5 сарын 10
Appearance
Түүхэн жилийн өдөр 4 сар · 5 сар · 6 сар | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
'Тавдугаар сарын 10'. Григорийн тооллоор жилийн 130 дахь өдөр. Хэрэв өндөр жил таарвал 131 дэх өдөр. Энэ өдрөөс хойш он дуустал 235 хоног үлдэж байна.
Онцлох үйл явдал
[засварлах | кодоор засварлах]- МЭӨ 28 - Хан гүрний хаан Ченгийн эрин үед Хан гүрний одон орончид нарны толбыг илрүүлэв. Энэ нь нарны толбыг олж харан, түүхэн сурвалжид үлдээсэн анхны тохиол болжээ.
- 70 - Йерусалемийн бүслэлт: Ромын эзэнт гүрний Веспасиан хааны хүү Титус Йерусалем хотын хэрмийн баруунхойд хэсгийн хаалгыг сэтлэхээр дайрав.
- 1291 - Шотландын язгууртнууд Английн хаан I Эдуардын засаг захиргаанд нэгдэхийг хүлээн зөвшөөрчээ.
- 1497 - Флоренцийн нэрт аялагч Америго Веспуччи шинэ тивийг нээн илрүүлэхээр Кадезаар хотоос зөвшөөрөлгүй хөдөлжээ.
- 1503 - Италийн нэрт аялагч Кристофер Колумб одоогийн Кайманы аралд хүрэв. Тэрээр тус арал дээр газардаад "Лас Тортугас" буюу олон яст мэлхийнүүдийн нутаг гэх нэр хайрласан байна.
- 1534 - Нэрт аялагч Жак Картье Ньюфаундленд мужид хүрсэн анхны хүн болжээ.
- 1655 - Английн адмирал Уиллиам Пенн болон генерал Роберт Венаблесийн удирдлаган доор Испанийн захиргаанд байх Ямайкыг хүчээр эзлэв.
- 1768 - Английн хаан III Жоржийг шүүмжислэн "Умард Британи" номын зохиогч Жон Уилкисийг хорихоор болов. Лондон хотод уг шийдвэрийг эсэргүүцсэн жагсаал болжээ.
- 1773 - Их Британийн парламент Британийн Умард Энэтхэгийн пүүсийг цайны худалдаанд монополь болгон үлдээх цайны хуулийг баталжээ. Хойд Америк цайны худалдаанд гол тоглогчийн нэг болсонтой холбоотойгоор уг хуулийг баталсан юм.
- 1774 - XVI Луй болон Мари Антуаннетт нар Францын хаан, хатан болов.
- 1775 - Америкийн хувьсгал: АНУ-ын Филадельфи мужид 13 колонийн төлөөлөгчид нэгдэн Эх газрын хоёрдугаар конгрессийг нээжээ.
- 1796 - Францын хаан I Наполеоноор удирдуулсан арми Италийн Адда голын бэлчирт орших Лоди гүүрний дэрэгт Австрийн цэргийн хүчийг ялав. Австричууд уг тулаанд 2,000 хүнээ алджээ.
- 1801 - Ливийн иргэд АНУ-ын эсрэг дайн зарлав.
- 1824 - Лондон хотод орших Үндэсний галлерей олон нийтэд үүд хаалгаа нээжээ.
- 1833 - Өмнөд Вьетнамын эзэн хаан Мин Ман гарамгай жанжин Ле Ван Дуетийн булшийг гутаан доромжилсон гэх үндэслэлээр Дуетийн өргөмөл хүү Ле Ван Хойш эзэнт гүрний эсрэг бослого дэгдээв.
- 1837 - АНУ-ын Нью-Йорк хотын бүх банкууд хаалгаа барив. Ингэснээр ажилгүйдэл газар авчээ.
- 1857 - Энэтхэгийн тусгаар тогтнолын анхны дайн дэгдэв. Меерут хотын цагдаагийн газрын эсрэг Энэтхэгийн иргэд босчээ.
