Бүрэнтогтох сум
Бүрэнтогтох сум
ᠪᠦᠷᠢᠨᠲᠣᠭᠲᠣᠬᠤᠰᠤᠮᠤ | |
|---|---|
 | |
 | |
| Улс |  Монгол |
| Аймаг |  Хөвсгөл |
| Байгуулагдсан | 1931 он |
| Одоогийн хэлбэрээ олсон | 1959 он |
| Газар нутаг | |
| • Нийт | 3,768.6 км2 (1,455.1 бээр2) |
| Хүн ам (2022) | |
| • Нийт | ▼ 4,381 |
| Цагийн бүс | UTC+8 (UTC + 8) |
Бүрэнтогтох сум нь Хөвсгөл аймгийн сум юм. Нийт 3,760 км² нутгийн 2,870 км² нь бэлчээр болно. 2005 оны байдлаар 4251 оршин суугчтай бөгөөд тэдгээрийн ихэнх нь халх, хотгойд ястнууд. Сумын төв Баян нь Дэлгэр мөрний хөндийд, аймгийн төв Мөрөнгөөс баруунш 51 км, нийслэл Улаанбаатараас 722 км зайд оршино.
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]1755-1756 оны Манжийн эсрэг бослогын удирдагч Хотгойдын Чингүнжав тус сумын нутаг Сангийн Далай нуурын хөвөөнд төржээ. Түүний өргөөний туурь сумын төвөөс урагшаа хэдхэн км-ийн зайд байдаг.
Мөн 1877 онд Содномын Дамдинбазар Бүрэнтогтох сумын нутаг одоогийн Бүрэнхаан багийн төвд байх Жалханзын хүрээний Хутагтаар тодорч байсан түүхтэй. Тэрээр хожим Барон Унгерний байгуулсан засгийн газар болон Ардын засгийн газарт 2 ч удаа Монгол улсын ерөнхий сайдын албыг хашиж байсан билээ.
1931 онд Хөвсгөл аймаг байгуулагдахад Бүрэнтогтох сум зохион байгуулагдсан. 1933 оны байдлаар 752 өрхийн 2,600 хүн, 90,000 орчим толгой мал тоологджээ. 1973 онд Бүрэн, Бүрэнхаан сумд татан буугдахад тэдгээр сумын зарим хэсэг нь Бүрэнтогтох суманд нэгдсэн байна. 1952 - 1990 онд Бүрэнтогтох суманд "Дэлгэрмөрөн"нэгдэл ажиллаж байлаа.
Эдийн засаг
[засварлах | кодоор засварлах]2004 оны байдлаар 145,000 орчим мал тоологдсоны 66,000 нь хонь, 63,000 нь ямаа, 8,500 нь үхэр буюу сарлаг, 7,800 нь адуу, 190 нь тэмээ байв[1]. Мөн тус сумын нутагт нүүрсний уурхай байдаг бөгөөд фосфорын нөөцтэй. 2005 онд сумын төв нь Монголын Төвийн Эрчим Хүчний системд холбогдсон
Түүхийн дурсгалт газрууд
[засварлах | кодоор засварлах]Аймгийн төв Мөрөнгөөс баруун тийш 20 км зайд, Бүрэнтогтох сумын нутагт хэсэг буган чулуу бий. 1953, 1956 онд Мөнх хааны үеийн ордны туурь, бичигт хөшөө Арбулаг сумын хил дээр олдсон.
Ном зүй
[засварлах | кодоор засварлах]М.Нямаа, Хөвсгөл аймгийн лавлах толь, Улаанбаатар 2001, х.38
Эшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ "Статистикийн Төв Газар: 2004 оны мал тооллого, х.111" (PDF). Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 2007-03-22. Татаж авсан: 2007-03-22.