Нүүрстөрөгч

Нүүрстөрөгч, ₆C
	Графит (зүүн), алмаз (баруун), нүүрстөрөгчийн хамгийн олонд танигдсан хоёр аллотроп
	Нүүрстөрөгчийн спектрийн шугам
Ерөнхий шинж чанарууд
Нэр, тэмдэг	нүүрстөрөгч, C
Гадаад байдал	графит: хар; алмаз: тунгалаг
Аллотропууд	графит, алмаз
Англи дуудлага	/ˈkɑːrbən/ ; KAR-bən
Нүүрстөрөгч-ийн үелэх систем дэх байрлал
	бор ← нүүрстөрөгч → азот
Цэнэгийн тоо (Z)	6
Атом масс (Ar)	12.011 (12.0096–12.0116)
Элементийн ангилал	полиатомт металл бус, зарим тохиолдолд металлоид гэж үздэг
Бүлэг, блок	бүлэг 14 (карбон бүлэг), p-блок
Үе	үе 2
Электрон бүтэц	[He] 2s2 2p2
давхарга бүрт	2, 4
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу (хуурай)
Уурших температур	3915 K (3642 °C, 6588 °F)
Нягт т.т.	amorphous: 1.8–2.1 г/см3 ; graphite: 2.267 г/см3 ; diamond: 3.515 г/см3
Гурвалсан цэг	4600 K, 10,800 kPa
Хайлах энтальп	graphite: 117 Ж/моль
Хувийн дулаан шингээлт	graphite: 8.517 Ж/(моль·K) ; diamond: 6.155 Ж/(моль·K)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	+4, +3, +2, +1, 0, −1, −2, −3, −4 (сул хүчиллэг исэл)
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 2.55
Ионжилтын энерги	1 дэх: 1086.5 кЖ/моль ; 2 дахь: 2352.6 кЖ/моль ; 3 дахь: 4620.5 кЖ/моль ; (илүү үзэх)
Ковалент радиус	sp3: 77 pm; sp2: 73 pm; sp: 69 пм
Ван дер Ваальсийн радиус	170 pm
Бусад
Талст бүтэц	графит: энгийн гексагонал ; (хар)
Талст бүтэц	Алмазан куб
Дууны хурд нарийн савх	алмаз: 18,350 m/s (at 20 °C)
Дулааны тэлэлт	алмаз: 0.8 µm/(m·K) ( 25 °C-д)
Дулаан дамжуулалт	графит: 119–165 W/(m·K) ; алмаз: 900–2300 W/(m·K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	графит: 7.837 µΩ·m
Соронзон чанар	дисоронзон
Юнгийн модуль	алмаз: 1050 GPa
Хөдөлгөх модуль	алмаз: 478 GPa
Эзлэхүүний модуль	алмаз: 442 GPa
Пуассоны коэффициент	алмаз: 0.1
Моосын хатуулаг	графит: 1–2 ; алмаз: 10
CAS дугаар	7440-44-0
Түүх
Нээсэн	Египедчүүд & Шумерүүд (3750 МЭӨ)
Элемент болохыг нь тогтоосон	Антуан Лавуазье (1789)
Хамгийн тогвортой изотопууд
	үзэх · хэлэлцэх · засах· эх сурвалж

Нүүрстөрөгч (Латин гаралтай: carbo буюу нүүрс гэсэн утгатай) нь C тэмдэглэгддэг, атомын дугаар нь 6, металл бус химийн элемент юм.

Аллотропи

Нүүрстөрөгчийн үндсэн аллотропиуд

аморф

Изотопи

3 үндсэн изотопитой:

¹²C - тархалт 98.9%, тогтвортой изотопи
¹³C - тархалт 1.1%, тогтвортой изотопи
¹⁴C - маш бага тархалттай, тогтворгүй (цацраг идэвхит) изотопи

Нүүрстөрөгчийн зарим онцгой нэгдлүүд

Нүүрстөрөгч нь бүх төрлийн амьд биетийн үндсэн бүтэц, улмаар органик химийн суурь судлагдахуун болно.

