Тамил Наду
Тамил Наду | |
|---|---|
"Сүм хийдийн нутаг" | |
Vāymaiyē vellum (Зөвхөн үнэн ялдаг) | |
(Тамил эхийн тарни) | |
 Энэтхэг дахь байршил | |
| Улс |  Энэтхэг |
| Бүс нутаг | Өмнөд Энэтхэг |
| Өмнө нь | Мадрас муж |
| Байгуулагдсан | 11 сарын 1, 1956 |
| Нийслэл ба томоохон хот | Ченнай |
| Томоохон бөөгнөрөл | Ченнай их хотын бүс |
| Тойрог | 38 (5 хэлтэс) |
| Засаг захиргаа | |
| • Захирагч | Р. Н. Рави |
| • Ерөнхий сайд | М. К. Сталин (ДДХ) |
| • Ерөнхий сайдын орлогч | Удхаянидхи Сталин (ДДХ) |
| Хууль тогтоох байгууллага | Нэг танхимт |
| • Ассамблей | Тамил Надугийн хууль тогтоох ассамблей (234 суудал) |
| Үндэсний парламент | Энэтхэгийн Парламент |
| • Рааже сабха | 18 суудал |
| • Лок сабха | 39 суудал |
| Дээд шүүх | Мадрасын дээд шүүх |
| Газар нутаг | |
| • Нийт | 130,058 км2 (50,216 бээр2) |
| • Байр | 10-р байр |
| Хэмжээ | |
| • Урт | 1,076 км (669 бээр) |
| Өндөр | 189 м (620 фут) |
| Хамгийн өндөр цэг | 2,636 м (8,648 фут) |
| Хамгийн нам цэг | 0 м |
| Хүн ам | |
| • Нийт | 72,147,030 |
| • Байр | 6-р байр |
| • Нягтрал | 554.7/км2 (1,437/бээр2) |
| • Хотын | 48.4% |
| • Хөдөөгийн | 51.6% |
| Иргэдийн нэршил | |
| Хэл | |
| • Албан ёсны | Тамил хэл[3] |
| • Нэмэлт албан ёсны | Англи хэл[3] |
| • Албан бичиг | Тамил бичиг |
| ДНБ | |
| • Нийт (2024-25) | ▲ ₹31,159.98 billion ($390 тэрбум) |
| • Байр | 2-р байр |
| • Нэг хүнд ноогдох | ▲ ₹353,483 ($4,400) (9-д) |
| Цагийн бүс | UTC+05:30 (ЭСЦ) |
| ISO 3166 код | IN-TN |
| Тээврийн хэрэгслийн бүртгэл | TN |
| ХХИ (2022) | ▲ 0.692 Дундаж (15-д) |
| Бичиг үсэг тайлагдал (2024) | 85.5%[6] (17-д) |
| Хүйсийн харьцаа (2011) | 996♀/1000 ♂ (3-т) |
| Вэб сайт | tn |
| Мужийн хурдны замын тэмдэг | |
 | |
| Тамил Наду мужийн хурдны зам TN SH1 - TN SH223 | |
| Энэтхэгийн мужийн бэлгэдлийн жагсаалт | |
Тамил Наду (лат-га. Tamil Nadu) — Энэтхэг улсын харьяа, нутгийн дорно өмнөд биед оршдог муж.
130 мянган км² газар нутаг, 77 сая хүн амтай. Албан ёсны бөгөөд нутгийн хэл нь тамил.
Газар зүй
[засварлах | кодоор засварлах]
Тамил нутаг Энэтхэгийн хойгийн дорно өмнөд үзүүрт оршдог.
Керала, Карнатака, Андра Прадеш муж, Пүдүчерри нутагтай хиллэдэг.
Дорнод талаараа Бенгалын буланд тулдаг. Эргийн урт 1076 км.
Полк, Маннарын хоолойгоор Шри Ланкааас тусгаарлагдана.
Энэтхэгийн хойгийн өмнөд үзүүр Канякумари хушуу Тамилнаду нутагт байна.
