Өсөхбаяр
Өсөхирээдүй нь өнчин шар д 1835 онд төрсөн. Түүний эцэг Гэнэн нь 1852 оны их даншигт түрүүлж байсан арслан цолтой Богдын шавийн бөх байжээ.
Цол чимэг[засварлах | кодоор засварлах]
Дархан аварга
Барилдааны амжилт[засварлах | кодоор засварлах]
Даншгийн арслан Их шавийн Гэнэнгийн хүү Өсөхбаяр анх 1856 оны даншигт аавыгаа даган ирж зодоглоод нэг даваад буцсан бол хамгийн сүүлд 1876 онд 5 давжээ. Даншиг наадамд 1857 онд 10, 1862, 1868 онд 11 давж түрүүлэн, 1865 онд 6 давж шөвгөрсөн бол тусгай даншигт 1870 онд 10 давж түрүүлэн 1876 онд 5 давж шөвгөрсөн. Уул тайлгын наадамд 1860 онд 7, 1861, 1862, 1863, 1864, 1867 онд тус бүр 8, 1871 онд 6 давж 7 удаа түрүүлсэн.
Өсөхбаяр дархан аварга багахан шиг ханатай гэрт багтахааргүй том биетэй хүн байсан гэдэг. Мөн аваргын ач Дамбын Гончигсүрэнд хадаглагдаж байсан зодогны хоёр ханцуйны хооронд 1 м 93 см, ар зооны урт 50 см, өргөн нь 63 см байсан гэж Ж.Дамдин бичсэнээс үзэхэд Өсөхбаяр аварга лав 2 м 10 см гаруй өндөр хүн байжээ. Их насны морь унаж яваа нь даага унаж яваа юм шиг харагддаг байсах гэх яриа ч бий. Түүний дүү Түвдэн арслан гэж байжээ. Тэрээр 1868 оны их даншигт 9 даван шөвгийн 3-т үлдэн шөвгөрч (хар дээлт) хэмээх Мөнхжаргал (хожмын арслан)-д унаж арслан цол хүртсэн байна.
Дархан мэх[засварлах | кодоор засварлах]
Олон угсраа мэхтэй, шуурхай барилдаантай гэжээ.
| Орчин үеийн аварга цол (4) |  | |
|---|---|---|
| Ардын хувьсгалаас өмнө тодорсон (21) | 1.Цэдэн (1770) · 2.Цэрэнпил (1775) · 3.Намжилжав (1798) · 4.Дашжав (1808) · 5.Луузанрааш (1803) · 6.Чүлтэм (1809) · 7.Намжилжав (1835) · 8.Чойдорги (1825) · 9.Баянмөнх (1824) · 10.Ринчин (1843) · 11.Гомбожав (1841) · 12.Өсөхбаяр (1888) · 13.Цэвэгмид (1880) · 14.Гэлэгсэнгэ (1884) · 15.Дугар (1888) · 16.Намхай (1896) · 17.Лувсанжамба (1900) · 18.Чүлтэм (1906) · 19.Буянтогтох (1907) · 20.Шаравжамц (1911) · 21.Мөррэнчин (1912) | |
| Ардын хувьсгалаас хойш төрсөн (25) | 1.Вандан (1922) · 2.Самдан (1925) · 3.Жамъян (1926) · 4.Түвдэндорж (1941) · 5.Чимэд-Очир (1946) · 6.Батсуурь (1948) · 7.Цэвээнравдан (1951) · 8.Дамдин (1958) · 9.Цэрэн (1961) · 10.Мөнхбат (1965) · 11.Баянмөнх (1968) · 12.Бээжин (1970) · 13.Цэрэнтогтох (1979) · 14.Хадбаатар (1986) · 15.Бат-Эрдэнэ (1989) · 16.Балжинням (1995) · 17.Сүхбат (2001) · 18.Өсөхбаяр (2003) · 19.Сумъяабазар (2006) · 20.Мөнхбат (2011) · 21.Эрхэмбаяр (2013) · 22.Санжаадамба
(2016) · 23.Батсуурь (2018) · 24.Бүрэнтөгс (2020) · 25.Хангай (2022) | |