Өмнөговь аймаг
- Увс аймгийн сумын тухай үзэх бол энд дарна уу.
| Өмнөговь аймаг англ. Ömnögovi Province | |||||
|---|---|---|---|---|---|
ᠡᠮᠦᠨᠡᠭᠣᠪᠢᠠᠶᠢᠮᠠᠭ | |||||
| |||||
 Нутгийн захиргааны ордон | |||||
| Ерөнхий мэдээлэл | |||||
| Байгуулагдсан: | 1931 он | ||||
| Улс: |  Монгол Улс
| ||||
| Аймгийн төв: | Даланзадгад | ||||
| Аймгийн сумд: | 15 | ||||
| Газар нутгийн талбай | 165,380.47 км² | ||||
| Хүн ам: | 63,307 (2016 он) | ||||
| Хүн амын нягтрал: | 0.4[1] оршин суугч км² тутамд | ||||
| Угсаатан: | Халх | ||||
| Нутгийн олон: | Өмнөговийнхон | ||||
| Утасны код: | +976 (0)153 | ||||
| Шуудангийн дугаар: | 46000 | ||||
| ТХ-ийн улсын дугаар: | ӨМ | ||||
| ISO 3166-2: | MN-053 | ||||
| Цахим хуудас: | umnugobi.gov.mn | ||||
| Газрын зураг | |||||
  | |||||
Координат: 43° У, 104° З
Өмнөговь (монгол бичгээр ᠡᠮᠦᠨᠡᠭᠣᠪᠢ – эмүнэгоби) — Монгол Улсын аймаг. 1931 онд байгуулагдсан.
1923 оны дундуур хуучин дөрвөн аймгийг өөрчлөн байгуулах Засгийн газрын шийдвэр, мөн аймгийн захиргаа (яам) байгуулах дүрмийг батлан гаргажээ. Монгол улсын нутаг дэвсгэр, засаг захиргааны хуваарьт өөрчлөлт оруулах тухай шийдвэр 1928 оноос эхлэн шат дараалан гарчээ. Аймаг, хошуудын газар нутгийн хэмжээ асар уудам, газрын дундыг олж төвлөж чадаагүй зэргийг харгалзан 1931 онд орон нутгийн засаг захиргааны бүтцийн өөрчлөлт хийсэн билээ. Энэ өөрчлөлтөөр урьд нь 5 аймаг, 72 хошуу, 525 сум байсныг 12 аймаг, 324 сум болгон зохион байгуулагдахад Өмнөговь аймаг шинээр байгуулагдсан байна. Ингэхдээ Богд Хан уул, Цэцэрлэг Мандлын аймгуудаас таслан зохион байгуулсан байна.
Газар зүй[засварлах | edit source]
Өмнөговь аймаг нь 165,0 мянган хавтгай дөрвөлжин километр газар нутгийн хэмжээгээрээ Монгол улсдаа хамгийн томд ордог аймаг юм[2]. Аймгийн нутаг нь говь цөлийн мужид багтах бөгөөд дунджаар д.т.д. 1300-1600 м өндөрт оршино. Энд Алтайн нурууны үргэлжлэл Гурван сайхан, Сэврэй, Ноён богд, Номгон, Тост, Нэмэгт, Алтана уул, Гилбэнт зэрэг д.т.д. 3000 м хүртэл өндөр өргөгдсөн уул нурууд болон 100 гаруй км үргэлжилсэн Хонгорын элс, хэдэн 100 км өргөн Галба, Борзон, Зээмэг, Заг, Сүүжийн алдарт их говиуд бий.
Хадат, Нэмэгт, Зөөлөн, Энгэр бүлээн, Талхит зэрэг олон хүйтэн рашаан, Элгэн, Салхитын халуун рашаан устай.
Хөдөө талын хөрс нь зэс, тугалга, чулуун нүүрс, төмрийн хүдэр, гантиг, хайлуур жонш, цасан ба утаат болор зэрэг үнэт эрдэнийн баялаг арвинтай. Үүнд маш их дулаан гаргадаг Тавантолгойн чулуун нүүрс олон миллярд тонн нөөцтэй.
Амьтан ургамал[засварлах | edit source]
Ган халуунд тэсвэртэй, шим тэжээл сайтай, жижиг навчит тачир ургамал голлосон 250 гаруй төрлийн ургамалтай бөгөөд түүний дотор хунчир, алтан үндэс, дэгд, сэржмядаг зэрэг олон төрлийн эмийн ургамал элбэг. Хармаг, гоёо, цулхир зэрэг амтлаг ургамал, хайлс, заг, тоорой, жигд гэх мэт мод ургана.
Хар сүүлт, цагаан зээр, шилүүс, үнэг, хярс, туулай, дорго, суусар элбэг бөгөөд хулан, аргаль, мазаалай, янгир, хавтгай зэрэг ховор амьтад ч бий.