Нутгийн өмнө, өрнөд, умард хязгаар уулархаг. Өрнө Гат, Дорно Гат, Нилгирийн нуруу сунайна.
Нутгийн төв хэсэг харьцангуй хуурай, тэгш өндөрлөг. Дорно хэсэг нам доор, үржил шимтэй.
Нутгийн дундуур Кавери мөрөн урсдаг. Ургамал амьтнаар баян. Жилийн хур тунадас - 922 мм.
Хүн ам зүй
[засварлах | кодоор засварлах]Тамил Наду газар нутаг харьцангуй том мужуудыг харьцуулахад хотжилтын хувь 50% байгаагаар 1-р байранд ордог.
2011 оны байдлаар хүн амын 80.3% бичиг үсэгт тайлагдсан.
Хүний хөгжлийн илтгэлцүүрээр улсдаа 6-р байрт буюу 0.736 нэгж байна.
Нутгийн хүн амын 88% нь мужийн албан ёсны хэл болох тамил хэлээр хэлэлцэнэ. Тэлүгү (8%), каннада (2%), урдү (2%) хэлтэн мөн бий.
Хүн амын 88% хиндү, 6% лал, 6% христ шашин шүтлэгтэй.
Хот суурин
[засварлах | кодоор засварлах]Томоохон хот (2011 оны байдлаар):
- Ченнай – 7,088,000 хүнтэй,
- Коймбатур – 1,601,438,
- Мадурай – 1,561,129,
- Тиручирапалли – 916,674,
- Тируппур – 877,778.
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]Тамил хэл эртнээс эдүгээ хүртэл өөрчлөгдөлгүй хадгалагдан үлдсэн хэл юм.
Тамилнаду нутагт Чера, Чола, Пандя зэрэг хаант засагт улсууд оршин байв.
9-р зуунаас Чола улс хүчирхэгжин хол ойрыг нэгтгэсэн гүрэн болсон. 14-р зуунаас Вижаянагар улсын харьяанд оров.
18-р зуунаас Франц, Британийн колоничлол Тамилнадуд нэвтэрсэн.
1947 онд Энэтхэг тусгаар тогтноход Мадрас муж болон өөрчлөн байгуулагдсан.
1956 оны засаг захиргааны өөрчлөн байгуулалтаар зарим нутгийг зэргэлдээх мужид шилжүүлсэн.
1969 онд мужийн нэрийг Тамилнаду (нутгийн хэлээр «тамил орон» гэсэн утга) болгон өөрчлөв.
Зураг
[засварлах | кодоор засварлах]
Эшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ Decadal variation in population 1901-2011, Tamil Nadu (PDF) (Report). Энэтхэгийн засгийн газар. х. 2. Архивласан (PDF) огноо 2024-02-29. Татаж авсан: 2025-07-04.
- ↑ Primary census abstract (PCA) data, India & States/UTs - State and district level - 2011 (Report). Энэтхэгийн засгийн газар. х. 2. Архивласан огноо 2022-08-11. Татаж авсан: 2025-07-04.
- ↑ 3.0 3.1 Загвар:Cite act
- ↑ Тамил Надугийн төсөв 2025-26. Тамил Надугийн засгийн газар (Report). Эх хувилбараас архивласан: 2025-03-21. Татаж авсан: 2025-07-04.
- ↑ "Tamil Nadu state budget analysis 2025-26" (PDF). PRS Legislative Research. Татаж авсан: 2025-07-04.
- ↑ "Appendix-A: Detailed tables, Table (7): Literacy rate (in per cent) of persons of different age groups for each State/UT (aged 7 & above, rural+urban) column 6". Жилийн тайлан, Ажиллах хүчний үечилсэн судалгаа (PLFS) (2023 оны 7 сараас 2024 оны 6 сар) (PDF) (Report). Үндэсний түүвэр судалгааны газар, Статистик, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн яам, Энэтхэгийн засгийн газар. 2024-09-23. х. A-10.
{{cite report}}: CS1 maint: date and year (link)