тевтоны рыцариуд хотыг эзэлж, Каунас цайзыг сүйтгэсэн бөгөөд түүнийг 15-р зууны эхэнд сэргээн барьсан байна. 1408 онд Магдебургийн хуулиар тусгай эрх олгогдсоноос хойш усан боомт бүхий худалдааны төв болон цэцэглэж эхлэв. 1441 онд Ханзагийн лигт элсч, тус лигийн худалдааны төв нээгдсэн байна. 16-р зуун гэхэд Литвын Их Вант Улсын бүрэлдэхүүнд сургууль, эмнэлэг зэргээр хангагдсан амьдрахад тухтай хот болсон байлаа. 1655 онд Оросууд удаа дараа тус хотыг довтолж, 1701 онд Шведийн армид эзлэгдсэн. Мөн 1657, 1708 онд хар үхэл буюу тахал Каунасыг дайрч байснаас гадна 1731, 1732 онд хотын нэг хэсэг нь түймэрт өртөн сүйрч байжээ.

1795 онд Польш-Литвын холбооны нэг хэсэг байсан тус хотыг Оросын Хаант Улс эзэлж, Вилений губерны харьяанд оруулсан байна. 1812 онд Наполеоны цэргүүд Орост довтлох үеэрээ хотыг 2 ч удаа түйвээсэн билээ. Польш, Литвад Оросыг эсэргүүцсэн 2 удаагийн бослогын (1830-31, 1863-64) үеэр Оросууд Каунаст цэрэг оруулан бослогыг дарж байсан гэдэг. 1843 онд Каунаст төвтэй Ковно (Каунас) губерн байгуулагдсан аж. 1862 онд Орос, Германыг холбосон төмөр зам ашиглалтад ороход Каунас чухал зангилаа болсон юм. Мөн 1898 онд цахилгаан станц баригджээ.

1919 онд большевикууд Вильнюсыг эзлэхэд Литвын засгийн газар Каунаст байрлаж байв. Мөн Польшууд Вильнюсыг эрхшээлдээ оруулахад Каунасыг түр нийслэлээ болгосон бөгөөд энэ нь 1939 онд Литва улс ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд орох хүртэл үргэлжилсэн байна.

Дэлхийн 2 дайны хооронд Каунас хот нь Литвын хамгийн том хот, аж үйлдвэрийн төв нь болжээ. Балтын орнууд ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд ороод удалгүй Нацист Германд эзлэгдэж, хот ихээхэн сүйтгэгдсэн. 1991 онд ЗХУ задрахад Литва улс тусгаар тогтнолоо олон, Каунас нь тус улсын бүрэлдэхүүнд оржээ.

Хүн ам

[засварлах | кодоор засварлах]
Он Хүн ам
1796 8,500
1813 3,000
1825 5,000
1840 8,500
1860 23,300
1897 71,000
1923 92,000
1940 154,000
1959 214,000
1966 275,000
1989 418,087
2001 378,943
2004 366,652
2005 361,274

Өдгөө Каунасын оршин суугчдын ихэнх нь литвачууд боловч 19-р зуунд тэд дөнгөж 6.6%-г эзэлдэг байв[12]

Уур амьсгал

[засварлах | кодоор засварлах]
Каунас
Уур амьсгалын диаграмм
123456789101112
 
 
36
 
-3
-8
 
 
27
 
-2
-8
 
 
32
 
3
-4
 
 
41
 
11
2
 
 
54
 
18
7
 
 
74
 
22
11
 
 
71
 
23
13
 
 
69
 
22
12
 
 
57
 
18
9
 
 
50
 
11
4
 
 
52
 
4
-1
 
 
46
 
-1
-5
Температур °C,  Тунадас мм
Эх сурвалж: wetterkontor.de
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Каунас
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Маx. Температур (°C) −2.9 −1.7 2.9 11.0 18.1 21.5 23.1 21.8 17.7 11.1 3.8 −0.9 Ø 10.5
Мин. Температур (°C) −7.8 −7.5 −4.0 1.9 7.2 10.6 13.0 12.1 8.7 4.2 −0.6 −5.1 Ø 2.8
Температур (°C) −3.3 −3.1 0.9 7.4 13.0 15.8 18.2 17.5 12.7 7.5 1.9 −2.0 Ø 7.3
Тунадас (мм) 36 27 32 41 54 74 71 69 57 50 52 46 Σ 609
Нартай цаг (h/d) 1.4 2.5 3.9 5.4 8.3 8.7 8.2 8.0 5.3 3.6 1.5 1.0 Ø 4.8
Бороотой өдөр (d) 10 7 9 10 9 10 11 8 11 10 12 12 Σ 119
Агаарын чийгшил (%) 86 86 80 74 73 70 74 78 82 86 89 89 Ø 80.6
Т
е
м
п
е
р
а
т
у
р
−2.9
−7.8
−1.7
−7.5
2.9
−4.0
11.0
1.9
18.1
7.2
21.5
10.6
23.1
13.0
21.8
12.1
17.7
8.7
11.1
4.2
3.8
−0.6
−0.9
−5.1
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Хур тунадас
Х
у
р

т
у
н
а
д
а
с 		36
27
32
41
54
74
71
69
57
50
52
46
  1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Эх сурвалж: wetterkontor.de

Ах дүү хотууд

[засварлах | кодоор засварлах]

Цахим холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
 Commons: Каунас – Викимедиа дуу дүрсний сан
Wiktionary
Wiktionary
 Wiktionary: Каунас – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Эшлэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ A popular song with the words "Kaunas – a heart of Lithuania" in the chorus is well known in Lithuania, from time to time, various well-known Lithuanians, e.g. a major of Kaunas, do mention this nickname for the press
  2. ↑ "Kodėl Kaunas buvo vadinamas mažuoju Paryžiumi?". lrytas.lt (литва хэлээр). Татаж авсан: 3 January 2013.
  3. ↑ Raffa, Guy P. (2009). The Complete Danteworlds: A Reader's Guide to the Divine Comedy (англи хэлээр). University of Chicago Press. ISBN 978-0226702872.
  4. ↑ Gyventojų skaičius liepos 1, 2023
  5. ↑ "Kaunas city municipality – Mayor's office". Kaunas city municipality. Татаж авсан: 2018-06-07.
  6. ↑ with Kaunas county
  7. ↑ "Kauno teritorinė ligonių kasa - Prisirašiusių gyventojų skaičius" (литва хэлээр). Татаж авсан: 7 December 2022.
  8. ↑ "Eurostat". eurostat.ec.europa.eu.
  9. ↑ "Gross domestic product (GDP) at current market prices by metropolitan regions". ec.europa.eu.
  10. ↑ "Kaunas patvirtino 2022-ųjų miesto biudžetą".
  11. ↑ "Modernist Kaunas: Architecture of Optimism, 1919-1939". UNESCO World Heritage Centre. Татаж авсан: 2023-09-18.
  12. ↑ 志摩園子『バルト三国の歴史 エストニア・ラトヴィア・リトアニア』中公新書。2004年。p.124。
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Каунас&oldid=768264"-с авсан