5 сарын 5

5 сарын 5 нь Григорийн тооллын жилийн 125 дахь (өндөр жил бол 126 дэх) өдөр юм. Мөн он дуустал 240 өдөр үлдэж байна.

Онцлох үйл явдал

553 - Константинополийн хоёр дахь зөвлөл үйл ажиллагаагаа эхлүүлэв.
1215 - Засаг төртэйгөө тэрсэлдэгч гүн хэргэмтэнгүүд Английн хаан Жонтой найрамдлын тунхагт гарын үсэг зуржээ.
1260 - Их Монгол улсын хаан ширээнд Хубилай суув.
1494 - Аугаа аялагч Кристофер Колумб Ямайк аралд зангуугаа буулгажээ.
1640 - Английн хаан I Чарльз парламентаа тараав.
1654 - Кромуэллийн тунхагаар Шотландууд Англи улстай нэгдэв.
1762 - Хаант Орос улс, Пруссийн хаант улстай Санкт Петербургийн гэрээнд гарын үсэг зурснаар хоёр улсын хооронд дэгдсэн долоон жилийн дайн эцэс болжээ.
1789 - Францын муж бүрийн захирагчид чуулсан Ерөнхий зөвлөлийн хурал анх удаагаа хуралдав.
1809 - Сүлжмэлийн хувцас зохион бүтээж зохиогчийн эрх авсан Мэри Кийс зохиогчийн эрх патент авсан анхны эмэгтэй болжээ.
1821 - Францын экс удирдагч Наполеон Бонапарт Гэгээн Элена арал дээр амьсгал хураав.
1835 - Бельгийн Брюссель-Мечелен хотыг холбосон төмөр замын шугам ашиглалтад оржээ. Энэ нь Европ тив дэх анхны төмөр зам болсон юм.
1860 - Хоёр Сицилийн хаант улсын шийдвэрээр Жузеппе Гарибальди Италийн хаант улсыг байгуулахаар язгууртнуудыг лоббидож эхэлжээ.
1862 - Пуебла хотод халдан довтолсон Францын армийн эсрэг Мексикийн арми цэргийн ажиллагаа зохион байгуулав. Уг ажиллагааг Мексикийн талаас Игнасио Зарагоза удирдсан байна.
1865 - Америкийн иргэний дайн: Алабама мужийн Ситронель хотод Конфедерацийн армийн 4000 цэрэг бууж өгөв.
- Америкийн иргэний дайн: Жоржиа мужийн Вашингтон хотод Конфедерацийн Засгийн газар татан буугджээ.
1866 - АНУ анх удаагаа Иргэний дайнд амиа алдагсдыг дурсах өдрийг тэмдэглэв.
1877 - Америк-Индианчуудын дайн: АНУ-ын армийн хурандаа Нельсон Майлсаар удирдуулсан цэргүүд Лакота омгийнхнийг дарангуйлж эхлэв.
1891 - Нью-Йоркийн хөгжмийн танхим буюу Карнеги Холл албан ёсоор нээгдэв. Нээлтийн ёслолыг Оросын суут хөгжмийн зохиолч П.И.Чайковский удирджээ.
1905 - Английн Лондон хотын цагдаагийн газар Стратоны хэргийг мөрдөхдөө анх удаагаа хурууны хээг ашиглав.
1912 - ЗХУ-ын Коммунист намын дуу хоолой болсон "Правда" сонин Санкт Петербург хотноо хэвлэгдэж эхэлжээ.
1925 - Өмнөд Африкийн засгийн газар албан ёсны хэлээр Африкаанс хэлийг сонгов.
1927 - Алдарт зохиолч Виржиниа Вульфийн алдарт "Гэрэлт цамхаг тийш" зохиол хэвлэлтээс гарчээ.
1936 - Италийн арми Этиопын нийслэл Аддис Абаба хотыг эзлэн түрэмгийлэв.
1940 - Дэлхийн хоёрдугаар дайн - Норвегийн иргэд улс орноосоо дүрвэж Лондон хотыг зорьжээ.
- Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Винжесвингенд болсон тулаанд Норвегийн тал ялагдал хүлээн бууж өгчээ.
1941 - Этиопын эзэн хаан Хайли Селасси эх нутагтаа эргэн иржээ. Таван жилийн турш Италийн дарангуйлалд байсан тус улс тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсан юм.
1944 - Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Грекын Клайсура хотод Нацистын Германы арми 216 энгийн иргэнийг цаазлажээ.
1945 - Дэлхийн хоёрдугаар дайн: Нацистын Германы эзлэн түрэмгийллийн эсрэг Чехийн бослого эхэлжээ. Харамсалтай нь Чехийн бослого бүтэлгүйтлээр төгссөн юм.
1946 - Алс дорнод дахь Олон улсын цэргийн шүүх Японы армийн 28 албан тушаалтанд хүн төрөлхтний эсрэг гэмт хэрэг үйлдсэн хэргээр ял оноов.
1950 - Тайландын хаан ширээнд Бумибол Адулядей суужээ.
1955 - Баруун Герман албан ёсоор тусгаар тогтнов.
1961 - Меркури сансрын хөтөлбөр: Сансрын нисэгч Алан Шепард задгай сансарт гарсан анхны америк хүн болжээ.
1964 - Европын зөвлөл байгуулагдав.
1972 - Италийн Сицил мужийн Палермо хотод Алиталиа 112 дугаар нислэг осолдож, хөлгийн 115 хүн бүгд амиа алдав. Энэ нь Италийн агаарын тээврийн түүхэн дэх хамгийн хөнөөлтэй ослын нэг болжээ.
1981 - Салан тусгаарлах үзэл гаргасан гэх хэргээр шоронд хоригдоод байсан Ирландын бүгд найрамдах армийн гишүүн Бобби Сенд 66 хоног өлсгөлөн зарласны эцэст амиа алдав. Тэрээр дөнгөж 27 настай байжээ.
1985 - АНУ-ын Ерөнхийлөгч Роналд Рейган Германы Битбург хотын Берген-Бельсений бөөнөөр хорих лагерийн тууринд айлчлан, үг хэлэв.
1987 - АНУ-ын Ерөнхийлөгч Роналд Рейганы захиргааны үед Ирантай үүсгэсэн харилцаа, цэргийн ажиллагааны талаар АНУ-ын Конгресс бүх нийтийн сонсгол зохион байгуулжээ.
1994 - Азербайжан-Арменийн тал Бишкекийн протоколд гарын үсэг зурснаар Уулын Карабахын мөргөлдөөн намжив.
- Сингапурт дээрэм, зандалчлах хэргээр шийтгэгдсэн америкийн иргэн Майкл П.Фейг олны нүдэн дээр ташуурджээ.
2006 - Суданы Засгийн газар Суданы чөлөөлөх армитай энхийн гэрээнд гарын үсэг зурав.
2010 - Грекийн гадаад өр хэрээс хэтэрч, Грек улс дампуурлаа зарлах болсонтой холбогдуулан бүх нийтийг хамарсан эсэргүүцлийн жагсаал тус улсын өнцөг булан бүрт дэгджээ.
2014 - Маршаллын арал орчимд Хятадын ачаа тээврийн хоёр хөлөг мөргөлдөж 11 хүн сураггүй болов.
- Грекийн Эгейн тэнгисийн эрэгт цагаачдын хоёр завь мөргөлдөж, 22 хүн амиа алджээ.

