Бүгд Найрамдах Доминикан Улс

Бүгд Найрамдах Доминикан Улс
República Dominicana (Испани)
Уриа: "Dios, Patria, Libertad" (Испани)
"Бурхан, эх орон, эрх чөлөө"
Төрийн дуулал: ¡Quisqueyanos Valientes!
Valiant Quisqueyans! 0.2em
Location of Бүгд Найрамдах Доминикан
Нийслэл
ба томоохон хот
Санто Доминго
19°00′N 70°40′W / 19.000°N 70.667°W / 19.000; -70.667
Албан ёсны хэлИспани хэл
Бусад ярианы хэлХаитийн Креол хэл
Самана Англи хэл
Угсаатны бүлгүүд
(2021)[1]
Шашин
(2018)[2]
  • 29.6% Шашингүй
  • 0.7% Бусад
  • 2.0% Хариулаагүй
Ард түмний нэршилДоминиканчууд
Quisqueyan (colloquial)[3]
Төр засагНэгдмэл ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах улс[4]
Луис Абинадер
Ракель Пенья де Антунья
Хууль тогтоох байгууллагаКонгресс
Сенат
Төлөөлөгчдийн танхим
Үүсгэн байгуулалт
1821–1822
1844–1861[5]
1865–1916[6]
1924–1965[7][8]
• Дөрөвдүгээр бүгд найрамдах улс
1966–одоо үе[9]
Газар нутаг
• Нийт
48,671 км2 (128)
• Усны эзлэх талбай (%)
0.7[4]
Хүн ам
• 2023 тооцоо
10,790,744[10] (88)
• Нягтаршил
220/км2 (65)
ДНБ (ХАЧТ)2023 тооцоо
• Нийт
$277.741 тэрбум (64)
• Нэг хүнд ноогдох
$25,896 (67)
ДНБ (нэрлэсэн)2023 тооцоо
• Нийт
$121.289 тэрбум (64)
• Нэг хүнд ноогдох
$11,308 (74)
ОТББИ (2020)  39.6[11]
дундаж
ХХИ (2021) 0.767[12]
өндөр · 80
Мөнгөний нэгжДоминиканы песо[13] (DOP)
Цагийн бүсUTC  – 4:00[4] (Атлантын Стандарт Цаг)
Жолооны талбаруун
Утасны томьёо+1-809, +1-829, +1-849
Домэйн нэр.do[4]
Нутаг дэвсгэр, нийслэл, сүлд, солбицол, туг, хэл, уриа, нэрсийн эх сурвалж: [13]

Бүгд Найрамдах Доминикан Улс (исп. [República Dominicana] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)) нь атлантын далай, карибын хооронд орших Их Антилын Эспаньола арал дээр байдаг арлын улс юм. Энэ улсад арлын зүүн болон төв хэсгийг харьяалагдах бол арлын гуравны нэг хэсэг болох баруун талын хэсэг Хаити улсын нутаг дэвсгэр болно.

Доминиканы Бүгд Найрамдах Улсыг Бага Антилд орших Доминика улстай андуурах тохиолдол бий.[14]

Улсын нэр нь тус улсын нийслэл Санто Доминго хотын нэрээс гаралтай бол энэ нэр нь өөрөө Доминканы орденг үүсгэн байгуулагч, гэгээнтэн Доминикийн (латин хэлээр Dominicus-Доминикус; жинхэнэ нэр нь Доминго де Гусман Гарсес) нэрээс үүсэлтэй аж.

Газар зүй[засварлах | кодоор засварлах]

Доминикан улс нь Эспаньола арлын нэг улс бөгөөд энэ улс тус арлын зүүн ба төв хэсэгт, харин Хаити улс баруун талд нь оршино. Хоёр улсын дундах хилийн урт нь нийт 388 километр. Геологийн хувьд Эспаньола арал нь Карибын хавтан ба Хойд Америкийн хавтангуудын хоорондын заагийг даван оршдог. Эспаньола арал нь ихээхэн уулархаг. Арлын зүүн хэсэг нь харьцангүй тал газар бол арлын умард хэсэг нь нэлээд өргөн сунамал хөндий газар байна. Доминиканы хөрш улсуудад Төркс ба Кайкосын арлууд, Ямайка, Куба, Бахам зэрэг улс орно.

Тус улсын хамгийн өндөр дөрвөн нурууны тоонд:

  • Төв Кордильера, Карибын таван өндөр уултай арлын төвд
    • Пико Дуарте (3098 м),
    • Лома Ла Пелона (3097 м),
    • Лома Руцилла (3039 м),
    • Лома де ла Виуда (2802 м) und
    • Яки (2760 м).
  • Умардын Кордильера, арлын хойд хэсэг, хамгийн өндөр уул нь 1249 м
  • Зүүн Кордильера ба Костера дел Кариб зүүн талд, хамгийн өндөр уул нь 815 м
  • Сьерра де Баоруко арлын баруун урд талд, хамгийн өндөр уул нь 2368 м

Байгаль орчин[засварлах | кодоор засварлах]

Нийт нутаг дэвсгэрийн 31,5 % нь хамгаалагдсан бүс нутагт ордог. CO2-ялгаралт нь жилдээ ойролцоогоор 20,3 сая тонн. Цэнгэг усны хэрэглээ нь ХАА-д 89 %, гэр ахуйд 10 %, аж үйлдвэрт 1 % байна.

Уур амьсгал[засварлах | кодоор засварлах]

Санто Доминго
Уур амьсгалын диаграмм
123456789101112
 
 
63
 
29
20
 
 
57
 
29
20
 
 
54
 
30
20
 
 
72
 
30
21
 
 
188
 
30
22
 
 
140
 
31
23
 
 
145
 
31
23
 
 
177
 
32
23
 
 
181
 
31
23
 
 
187
 
31
22
 
 
100
 
31
21
 
 
84
 
30
20
Температур °CТунадас мм
Эх сурвалж: wetterkontor.de
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Санто Доминго
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Маx. Температур (°C) 29.2 29.2 29.6 30.2 30.4 30.8 31.3 31.5 31.4 31.1 30.6 29.6 Ø 30.4
Мин. Температур (°C) 19.6 19.7 20.2 21.1 22.2 22.9 22.8 22.7 22.7 22.3 21.4 20.3 Ø 21.5
Тунадас (мм) 63 57 54 72 188 140 145 177 181 187 100 84 Σ 1,448
Нартай цаг (h/d) 7.4 8.2 8.3 8.4 7.9 7.8 7.4 7.7 7.4 6.7 7.3 6.6 Ø 7.6
Бороотой өдөр (d) 7 6 6 7 11 10 11 12 11 13 9 9 Σ 112
Усны температур (°C) 27 26 26 27 27 27 28 28 28 28 27 27 Ø 27.2
Агаарын чийгшил (%) 83 81 79 79 83 84 84 85 85 86 84 83 Ø 83
Т
е
м
п
е
р
а
т
у
р
29.2
19.6
29.2
19.7
29.6
20.2
30.2
21.1
30.4
22.2
30.8
22.9
31.3
22.8
31.5
22.7
31.4
22.7
31.1
22.3
30.6
21.4
29.6
20.3
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Хур тунадас
Х
у
р

т
у
н
а
д
а
с
63
57
54
72
188
140
145
177
181
187
100
84
  1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Эх сурвалж: wetterkontor.de

Хотууд[засварлах | кодоор засварлах]

Том хотуудын тоонд 2010 оны хүн амын тооллогын дагуу:[15]

Зэрэглэл Нэр Оршин суугч Байршил
01 Санто Доминго (нийслэл) 2.374.370 өмнө талд, далайн эрэгт
02 Сантьяго де лос Кабальерос 507.418 улсын дотоод хэсэг, умардад
03 Ла Вега 394.205 улсын дотоод хэсэг
04 Пуэрто Плата 321.597 умард талд, далайн эрэгт
05 Сан Педро де Макорис 290.458 өмнө талд, далайн эрэгт
06 Игуэй 251.243 улсын дотоод хэсэг, зүүн
07 Ла Романа 245.433 өмнө талд, далайн эрэгт
08 Сан Кристобаль 232.769 Санто Домингогийн төвлөрөлтөнд багтана
09 Сан Франсиско де Макорис 188.118 улсын дотоод хэсэг, зүүн хойд талд
10 Лос Алкаррицос 166.930 Санто Домингогийн төвлөрөлтөнд багтана

Түүх[засварлах | кодоор засварлах]

Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]

 Commons: Бүгд Найрамдах Доминикан Улс – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан
Wiktionary
Wiktionary
Wiktionary: Бүгд Найрамдах Доминикан Улс – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Эх сурвалж[засварлах | кодоор засварлах]

  1. Breve Encuesta Nacional de Autopercepción Racial y Étnica en la República Dominicana (PDF). Santo Domingo: Oficina Nacional de Estadística de la República Dominicana. September 2021. p. 25. Archived (PDF) from the original on 2022-03-18. Retrieved 3 November 2022.
  2. "Dominican Republic". The World Factbook. Central Intelligence Agency. Retrieved January 22, 2021.
  3. Roorda, Eric Paul (April 28, 2016). Historical Dictionary of the Dominican Republic. Rowman & Littlefield. ISBN 9780810879065 – via Google Books.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named CIADemo
  5. Historia de la República Dominicana. Ediciones Doce Calles, S.L. 2010. p. 409. ISBN 978-84-00-09240-5. Retrieved July 1, 2013.
  6. "II República Dominicana". Rincon del Vago. January 20, 2013. Retrieved January 20, 2013.
  7. "12 de julio de 1924, una fecha relegada al olvido". Diario Libre. August 18, 2012. Retrieved September 24, 2014.
  8. "La Tercera República: La fragua de nuestra contemporaneidad". Hoy. May 11, 2013. Retrieved May 11, 2013.
  9. Cuarta República (1966-presente). Hechos Históricos Republica Dominicana. 2015. Retrieved July 13, 2015.
  10. "Dominican Republic". The World Factbook (2024 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Retrieved 22 June 2023.
  11. "GINI index (World Bank estimate) – Dominican Republic". World Bank. Retrieved May 30, 2022.
  12. "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Archived (PDF) from the original on 2022-09-08. Retrieved 8 September 2022.
  13. 13.0 13.1 "Embassy of the Dominican Republic, in the United States". Archived from the original on June 26, 2015. Retrieved February 27, 2009.
  14. Гаднын улсууд жишээлбэл герман хэлтэй орнууд Доминика улсын харьяат иргэдийг доминиканчууд буюу өөрөөр хэлбэл Доминикан улсын харьяат иргэдтэй адил доминиканчууд гэх ч бичихдээ Dominicaner, Dominikaner хэмээн зөвхөн к үсгээр ялган бичдэг. Монгол хэлэнд үндэстний оноосон нэрийн ард шууд -чууд, -чүүд дагаварыг залган ерийн нэр бүтээх дүрмээр Доминикачууд буюу Доминиканчууд гэж ялган нэрлэнэ.
  15. Oficina Nacional de Estadística: IX Censo Nacional de Población y Vivienda 2010. Volume I: Informe General. Santo Domingo 2012. (PDF; 5,4 MB).