Jump to content

Ассам

Холбоос засах
Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Ассам
Муж
Камахья сүм
Гаргаон дахь Карен Гар
Сивасагар дахь Ран Гар
Фран-Май-Дам in Чарайдео дахь [[]]
Мажули арал
Казиранга дахь Энэтхэгийн хирс
Ассам цайны цэцэрлэг
Ассам мужийн албан ёсны сүлд
Ассам мужийн сүлд
Үгийн гарал: "A-ham" (Тэгш бус) эсвэл "Ahom"
Хоч: 
"Улаан гол, хөх толгодтой нутаг"
Уриа: 
Joi Aai Axom (Ассам)[1]
Дуулал: O Mur Apunar Desh (Ассам)[2]
"Ай Хайрт Улс минь"
The map of India showing Ассам
Энэтхэг дахь байршил
Солбицол: 26°08′N 91°46′E / 26.14°N 91.77°E / 26.14; 91.77Солбицол: 26°08′N 91°46′E / 26.14°N 91.77°E / 26.14; 91.77
Улс Энэтхэг
Бүс нутагЗүүн хойд Энэтхэг
Өмнө нь Ассам муж
Хуваалт1 сарын 21, 1972
Байгуулагдсан1 сарын 26, 1950[3]
НийслэлДиспур
Томоохон хотГувахати
Тойрог35 (5 хэлтэс)
Засаг захиргаа
 • ЗахирагчЛакшман Ачария[4]
 • Ерөнхий сайдХиманта Бисва Сарма (БЖН)
Хууль тогтоох байгууллагаНэг танхимт
 • АссамблейАссам мужийн хууль тогтоох ассамблей (126 суудал)
Үндэсний парламентЭнэтхэгийн Парламент
 • Рааже сабха7 суудал
 • Лок сабха14 суудал
Дээд шүүхГаухати дээд шүүх
Газар нутаг
 • Нийт78,438 км2 (30,285 бээр2)
 • Байр16-р байр
Хэмжээ
 • Урт725 км (450 бээр)
 • Өргөн30 км (20 бээр)
Өндөр
80 м (260 фут)
Хамгийн өндөр цэг
1,960 м (6,430 фут)
Хамгийн нам цэг
45 м
Хүн ам
 (2011)
 • Нийт▲ 31,169,272
 • Байр15-р байр
 • Нягтрал397/км2 (1,030/бээр2)
 • Хотын
14.1%
 • Хөдөөгийн
85.9%
Иргэдийн нэршилАссамчууд
Хэл
 • Албан ёсныАссам[5] (Барак хөндийгөөс бусад газар[6]) • Бодо (Нийт Ассам мужийн албан ёсны статустай[7]) • Мейтей (Барак хөндий[a] болон Хожай тойрог)[8] • Бенгал хэл (Барак хөндий)[6]
 • Албан бичигБенгал–Ассам бичиг (Ассам & Бенгал хэл) • Деванагари (Бодо хэл) • Мейтей бичиг (Мейтей хэл)
ДНБ
[9][10]
 • Нийт (2024-2025)Neutral increase ₹6.43089 lakh crore ($81 тэрбум)
 • Байр18-д
 • Нэг хүнд ноогдох▲ ₹158,807 ($2,000) (18-д)
Цагийн бүсUTC+05:30 (ЭСЦ)
ISO 3166 кодIN-AS
Тээврийн хэрэгслийн бүртгэлAS
ХХИ (2022)Neutral increase0.615 дундаж[11] (31-т)
Бичиг үсэг тайлагдал (2024)87.0%[12] (15-д)
Хүйсийн харьцаа (2011)958 (12-т)
Вэб сайтassam.gov.in
Мужийн хурдны замын тэмдэг
Ассам мужийн хурдны зам
AS SH1 -AS SH48
Энэтхэгийн мужийн бэлгэдлийн жагсаалт
• Анх 1911 оны 4 сарын 1-нд засаг захиргааны хэлтэс гэж хүлээн зөвшөөрөгдсөн бөгөөд Зүүн Бенгал болон Ассам мужийг хувааж Ассам мужийг байгуулахад хүргэсэн.
• Ассам нь Британийн Энэтхэгийн анхны мужуудын нэг байв.
• Ассам 1937 оноос хойш хууль тогтоох байгууллагатай болсон.[13]

Ассам (лат-га. Assam) — Энэтхэг улсын харьяа, нутгийн дорно умард биед оршдог муж.

78 мянган км² газар нутаг, 31 сая хүн амтай. Албан ёсны бөгөөд нутгийн хэл нь ассам.

Газар зүй

[засварлах | кодоор засварлах]
Ассам нутгийг дээрээс нь

Ассам нутаг Энэтхэг орны дорно умард хэсэгт оршдог.