Өмнөговь аймгийн есөн гайхамшиг[засварлах | edit source]
- Хонгорын элс- Зүүн шургуул, Баруун шургуул
- Баянзаг- Цахиуртын хөндий, Төгрөгийн ширээ
- Говь гурван сайхан уул- Ёлын ам, Дүнгэнээ, Мухар шивэртийн ам
- Нэмэгт, Хэрмэн цав- Зуун мод, Зулганай, Наран даац
- Ноён богд, Толь хад- Саран хөндий, Гурван түшмэл
- Алгуй улаан цав- Сэврэй хайрхан, үлэг гүрвэлийн яс, Тогоонтөмөр хааны ордны буурь
- Галбын говь- Галбын гурван хийд, Ундайн гол, Ханбогд хайрхан, Мэлхий цохио, Ловон чомбын агуй, Шар цавын үлэг гүрвэлийн мөр
- Сангийн далай хийд
- Ноён, Сэврэй хийцийн мөнгөн эдлэл
Тээвэр[засварлах | edit source]
Даланзадгад нисэх буудал (ZMDZ/DLZ) нь 1 шороон зурвастай бөгөөд Улаанбаатар руу байнгын нислэгтэй. Мөн хатуу хучилалтай засмал замаар Цогт-Овоо сумын төв, Дундговь аймгийн төв Мандалговийг дайран өдөрт хоёр удаа автобусаар хүн тээвэр үйлчилдэг.
Хүн ам[засварлах | edit source]
Өмнөговь аймаг 2020 оны эцэст урьдчилсан байдлаар 71493 хүн амтай болж 2019 оны эцсийн хүн амын мэдээнээс 2.3 хувиар буюу 1591 хүнээр өслөө. Нийт хүн амын 50.2 хувь буюу 35885 эрэгтэйчүүд, 49.8 хувь буюу 35608 эмэгтэйчүүд эзлэж байна. Насны бүтцээр ангилвал 32.8 хувийг 0-14 насны хүүхэд, 52.8 хувийг 15-59 насны, 14.4 хувийг 60-с дээш насны хүн ам эзэлж байна. Өрхийн тоо урьдчилсан байдлаар 21989 болж өмнөх оноос 892 өрхөөр буюу 4.1 хувиар өссөн дүнтэй байна.
Боловсрол[засварлах | edit source]
Аймгийн хэмжээгээр 2020-2021 оны хичээлийн жилд ерөнхий боловсролын төрийн 22 сургууль үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд 476 бүлэгт өдрийн ангийн 14134 сурагчид хамрагдан суралцаж байна. Энэ хичээлийн жилд аймгийн хэмжээнд 20 дотуур байранд 831 хүүхэд амьдарч байна.
Нутгийн хуваарь[засварлах | edit source]
| Сумын нэр | Хүн амын тоо (1994)[3] |
Хүн амын тоо (2003)[4] |
Хүн амын тоо (2005) |
Хүн амын тоо (2017)[5] |
Сумын төвийн хүн амын тоо |
Нутаг дэвсгэр (км²)[4] |
Нягтшил (/км²) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Баяндалай | 2,125 | 2,360 | 2,338 | 2,316 | 651 | 15,751 | 0.22 |
| Баян-Овоо | 1,577 | 1,569 | 1,539 | 1,574 | 544 | 15,474 | 0.15 |
| Булган | 2,421 | 2,433 | 2,430 | 2,395 | 929 | 8,498 | 0.32 |
| Гурвантэс | 2,983 | 3,376 | 3,524 | 4,034 | 1,842 | 27,967 | 0.14 |
| Даланзадгад | 12,391 | 15,308 | 15,954 | 30,000 | 30,880 | 476 | 37.70 |
| Мандал-Овоо | 2,345 | 2,166 | 2,004 | 1,954 | 603 | 7,433 | 0.30 |
| Манлай | 2,215 | 2,422 | 2,431 | 2,450 | 608 | 15,418 | 0.20 |
| Ноён | 1,417 | 1,468 | 1,390 | 1,318 | 401 | 20,550 | 0.12 |
| Номгон | 2,608 | 3,045 | 3,009 | 2,869 | 787 | 19,468 | 0.15 |
| Сэврэй | 2,216 | 2,423 | 2,309 | 2,191 | 709 | 8,095 | 0.27 |
| Ханбогд | 2,161 | 2,451 | 2,659 | 3,154 | 1,361 | 15,151 | 0.21 |
| Ханхонгор | 2,559 | 2,931 | 2,542 | 2,376 | 616 | 9,931 | 0.24 |
| Хүрмэн | 1,968 | 1,951 | 1,910 | 1,796 | 495 | 12,393 | 0.14 |
| Цогт-Овоо | 1,863 | 1,761 | 1,672 | 1,666 | 619 | 6,526 | 0.26 |
| Цогтцэций | 1,990 | 2,130 | 2,155 | 2,642 | 1,043 | 7,246 | 0.36 |
Цахим холбоос[засварлах | edit source]
Commons: Өмнөговь аймаг – Викимедиа дуу дүрсний санЭшлэл[засварлах | edit source]
- ↑ Монгол улсын үндэсний статистикийн хороо: Монгол улсын хүн амын нягтрал аймаг нийслэлээр
- ↑ http://www.touristinfocenter.mn/cate13_more.aspx?ItemID=17
- ↑ http://www.reliefweb.int/library/documents/oxfamannex1-4.pdf
- ↑ 4.0 4.1 Statistics office of Ömnögovi Aimag, [1]
- ↑ Ömnögovi Aimag Statistical Office
Аймаг: Архангай | Баян-Өлгий | Баянхонгор | Булган | Говь-Алтай | Говьсүмбэр | Дархан-Уул | Дорноговь | Дорнод | Дундговь | Завхан | Орхон | Өвөрхангай | Өмнөговь | Сүхбаатар | Сэлэнгэ | Төв | Увс | Ховд | Хөвсгөл | Хэнтий
Нийслэл: Улаанбаатар