Азийн наадам
Азийн наадам (Азийн тоглолт) нь Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа Энэтхэг улсын санаачилгаар зохиогдох болсон, 4 жил тутам зохион байгуулдаг Ази тивийн улсуудын спортын наадaм юм. Азийн Олимпийн Зөвлөл (англи. Olympic Council of Asia, OCA) ерөнхий зохион байгуулагч нь тул "Азийн олимп” хэмээн нэрлэгддэг.
Ази тивд анх удаа олон спортын наадам 1913 онд Филиппиний Манила хотод "Дорно дахины наадам" гэж нэрлэгддэг. 1917 онд Шанхай хотод; нэрийг "Дорно дахины наадам"-аас "Алс Дорнодын аварга шалгаруулах тэмцээн" болгон өөрчилсөн. Эдгээр тоглоомууд 1938 он хүртэл үргэлжилсэн. Харин Азийн бусад орнуудад “Баруун Азийн наадам” 1934-1938 онд зохион байгуулагдаж байсан. Анхны “Баруун Азийн наадам” 1934 онд Энэтхэгийн Шинэ Дели хотод зохион байгуулагдаж байжээ. Дэлхийн 2-р дайны улмаас 1938 онд "Иерусалем Палестины Баруун Азийн 2-р наадам", "Алс Дорнодын Осака 11-р наадам" зэрэг Азийн бүх наадмыг 1938 онд цуцалжээ. 1948 оны Лондонгийн зуны Олимпийн үеэр Азийн Үндэсний Олимпын Хорооны ерөнхийлөгч нар Ази дахь бүх наадмыг (Алс Дорнодын болон Баруун Азийн наадам) нэгтгэж, Азийн бүх ҮОХ-ны Азийн наадам гэж нэрлэх шийдвэр гаргажээ. Азийн наадмын холбоо нь 1949 онд Энэтхэгийн Шинэ Дели хотод байгуулагдсан. Анхны Азийн нэгдсэн наадам 1951 онд Энэтхэгийн Шинэ Дели хотод болсон бол Азийн хоёр дахь наадам 1954 онд Филиппин улсын Манила хотод болсон. Үүнээс хойш дөрвөн жилд нэг удаа наадмыг зохион байгуулдаг болсон.
1981 онд Азийн спортын удирдагчид "Азийн наадмын холбоо"-ны нэрийг "Азийн Олимпийн Зөвлөл" (англи. Olympic Council of Asia, OCA) болгон өөрчлөх шийдвэр гаргажээ. 1982 онд Азийн Олимпийн Зөвлөлийн төв байрыг Энэтхэгээс Кувейт руу нүүлгэсэн байна.
Ерөнхий зүйл[засварлах | кодоор засварлах]
Ерөнхийдөө олимпын наадамд багтдаг спортын төрлүүдээс бүрдэхээс гадна боулинг, бильярд, кабади, сепак такрау зэрэг Азид өргөн тархсан, олимпод багтдаггүй спортын төрлүүд ч бий.
Түүнээс хойш ерөнхийдөө зуны олимп зохиогддоггүй тэгш тоотой жилүүдэд зохиогдсоор иржээ. Мөн 1986 оноос эхлэн зуны наадмаас гадна Азийн өвлийн наадам зохиогдох болсон.
Тайланд улсын нийслэл Бангкок хотноо хамгийн олон буюу дөрвөн удаа болж байсан түүхтэй. Азийн улсуудын хувьд дараа жил нь болох олимпын сонгон шалгаруулалт, 2 жилийн дараах Олимпын наадамд амжилт гаргах найдлага бүхий залуу тамирчдын томоохон сорилго болдог билээ.
Азийн наадам зохиогдсон газрууд[засварлах | кодоор засварлах]
Азийн зуны наадам болсон газруудын жагсаалт болно.
- Азийн өвлийн наадам гэсэн сэдвээс өвлийн наадам болсон газруудыг харна уу.
