Бүгд Найрамдах Доминикан Улс

Санто Доминго
Уур амьсгалын диаграмм
	Температур °C, Тунадас мм
	Эх сурвалж: wetterkontor.de

Бүгд Найрамдах Доминикан Улс
*República Dominicana* (Испани)
Бүгд Найрамдах Доминикан Улс República Dominicana (Испани)
	Төрийн далбаа Сүлд
	Уриа: "Dios, Patria, Libertad" (Испани); "Бурхан, эх орон, эрх чөлөө"
	Төрийн дуулал: ¡Quisqueyanos Valientes!; Valiant Quisqueyans! 0.2em
Нийслэл ба томоохон хот	Санто Доминго; 19°00′N 70°40′W / 19.000°N 70.667°W
Албан ёсны хэл	Испани хэл
Бусад ярианы хэл	Хаитийн Креол хэл; Самана Англи хэл
Угсаатны бүлгүүд (2021)	73.9% Холимог ; 17.8% Цагаан ; 7.8% Хар ; 3.2% Бусад ;
Шашин (2018)	66.7% Христ 44.3% Католик; 21.3% Протестант; +1.1% бусад урсгал; ; ; 29.6% Шашингүй ; 0.7% Бусад ; 2.0% Хариулаагүй ;
Ард түмний нэршил	Доминиканчууд; Quisqueyan (colloquial)
Төр засаг	Нэгдмэл ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах улс
• Ерөнхийлөгч	Луис Абинадер
• Дэд ерөнхийлөгч	Ракель Пенья де Антунья
Хууль тогтоох байгууллага	Конгресс
• Дээд танхим	Сенат
• Доод танхим	Төлөөлөгчдийн танхим
Үүсгэн байгуулалт
• Түр зуурын тусгаар тогтнол	1821–1822
• Анхны бүгд найрамдах улс	1844–1861
• Хоёрдугаар бүгд найрамдах улс	1865–1916
• Гуравдугаар бүгд найрамдах улс	1924–1965
• Дөрөвдүгээр бүгд найрамдах улс	1966–одоо үе
Газар нутаг
• Нийт	48,671 км2 (128)
• Усны эзлэх талбай (%)	0.7
Хүн ам
• 2023 тооцоо	10,790,744 (88)
• Нягтаршил	220/км2 (65)
ДНБ (ХАЧП)	2023 тооцоо
• Нийт	$277.741 тэрбум (64)
• Нэг хүнд ноогдох	$25,896 (67)
ДНБ (нэрлэсэн)	2023 тооцоо
• Нийт	$121.289 тэрбум (64)
• Нэг хүнд ноогдох	$11,308 (74)
ОТББИ (2020)	▼ 39.6; дундаж
ХХИ (2021)	▲ 0.767; өндөр · 80
Мөнгөний нэгж	Доминиканы песо (DOP)
Цагийн бүс	UTC – 4:00 (Атлантын Стандарт Цаг)
Жолооны тал	баруун
Утасны томьёо	+1-809, +1-829, +1-849
Домэйн нэр	.do
	Нутаг дэвсгэр, нийслэл, сүлд, солбицол, туг, хэл, уриа, нэрсийн эх сурвалж:

Бүгд Найрамдах Доминикан Улс ([República Dominicana] Error: {{Lang-xx}}: text has italic markup (help)) нь атлантын далай, карибын хооронд орших Их Антилын Эспаньола арал дээр байдаг арлын улс юм. Энэ улсад арлын зүүн болон төв хэсгийг харьяалагдах бол арлын гуравны нэг хэсэг болох баруун талын хэсэг Хаити улсын нутаг дэвсгэр болно.

Доминиканы Бүгд Найрамдах Улсыг Бага Антилд орших Доминика улстай андуурах тохиолдол бий.^[14]

Улсын нэр нь тус улсын нийслэл Санто Доминго хотын нэрээс гаралтай бол энэ нэр нь өөрөө Доминканы орденг үүсгэн байгуулагч, гэгээнтэн Доминикийн (латин хэлээр Dominicus-Доминикус; жинхэнэ нэр нь Доминго де Гусман Гарсес) нэрээс үүсэлтэй аж.

Газар зүй

Доминикан улс нь Эспаньола арлын нэг улс бөгөөд энэ улс тус арлын зүүн ба төв хэсэгт, харин Хаити улс баруун талд нь оршино. Хоёр улсын дундах хилийн урт нь нийт 388 километр. Геологийн хувьд Эспаньола арал нь Карибын хавтан ба Хойд Америкийн хавтангуудын хоорондын заагийг даван оршдог. Эспаньола арал нь ихээхэн уулархаг. Арлын зүүн хэсэг нь харьцангүй тал газар бол арлын умард хэсэг нь нэлээд өргөн сунамал хөндий газар байна. Доминиканы хөрш улсуудад Төркс ба Кайкосын арлууд, Ямайка, Куба, Бахам зэрэг улс орно.