- 1864 - Америкийн иргэний дайн: Холбооны армийн хурандаа Эмори Аптон Эх газрын армийн эсрэг 10-р хороог Спотсилваниа руу илгээв. Хэдийгээр уг тулаан амжилтгүй болж Эмори Аптон хүнд шархадсан ч түүнийг бригадын генерал болгосон юм.
- 1865 - Америкийн иргэний дайн: Эх газрын нэгдсэн улсын удирдаг Жефферсон Дейвис Жоржио мужийн Ирвинуилль хотод Холбооны армид олзлогдов.
- Америкийн иргэний дайн: Кентаки мужид Холбооны арми отож байгаад Эх газрын босогчдын удирдагч Уиллиам Куантриллийг хүнд шархдуулав.
- 1872 - АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд анх удаа эмэгтэй хүн нэр дэвшив. Эмэгтэйчүүдийн улс төрийн эрхийн төлөө тэмцэгч Викториа Вүүдхалл Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшихээр болсон юм.
- 1876 - АНУ-ын Тусгаар тогтнолын 100 жилийн ойг тохиолдуулсан үзэсгэлэнг АНУ-ын Ерөнхийлөгч Улиссес С.Грант, Бразилийн эзэн хоон II Дом Педро нар ёслол төгөлдөр нээжээ.
- 1877 - Румын улсын парламентын доод танхим Османы эзэнт гүрнээс тусгаар тогтнох тунхагт хориг тавив.
- 1881 - Румын улсын хаан ширээнд I Карол суужээ.
- 1908 - АНУ-ын Баруун Виржиниа мужийн Графтон хотод анх удаагаа ээжүүдийн өдрийг тэмдэглэв.
- 1922 - АНУ Кингмен дэвээ хадыг булаан эзэлжээ.
- 1924 - АНУ-ын Холбооны мөрдөх товчооны анхны даргаар Ж.Эдгэр Хүүвер томилогдов. Тэрээр энэ албыг насан эцэслэх хүртлээ 1972 оныг хүртэл хашсан юм.
- 1933 - Нацистын Герман олон нийтэд түгээн дэлгэрсэн алдартай бүх номыг устган шатааж эхэлжээ.
- 1940 - Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Германы цэргүүд байр зүйн алдааны улмаас Фрайбург хотыг бөмбөгдөв.
- Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Германы арми Британийн усан онгоцнуудыг бөмбөгдөж эхэлжээ.
- Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Германы арми Бельги, Нидерланд, Люксембургийг эзлэв.
- Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Их Британийн Ерөнхий сайд Невиль Чембэрлен улстөрийн алдааны улмаас албан үүргээсээ татгалзаж Уинстон Черчиль түүний орыг залгажээ.
- Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Исландыг чөлөөлөх ажиллагааг Их Британийн тал эхлүүлэв.
- 1941 - Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Нацистын Германы нисэх хүчин Их Британийн Лондон хотыг бөмбөгдөв. Бөмбөгдөлтийн үеэр парламентын ордон ихэд сүйджээ.
- Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Их Британи, Нацистын Германы хооронд энхийн яриа хэлэлцээ Шотландад эхлэв.
- 1942 - Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Тайландын арми Бурмийг чөлөөлөх цэргийн ажиллагааг эхлүүлжээ.
- 1946 - АНУ-ын Батлан хамгаалах яам Цагаан элстийн туршилтийн баазад алсын тусгалтай V-2 пуужинг амжилттай туршжээ. Уг пуужинг дайны үеэр Нацистын Герман хөгжүүлсэн ч дайнд хэрэглэж амжилгүй бууж өгсөн юм.
- 1948 - Бүгд найрамдах Хятад буюу одоогийн Тайванийн Ерөнхийлөгч Чан Кай Ши улам бүр хүчирхэгжих болсон коммунист хөдөлгөөнүүдтэй түр зуурын тохироонд хүрэв.