д.д. | Oн | Cар өдөр | Xот | Улс | Оролцсон орон | Тамирчид | Спортын төрөл | Монгол
тамирчид |
1 | 1951 | 3 сарын 4 - 11 | Шинэ Дели | ![]() |
11 | 489 | 6 | |
2 | 1954 | 5 сарын 1 - 9 | Манила | ![]() |
18 | 970 | 8 | |
3 | 1958 | 5 сарын 24 - 1 | Токио | ![]() |
20 | 1820 | 13 | |
4 | 1962 | 8 сарын 24 - 4 | Жакарта | ![]() |
17 | 1460 | 14 | |
5 | 1966 | 12 сарын 9 - 20 | Бангкок | ![]() |
18 | 1945 | 14 | |
6 | 1970 | 12 сарын 9 - 20 | Бангкок | ![]() |
18 | 2400 | 13 | |
7 | 1974 | 9 сарын 1 - 15 | Тегеран | ![]() |
25 | 3010 | 16 | |
8 | 1978 | 12 сарын 9 - 20 | Бангкок | ![]() |
27 | 3842 | 19 | |
9 | 1982 | 11 сарын 19 - 4 | Шинэ Дели | ![]() |
33 | 3411 | 20 | |
10 | 1986 | 9 сарын 20 - 5 | Сөүл | ![]() |
27 | 4839 | 25 | |
11 | 1990 | 9 сарын 22 - 7 | Бээжин | ![]() |
37 | 6122 | 27 | |
12 | 1994 | 10 сарын 2 - 16 | Хирошима | ![]() |
43 | 6828 | 34 | |
13 | 1998 | 12 сарын 6 - 20 | Бангкок | ![]() |
41 | 6554 | 36 | |
14 | 2002 | 9 сарын 29 - 14 | Пусан | ![]() |
44 | 7711 | 38 | |
15 | 2006 | 12 сарын 1 - 15 | Доха | ![]() |
45 | 9520 | 39 | |
16 | 2010 | 11 сарын 12 - 27 | Гуанжоу | ![]() |
45 | 9704 | 42 | |
17 | 2014 | 9 сарын 19 - 4 | Инчон | ![]() |
- | 9500 | - | |
18 | 2018 | 8-р сарын 18-2 | Жакарта | ![]() |
45 | 10000 | 40 | 269 тамирчин оролцсон |
19 | 2023 | 9-р сарын 23-10 | Ханжоу | Хятад | 45 | 12000 | 61 | 408 тамирчин, 250 дасгалжулагч |
Мөн үзэх[засварлах | кодоор засварлах]
- Зүүн Азийн наадам
- Баруун Азийн наадам
- Зүүн Өмнөд Азийн наадам
- Өмнөд Азийн наадам
- Төв Азийн наадам
- Азийн өвлийн наадам
- Танхимын спортын Азийн наадам
- Олимп
- Азийн пара-олимпийн наадам
Гадны холбоос[засварлах | кодоор засварлах]
Азийн зуны наадам
Шинэ Дели 1951 |
Манила 1954 |
Токио 1958 |
Жакарта 1962 |
Бангкок 1966 |
Бангкок 1970 |
Техеран 1974 |
Бангкок 1978 |
Шинэ Дели 1982 |
Сөүл 1986 |
Бээжин 1990 |
Хирошима 1994 |
Бангкок 1998 |
Бүсан 2002 |
Доха 2006 |
Гуанжоу 2010 |
Инчон 2014 |
2019
Азийн өвлийн наадам
Саппоро 1986 |
Саппоро 1990 |
Харбин 1996 |
Канвон 1999 |
Аомори 2003 |
Чанчунь 2007 |
Астана - Алматы 2011 |
Саппоро - Обихиро 2017
Азийн танхимын спортын наадам
Бангкок 2005 |
Макао 2007 |
Ханой 2009 |
Доха 2011 (цуцлагдсан)
Бүс нутгийн наадам
Баруун Азийн наадам |
Зүүн Азийн наадам |
Зүүн Өмнөд Азийн наадам |
Өмнөд Азийн наадам |
Төв Азийн наадам