Тус улсын хамгийн өндөр дөрвөн нурууны тоонд:

Төв Кордильера, Карибын таван өндөр уултай арлын төвд
- Пико Дуарте (3098 м),
- Лома Ла Пелона (3097 м),
- Лома Руцилла (3039 м),
- Лома де ла Виуда (2802 м) und
- Яки (2760 м).
Умардын Кордильера, арлын хойд хэсэг, хамгийн өндөр уул нь 1249 м
Зүүн Кордильера ба Костера дел Кариб зүүн талд, хамгийн өндөр уул нь 815 м
Сьерра де Баоруко арлын баруун урд талд, хамгийн өндөр уул нь 2368 м

Байгаль орчин

Нийт нутаг дэвсгэрийн 31,5 % нь хамгаалагдсан бүс нутагт ордог. CO₂-ялгаралт нь жилдээ ойролцоогоор 20,3 сая тонн. Цэнгэг усны хэрэглээ нь ХАА-д 89 %, гэр ахуйд 10 %, аж үйлдвэрт 1 % байна.

Уур амьсгал

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Санто Доминго

	1-р сар	2-р сар	3-р сар	4-р сар	5-р сар	6-р сар	7-р сар	8-р сар	9-р сар	10-р сар	11-р сар	12-р сар
Маx. Температур (°C)	29.2	29.2	29.6	30.2	30.4	30.8	31.3	31.5	31.4	31.1	30.6	29.6	Ø	30.4
Мин. Температур (°C)	19.6	19.7	20.2	21.1	22.2	22.9	22.8	22.7	22.7	22.3	21.4	20.3	Ø	21.5

Тунадас (мм)	63	57	54	72	188	140	145	177	181	187	100	84	Σ	1,448

Нартай цаг (h/d)	7.4	8.2	8.3	8.4	7.9	7.8	7.4	7.7	7.4	6.7	7.3	6.6	Ø	7.6

Бороотой өдөр (d)	7	6	6	7	11	10	11	12	11	13	9	9	Σ	112

Усны температур (°C)	27	26	26	27	27	27	28	28	28	28	27	27	Ø	27.2

Агаарын чийгшил (%)	83	81	79	79	83	84	84	85	85	86	84	83	Ø	83

Хур тунадас

Эх сурвалж: wetterkontor.de

Хотууд

Том хотуудын тоонд 2010 оны хүн амын тооллогын дагуу:^[15]

Зэрэглэл	Нэр	Оршин суугч	Байршил
01	Санто Доминго (нийслэл)	2.374.370	өмнө талд, далайн эрэгт
02	Сантьяго де лос Кабальерос	507.418	улсын дотоод хэсэг, умардад
03	Ла Вега	394.205	улсын дотоод хэсэг
04	Пуэрто Плата	321.597	умард талд, далайн эрэгт
05	Сан Педро де Макорис	290.458	өмнө талд, далайн эрэгт
06	Игуэй	251.243	улсын дотоод хэсэг, зүүн
07	Ла Романа	245.433	өмнө талд, далайн эрэгт
08	Сан Кристобаль	232.769	Санто Домингогийн төвлөрөлтөнд багтана
09	Сан Франсиско де Макорис	188.118	улсын дотоод хэсэг, зүүн хойд талд
10	Лос Алкаррицос	166.930	Санто Домингогийн төвлөрөлтөнд багтана

Түүх

Энэ хэсгийг өргөтгөх хэрэгтэй.

Цахим холбоос

Commons: Бүгд Найрамдах Доминикан Улс – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wiktionary

Wiktionary: Бүгд Найрамдах Доминикан Улс – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Эх сурвалж