- 1954 - Рокн Ролл хөгжмийн урсгалын түүхэнд анх удааг Биллбордын жагсаалтыг тэргүүлэв. "Bill Haley & His Comets" хамтлагийн "Rock Around the Clock" дуу Биллбордын хөгжмийн жагсаалтыг тэргүүлсэн юм.
- 1962 - Алдарт Марвел зурагт комикс "Гайхамшигт Халк" комикыг олны хүртээл болгожээ.
- 1969 - Вьетнамын дайн: 937-р өндөрлөгийн төлөөх Дон Ап Биагийн тулаан эхэлжээ.
- 1970 - Үндэсний хоккейн лигийн Стенлийн цомын шигшээ тоглолтын цувралын долоо дахь тоглолтод Бостон Бруинс багийн тоглогч Бобби ор нэмэлт цагг хожлийн гоол оруулж Бостон Бруинс баг дөрөв дэх удаагаа түрүүлэв.
- 1975 - Технологийн алдарт "Сони" компани анх удаагаа дүрс бичлэг тоглуулагчийг Япон улсад худалдаанд гаргажээ.
- 1981 - Францын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Социалист намаас нэр дэвшсэн Франсуа Миттеран ялалт байгуулав. Ингэснээр тавдугаар бүгд найрамдах улсаас хойш тус улсыг удирдсан анхны социалист удирдагч болсон юм.
- 1993 - Тайландад байрлах Кадер тоглоомын үйлдвэрт дэгдсэн түймрийн улмаас гал гарч 156 ажилтан амиа алджээ.
- 1994 - Өмнөд Африкын Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон Нелсон Мандела албан ёсны тангараг өргөснөөр тус улсыг удирдсан анхны хар арьст Ерөнхийлөгч болжээ.
- 1997 - Иран улсын Хорасан мужид 7.3 магнитудын хүчтэй газар хөдөлж 1,567 хүн амиа алдан, 2,300 хүн бэртэж, гэмтэн, 50,000 айл орох оронгүй болжээ.
- 2002 - ОХУ-ын Засгийн газарт АНУ-ын тагнуулын нууц мэдээллийг 1.4 сая ам.доллар бэлнээр, очир эрдэнэ зэргээр наймаалцсан нь тогтоогдсон Холбооны мөрдөх товчооны мөрдөгч Роберт Ханссенд бүх насаар нь хорих ял оноов.
- 2005 - Гүрж улсад албан ёсны айлчлал хийсэн АНУ-ын Ерөнхийлөг Жорж В.Бушийг Тбилис хотод Гүржийн Ерөнхийлөгч Михайл Саакашвилитэй уулзах үеэр Владимир Арутюниан гэгч гар бөмбөгөөр амь насанд нь халдахыг завдав. Түүнд шүүхээр бүс насаар нь хорих ял оноосон билээ.
- 2012 - Сирийн Дамаск хотод байрлах цэргийн тагнуулын цогцолборын урд амиа золиослогч этгээд бөмбөг дэлбэлж 55 хүн амиа алдан, 400 хүн шархаджээ.
- 2013 - АНУ-ын Нью-Йорк хотод дэлхийн худалдааны ихэр цамхагийн буурин дээр "One World" дэлхийн худалдааны төв ашиглалтад оров. Ингэснээр Хойд болон Өмнөд Америк тив дэх хамгийн өндөр барилга болсон юм.