Аруначалпрадеш, Нагаланд, Манипур, Мизорам, Трипура, Мегалая мужуудын хамтаар Энэтхэгийн дорно умард хязгаар болно. Өрнөд Бенгал мужийн «тахианы хүзүү» Силигурийн нарийн зурвас нутгаар Энэтхэгийн үндсэн биетэй холбогддог. Мөн Бутан, Бангладеш улсын нутагтай хил залгана.

Нутгийн голоор Брамапутра мөрөн урсана. Үржил шимт, нам доор хөндий болно.

Хүн ам зүй

[засварлах | кодоор засварлах]

Ассамын хүн амын 73.18% бичиг үсэгт тайлагдсан. Эрэгтэйд 78.81%, эмэгтэйд 67.27%.

Хотын хүн амын эзлэх хувь - 13%.

Олон хэл угсаатны нутаг. Нийт хүн амын 48.8% ассам, 27.5% бенгал, 5.9% хинди, 4.8% бодо, 2.1% балба хэлтэй.

Үүнээс хүн амын 68%-ийн төрөлх хэл нь балба, 7% сикким, 6.6% хинди, 6.5% лепча хэлтэй.

Хүн ардын 61% хиндү, 35% лал, 4% христийн шашин шүтлэгтэй.

Хот суурин

[засварлах | кодоор засварлах]

Томоохон хот (2011 оны байдлаар):

Түүх

[засварлах | кодоор засварлах]

Түүхийн түрүү үед нутгийн вант улсууд оршин байв. Гупта улсын үед хязгаар байв.

Ахом, Сутя, Коч улсын мэдэлд, дараа нь Качарын, дараа нь Моголын мэдэлд байж байв.

Британийн колонийн харьяа Бенгал мужид харьяалагдсан. Салж нийлж байгаад 1912 онд Бенгалаас дангаар байгуулагдсан.

1947 онд Ассам Энэтхэг улс тусгаар тогтноход муж хэвээр нэгдсэн. 1970 онд Нагаландыг Ассамаас салган үүсгэжээ.

Зураг

[засварлах | кодоор засварлах]

Тэмдэглэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ Барак хөндий нь гурван тойрогтой. Бүх гурван тойрогт Бенгал хэлээс гадна Мейтей хэл (Манипури хэл) албан ёсны хэл юм.

Эшлэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ "State Symbols | Assam State Portal". Assam.gov.in. 2020-12-01. Архивласан огноо 2022-07-04. Татаж авсан: 2025-06-29.
  2. ↑ Баруа, Кришна Дулал (2004). "O mor aponar dex". Xongitor byobohari xutro aru guitar (2nd хэвлэл). Ananta Hazarika, Banalata. х. 46.
  3. ↑ Стейнберг, С. (2016). The Statesman's Year-Book 1964–65: The One-Volume ENCYCLOPAEDIA of all nations. Springer. х. 412. ISBN 978-0-230-27093-0. Архивласан огноо 2023-02-01. Татаж авсан: 2025-06-29.
  4. ↑ "President Droupadi Murmu appoints six new Governors, reshuffles three others". The Hindu. 2024-07-27. Татаж авсан: 2025-06-29.
  5. ↑ "Хэлний цөөнхийн асуудал эрхэлсэн комиссарын илтгэл: 52 дахь илтгэл (2014 оны 7 сараас 2015 оны 6 сар хүртэл)" (PDF). Энэтхэгийн Засгийн газрын цөөнхийн хэрэг эрхлэх яамны Хэлний цөөнхийн асуудал эрхэлсэн комиссар. х. 58–59. Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 2017-12-28. Татаж авсан: 2025-06-29.
  6. ↑ 6.0 6.1 Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named BnOff
  7. ↑ PTI (2020-12-30). "Assam Assembly Accords Associate Official Language Status To Bodo". NDTV. Татаж авсан: 2025-06-29.
  8. ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Meitei
  9. ↑ "Assam Budget Analysis 2024-25". PRS Legislative Research (америк-англи хэлээр). Татаж авсан: 2025-06-29.
  10. ↑ "2023-2024 per capita GSDP of Assam" (PDF).
  11. ↑ "India: Subnational HDI". Global Data Labs. Татаж авсан: 2025-06-29.
  12. ↑ "Appendix-A: Detailed tables, Table (7): Literacy rate (in per cent) of persons of different age groups for each State/UT (persons, age-group (years): 7 & above, rural+urban (column 6))". Жилийн тайлан, Ажиллах хүчний үечилсэн судалгаа (PLFS) (2023 оны 7 сараас 2024 оны 6 сар) (PDF). Үндэсний түүвэр судалгааны алба, Статистикийн яам, хөтөлбөрийн хэрэгжилт, Энэтхэгийн Засгийн газар. 2024-09-23. х. A-10.{{cite book}}: CS1 maint: date and year (link)
  13. ↑ "Assam Legislative Assembly - History". Архивласан огноо 2016-09-13. Татаж авсан: 2025-06-29.

Цахим холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
 Commons: Ассам – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Ассам&oldid=823331"-с авсан