↑ Breve Encuesta Nacional de Autopercepción Racial y Étnica en la República Dominicana (PDF). Santo Domingo: Oficina Nacional de Estadística de la República Dominicana. September 2021. p. 25. Архивласан (PDF) огноо 2022-03-18. Татаж авсан: 3 November 2022.
↑ "Dominican Republic". The World Factbook. Central Intelligence Agency. Татаж авсан: January 22, 2021.
↑ Roorda, Eric Paul (April 28, 2016). Historical Dictionary of the Dominican Republic. Rowman & Littlefield. ISBN 9780810879065 – via Google Books.
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named CIADemo
↑ Historia de la República Dominicana. Ediciones Doce Calles, S.L. 2010. p. 409. ISBN 978-84-00-09240-5. Татаж авсан: July 1, 2013.
↑ "II República Dominicana". Rincon del Vago. January 20, 2013. Татаж авсан: January 20, 2013.
↑ "12 de julio de 1924, una fecha relegada al olvido". Diario Libre. August 18, 2012. Татаж авсан: September 24, 2014.
↑ "La Tercera República: La fragua de nuestra contemporaneidad". Hoy. May 11, 2013. Татаж авсан: May 11, 2013.
↑ Cuarta República (1966-presente). Hechos Históricos Republica Dominicana. 2015. Татаж авсан: July 13, 2015.
↑ "Dominican Republic". The World Factbook (2024 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Татаж авсан: 22 June 2023.
↑ "GINI index (World Bank estimate) – Dominican Republic". World Bank. Татаж авсан: May 30, 2022.
↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Архивласан (PDF) огноо 2022-09-08. Татаж авсан: 8 September 2022.
↑ ^13.0 ^13.1 "Embassy of the Dominican Republic, in the United States". Archived from the original on June 26, 2015. Татаж авсан: February 27, 2009.
↑ Гаднын улсууд жишээлбэл герман хэлтэй орнууд Доминика улсын харьяат иргэдийг доминиканчууд буюу өөрөөр хэлбэл Доминикан улсын харьяат иргэдтэй адил доминиканчууд гэх ч бичихдээ Dominicaner, Dominikaner хэмээн зөвхөн к үсгээр ялган бичдэг. Монгол хэлэнд үндэстний оноосон нэрийн ард шууд -чууд, -чүүд дагаварыг залган ерийн нэр бүтээх дүрмээр Доминикачууд буюу Доминиканчууд гэж ялган нэрлэнэ.
↑ Oficina Nacional de Estadística: IX Censo Nacional de Población y Vivienda 2010. Volume I: Informe General. Santo Domingo 2012. (PDF; 5,4 MB).

[ONE-Encuesta-Autopercepcion-1] Breve Encuesta Nacional de Autopercepción Racial y Étnica en la República Dominicana (PDF). Santo Domingo: Oficina Nacional de Estadística de la República Dominicana. September 2021. p. 25. Архивласан (PDF) огноо 2022-03-18. Татаж авсан: 3 November 2022.

[CIA_Factbook-2] "Dominican Republic". The World Factbook. Central Intelligence Agency. Татаж авсан: January 22, 2021.

[3] Roorda, Eric Paul (April 28, 2016). Historical Dictionary of the Dominican Republic. Rowman & Littlefield. ISBN 9780810879065 – via Google Books.

[CIADemo-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named CIADemo

[MoyaPons-18AGO1863-5] Historia de la República Dominicana. Ediciones Doce Calles, S.L. 2010. p. 409. ISBN 978-84-00-09240-5. Татаж авсан: July 1, 2013.

[6] "II República Dominicana". Rincon del Vago. January 20, 2013. Татаж авсан: January 20, 2013.

[7] "12 de julio de 1924, una fecha relegada al olvido". Diario Libre. August 18, 2012. Татаж авсан: September 24, 2014.

[8] "La Tercera República: La fragua de nuestra contemporaneidad". Hoy. May 11, 2013. Татаж авсан: May 11, 2013.

[9] Cuarta República (1966-presente). Hechos Históricos Republica Dominicana. 2015. Татаж авсан: July 13, 2015.

[10] "Dominican Republic". The World Factbook (2024 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Татаж авсан: 22 June 2023.

[WBgini-11] "GINI index (World Bank estimate) – Dominican Republic". World Bank. Татаж авсан: May 30, 2022.

[UNHDR-12] "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Архивласан (PDF) огноо 2022-09-08. Татаж авсан: 8 September 2022.

[embassy-13] 13.0 ^13.1 "Embassy of the Dominican Republic, in the United States". Archived from the original on June 26, 2015. Татаж авсан: February 27, 2009.

[14] Гаднын улсууд жишээлбэл герман хэлтэй орнууд Доминика улсын харьяат иргэдийг доминиканчууд буюу өөрөөр хэлбэл Доминикан улсын харьяат иргэдтэй адил доминиканчууд гэх ч бичихдээ Dominicaner, Dominikaner хэмээн зөвхөн к үсгээр ялган бичдэг. Монгол хэлэнд үндэстний оноосон нэрийн ард шууд -чууд, -чүүд дагаварыг залган ерийн нэр бүтээх дүрмээр Доминикачууд буюу Доминиканчууд гэж ялган нэрлэнэ.

[ONE2010-15] Oficina Nacional de Estadística: IX Censo Nacional de Población y Vivienda 2010. Volume I: Informe General. Santo Domingo 2012. (PDF; 5,4 MB).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]