Мэндэлсэн алдартнууд
[засварлах | кодоор засварлах]- 1265 - Японы эзэн хаан Фүшими (1317 онд нас барсан)
- 1697 - Францын хөгжмийн зохиолч Жеан Мари Леклэ (1764 онд нас барсан)
- 1788 - Гэрлийн урсгалын онолыг анхлан боловсруулагч Францын нэрт физикч Аугустин-Жеан Фреснел (1827 онд нас барсан)
- 1838 - АНУ-ын Ерөнхийлөгч Авраам Линкольны амь насанд халдсан, жүжигчин Жон Уилкис Бүүт (1865 онд нас барсан)
- 1878 - Богд хаант Монгол Улсын цэргийн яамны сайд, үе улирах Түшээ гүн, дархан Жүн ван Хатанбаатар Сандаг-Очирийн Магсаржав (1927 онд нас барсан)
- Германы канцлер, Нобелийн энхтайвны шагналт Густаф Стресеманн (1929 онд нас барсан)
- 1897 - Норвегийн 15 дахь Ерөнхий сайд Эйнар Герхардсен (1987 онд нас барсан)
- 1899 - Академийн наадам, "Алтан бөмбөрцөг" наадмын шагналт, Америкийн хамгийн аугаа ээрэгтэй жүжигчний нэг Фред Астейр (1987 онд нас барсан)
- 1902 - Академийн наадмын хоёр удаагийн шагналт найруулаг Девид О.Шелзник (1965 онд нас барсан)
- 1919 - Монгол Улсын төрийн шагналт, Ардын жүжигчин, XX зууны Монголын нэрт кино найруулагч Дэжидийн Жигжид (1989 онд нас барсан)
- 1923 - Азербайжаны гурав дахь Ерөнхийлөгч Хейдар Алиев (2003 онд нас барсан)
- 1926 - Боливийн 62 дахь Ерөнхийлөгч Хюго Банзер (2002 онд нас барсан)
- 1928 - Эстонийн гурав дахь Ерөнхийлөгч Арнольд Рутел
- 1930 - Нобелийн шагналт Америкийн физикч Жорж Э.Смит
- 1937 - Олимп, тивийн гурван удаагийн аварга Зөвлөлтийн зээрэнцэг шидэгч Тамара Пресс
- 1949 - Италийн нэрт загвар зохион бүтээгч Миуччиа Прада
- 1950 - Оросын нэрт жүжигчин, найруулагч Наталья Бондарчук
- 1956 - Оросын "ОРТ" сувгийн нэрт сэтгүүлч Владислав Листьев (1995 онд нас барсан)
- 1958 - Олимпын хошой алтан медальт Канадын гүйлтийн тэшигч Гаетан Буше
- 1960 - Алдарт "U-2" хамтлагийн дуучин Боно
- Олимпын гурван мөнгө, зургаан хүрэл, Дэлхийн гурван удаагийн аварга, дөрвөн мөнгө, долоон хүрэл медальт Ямайк-Словенийн гүйгч Мерлен Отти
- 1965 - Олимпын мөнгөн медальт Австралийн усанд сэлэгч Грег Фасала
- 1966 - Олимпын, тивийн аварга, дэлхийн хошой аварга Их Британийн гурвын харайгч Жонатан Эдуардс
- 1971 - Олимпын аварга, мөнгө, хүрэл медальт, дэлхийн дөрвөн удаагийн аварга Норвегийн гүйлтийн тэшигч Адне Сөндрай
- 1978 - Францын хөлбөмбөгч Бруно Шейру
- 1995 - Олимпын тав, дэлхийн 11 удаагийн алтан медальт Америкийн усанд сэлэгч Мисси Френклин
Нас барсан алдартнууд
[засварлах | кодоор засварлах]- 1424 - Японы эзэн хаан Камеяма-Го (1347 онд төрсөн)
- 1737 - Японы эзэн хаан Накамикадо (1702 онд төрсөн)
- 1774 - Францын хаан XV Луй (1710 онд төрсөн)
- 1897 - Филиппиний Ерөнхийлөгч Андрес Бонифасио (1863 онд төрсөн)
- 1994 - Америкийн цуврал алуурчин Жон Вейн Гейси (1942 онд төрсөн)
Тэмдэглэлт өдөр
[засварлах | кодоор засварлах]- Мальдив Хүүхдийн өдөр
- Америкийн Нэгдсэн Улс Эх газрын дурсгалын өдөр (Умард Каролина, Өмнөд Каролина)
- Микронезийн Холбооны Улс Үндсэн хуулийн өдөр
- Азербайжан Цэцгийн наадам
- Сальвадор Гватемал Мексик Ээжүүдийн өдөр
Commons: 5 сарын 10 – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан