Jump to content

Казань

Холбоос засах
Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Бусад утгыг, «Казань (салаа утга)»-с харна уу.
Казан
Казань
Бүгд найрамдах улсын чанартай хот[1]
Бусад галиглал
 • ТатарКазан
Газар тариалангийн ордон болон Ордны талбай
Спасскийн цамхаг
Кул-Шариф сүм
Сююмбике цамхаг
Бауманы гудамж
Казанийн кремлийн үзэмж
Казан далбаа
Далбаа
Казан сүлд
Сүлд
Байршил: Казан
Map
Казан, Татарстан
Казан
Казан
Байршил: Казан
Казан, Орос
Казан
Казан
Казан (Орос)
Казан, Европ
Казан
Казан
Казан (Европ)
Солбицол: 55°47′47″N 49°06′32″E / 55.79639°N 49.10889°E / 55.79639; 49.10889Солбицол: 55°47′47″N 49°06′32″E / 55.79639°N 49.10889°E / 55.79639; 49.10889
Улс Орос
Холбооны субъектТатарстан[1]
Байгуулагдсан1005[2]
Засаг захиргаа
 • БиетХотын Дум[3]
 • Mayor[4]Ильсур Метшин[4]
Газар нутаг
[5]
 • Нийт425.3 км2 (164.2 бээр2)
Өндөр
60 м (200 фут)
Хүн ам
 (2010 оны тооллого)[6]
 • Нийт1,143,535
 • Тооцоо 
(2018)[7]
1,243,500 (+8.7%)
 • Байр8th (2010 онд)
 • Нягтрал2,700/км2 (7,000/бээр2)
 • Харьяалагдах нэгжКазан бүгд найрамдах улсын чанартай хот[1]
 • Нийслэл ньБүгд Найрамдах Татарстан Улс[8]
 • Нийслэл ньКазан бүгд найрамдах улсын чанартай хот[1]
 • Хотын тойрогКазан хотын тойрог[9]
 • Нийслэл ньКазан хотын тойрог[9]
Цагийн бүсUTC+3 (Москвагийн цаг Edit this on Wikidata[10])
Шуудангийн код[11]
420xxx
Залгах код(ууд)+7 843[12]
OKTMO ID92701000001
Баярын өдөр8 сарын 30[13]
Вэб сайтwww.kzn.ru

Казань (Орос: Казань ; тат. Казан) бол эртнээс түүхтэй, одоогийн Оросын холбооны улсын бүрэлдэхүүн ордог—Бүгд Найрамдах Татарстан Улсын нийслэл, саятан хот юм.

Ижил мөрөн, Казань гол хоёрын бэлчирт 425.3 км² газар эзлэн байршсан Казаньд 2010 онд 1.16 сая хүн оршин сууж байсан. Тиймээс Орост 8-р олон, Ижилийн эдийн засгийн бүст 2-р олон (Самарын ард) хүнтэй хот юм байна.[14] Энэ хотынхноос Орос (48,6 %), Татар (47,6 %) хүмүүс тэнцүүхэн тоотой байдаг бол өөр зуу гаран ястан үндэстний төлөөлөл цөөн хувийг нь нөхдөг.[15]

Нэр

[засварлах | кодоор засварлах]

Монгол хэлнээ Казань, Казан гэж 2 янз бичигдэнэ. Татар (н≠ң), Англи хэлний бичиг (n≠ng) шиг /n/ /ŋ/ хоёр авиа ялгаатай тэмдэглэгддэг худам монгол бичигт Казан (сүүл «н»-тэй) гэж бичнэ. Харин дээрх ялгаагүйгээрээ орос бичиг шиг тул кирилл монголоор оростой адил Казань гэж бичнэ. Орост Каза́нь гэх учир (а́=аа) монголоор Казаань (монг-бичигт Казаан) гэж дуудна.

Түүх

[засварлах | кодоор засварлах]

Казань хотыг 1005 онд Ижилийн Булгарчууд үүсгэн байгуулжээ. 13-р зуунд Алтан Ордны Улс тус хотыг эзлэн авснаар Ижилийн Булгарчууд тусгаар тогтнолоо алдав. Монголчуудын ноёрхол унаснаар 1393 оноос эхлэн Казанийн ханлиг (ойролцоогоор 1437-1552 он) үүсэх нөхцлийг бүрдүүлэв. Исламын ханлигийн нийслэл учраас Казань нь 15-р зууны дундуур чухал худалдаа ба гар урчуудын төв болон хөгжив.