Нүүрстөрөгчийн зарим онцгой нэгдлүүд:

Хүчилтөрөгчтэй нэгдэн - нүүрстөрөгчийн давхар ислийг үүсгэх ба ургамал ургахад шаардлагатай нүүрстөрөгчийн эх үүсвэр болно.
Устөрөгчтэй нэгдэн - шатамхай, нүүрсустөрөгчийн бүлгийг (шатах ашигт малтмалын үндсэн нэгдэл), мөн ургамлын каротиноид, терпенийг,
Хүчилтөрөгч ба устөрөгчтэй нэгдэн - биологийн үндсэн нэгдлүүд болох сахар, целлюлоз, хитин, спирт, өөх тос, эфирийг,
Азоттой нэгдэн - алкалоид,
Азот, хүхэртэй нэгдэн - антибиотик, амин хүчил, протейныг,
Азот, хүхэр, фосфортой нэгдэн - ДНХ, Рибонуклейн хүчлийг үүсгэнэ.

Нүүрс нь нүүрстөрөгчийн байгаль дахь үндсэн эх үүсвэр юм (Антрацит нь 95% нүүрстөрөгч агуулдаг).

Бусад холбоотой сэдвүүд

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Нүүрстөрөгч – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Commons: Нүүрстөрөгч – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

↑ Conventional Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
↑ Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
↑ Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
↑ Haaland, D (1976). "Graphite-liquid-vapor triple point pressure and the density of liquid carbon". Carbon. 14 (6): 357. doi:10.1016/0008-6223(76)90010-5.
↑ Savvatimskiy, A (2005). "Measurements of the melting point of graphite and the properties of liquid carbon (a review for 1963–2003)". Carbon. 43 (6): 1115. doi:10.1016/j.carbon.2004.12.027.
↑ "Fourier Transform Spectroscopy of the System of CP" (PDF). Татаж авсан: 2007-12-06.
↑ "Fourier Transform Spectroscopy of the Electronic Transition of the Jet-Cooled CCI Free Radical" (PDF). Татаж авсан: 2007-12-06.
↑ "Carbon: Binary compounds". Татаж авсан: 2007-12-06.
↑ ^9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 ^9.4 Properties of diamond, Ioffe Institute Database
↑ https://www.nde-ed.org/GeneralResources/MaterialProperties/ET/ET_matlprop_Misc_Matls.htm
↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
↑ "History of Carbon and Carbon Materials - Center for Applied Energy Research - University of Kentucky". Caer.uky.edu. Татаж авсан: 2008-09-12.
↑ Senese, Fred (2000-09-09). "Who discovered carbon?". Frostburg State University. Татаж авсан: 2007-11-24.

Энэ нуклидын тухай өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.

[CIAAW-1] Conventional Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights

[IUPAC-2] Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights

[CRC-3] Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.

[triple2-4] Haaland, D (1976). "Graphite-liquid-vapor triple point pressure and the density of liquid carbon". Carbon. 14 (6): 357. doi:10.1016/0008-6223(76)90010-5.

[triple3-5] Savvatimskiy, A (2005). "Measurements of the melting point of graphite and the properties of liquid carbon (a review for 1963–2003)". Carbon. 43 (6): 1115. doi:10.1016/j.carbon.2004.12.027.

[6] "Fourier Transform Spectroscopy of the System of CP" (PDF). Татаж авсан: 2007-12-06.

[7] "Fourier Transform Spectroscopy of the Electronic Transition of the Jet-Cooled CCI Free Radical" (PDF). Татаж авсан: 2007-12-06.

[8] "Carbon: Binary compounds". Татаж авсан: 2007-12-06.

[ioffe-9] 9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 ^9.4 Properties of diamond, Ioffe Institute Database

[10] ttps://www.nde-ed.org/GeneralResources/MaterialProperties/ET/ET_matlprop_Misc_Matls.htm

[11] Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.

[12] "History of Carbon and Carbon Materials - Center for Applied Energy Research - University of Kentucky". Caer.uky.edu. Татаж авсан: 2008-09-12.

[13] Senese, Fred (2000-09-09). "Who discovered carbon?". Frostburg State University. Татаж авсан: 2007-11-24.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]