Олон арван жил үргэлжилсэн Москва-Казанийн дайн 1552 онд оросын их гүн Догшин Иван тус хотыг эзэлснээр дуусгавар болов. Казань нь Хаант Орос гүрний анхны орос биш хот болон нэгджээ. Үүгээр Казань нь оросын олон үндэстний улсын эхлэл цэг болжээ.

Уур амьсгал

[засварлах | кодоор засварлах]
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Казань
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Маx. Температур (°C) −9.0 −8.1 −1.5 9.1 18.7 23.0 24.7 23.0 16.1 6.6 −1.0 −6.1 Ø 8
Мин. Температур (°C) −16.4 −15.3 −9.0 0.6 8.0 12.1 14.5 12.5 7.2 0.8 −5.4 −12.3 Ø −0.2
Тунадас (мм) 33 27 27 37 37 70 68 68 52 48 44 37 Σ 548
Нартай цаг (h/d) 1.6 3.2 4.8 6.8 9.1 9.8 9.4 8.2 5.3 2.7 1.4 1.1 Ø 5.3
Бороотой өдөр (d) 10 8 7 7 6 8 9 8 9 11 10 10 Σ 103
Агаарын чийгшил (%) 84 82 81 72 60 65 68 71 75 80 86 84 Ø 75.6
Т
е
м
п
е
р
а
т
у
р
−9.0
−16.4
−8.1
−15.3
−1.5
−9.0
9.1
0.6
18.7
8.0
23.0
12.1
24.7
14.5
23.0
12.5
16.1
7.2
6.6
0.8
−1.0
−5.4
−6.1
−12.3
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Хур тунадас
Х
у
р

т
у
н
а
д
а
с 		33
27
27
37
37
70
68
68
52
48
44
37
  1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Эх сурвалж: wetterkontor.de

Үзэсгэлэн

[засварлах | кодоор засварлах]
  • Казань хэрэмний дотор талд байдаг авралын зар тараах цогчин дуган
    Казань хэрэмний дотор талд байдаг авралын зар тараах цогчин дуган
  • Хотын тээврийн улаан автобус
    Хотын тээврийн улаан автобус
  • Эгц дээрээс харагдах хот
    Эгц дээрээс харагдах хот
  • Төв цэнгэлдэх хүрээлэн
    Төв цэнгэлдэх хүрээлэн

Мөн үзэх

[засварлах | кодоор засварлах]

Цахим холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
 Commons: Казань – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эш татсан холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Ref1500
  2. ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Foundation
  3. ↑ Official website of Kazan. Kazan City Duma (Memento 4. Гуравдугаар сар 2012 цахим архивт) Архивлагдсан 4 Гуравдугаар сар 2012 at the Wayback Machine (Орос хэлээр)
  4. ↑ 4.0 4.1 "Official website of the Mayor of Kazan". Эх хувилбараас архивласан: 3 September 2011.
  5. ↑ площадь собственно города, Федеральная служба государственной статистики Архивлагдсан 15 Арваннэгдүгээр сар 2013 at the Wayback Machine
  6. ↑ Russian Federal State Statistics Service (2011). Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1 [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (Russian хэлээр). Federal State Statistics Service.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  7. ↑ "26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года". Federal State Statistics Service. Татаж авсан: 23 Нэгдүгээр сар 2019.
  8. ↑ "Welcome to the Republic of Tatarstan". tatarstan.ru. Архивласан огноо 16 September 2017. Татаж авсан: 8 May 2018.
  9. ↑ 9.0 9.1 Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Ref894
  10. ↑ "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации (орос хэлээр). 2011-07-03. Татаж авсан: 2019-01-19.
  11. ↑ "Kazan Russia – a thousand-year Russian city travel guide". aboutkazan.com. Архивласан огноо 28 August 2007. Татаж авсан: 8 May 2018.
  12. ↑ "Current Local Time in Kazan, Russia". timeanddate.com. Архивласан огноо 9 February 2014. Татаж авсан: 8 May 2018.
  13. ↑ "Republic of Tatarstan". Эх хувилбараас архивласан: 8 December 2009.
  14. ↑ "Города с численностью населения 100 тысяч человек и более". Росстат. Эх хувилбараас архивласан: 2011-08-30. Татаж авсан: 2011-04-14.
  15. ↑ Национальный состав населения Республики Татарстан
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Казань&oldid=799915"-с авсан