Мэндэлсэн алдартнууд

1210 - Португалийн хаан III Афонсо (1279 онд нас барсан)
1818 - Социалист үзлийг сурталдагч, философич, эдийн засагч Карл Маркс (1883 онд нас барсан)
1846 - Нобелийн энхтайвын шагналт Польшийн сэтгүүлч Хенрик Сиенкевиц (1916 онд нас барсан)
1916 - Энэтхэгийн долоо дахь Ерөнхийлөгч Заил Сингх (1987 онд нас барсан)
1919 - Грекын Ерөнхий сайд Гиоргиос Пападопулос (1999 онд нас барсан)
1921 - Нобелийн шагналт Америкийн физикч Артур Леонард Шаулоу (1999 онд нас барсан)
1933 - Олимпын шагналт ЗХУ-ын өндрийн харайгч Игорь Кашкаров
1938 - Олимпын аварга, дэлхийн дөрвөн удаагийн аварга Канадын уран гулгагч Барбара Вагнер
1944 - "Бөгжний эзэн", "Индиана Жонс" цувралын од Уэльсийн жүжигчин Жон Рис-Дейвис
1948 - Хүнд рок урсгалын "Black Sabbath" хамтлагийн бөмбөрчин Билл Уард
1952 - Олимпын мөнгө, Европын аварга Испанийн спорт алхагч Хорхе Лопарт
1964 - Олимп, дэлхийн аварга Германы өндрийн харайгч Хайнк Хенкэл
1966 - Болгарын 46 дахь Ерөнхий сайд Сергей Станишев
1972 - Олимпын хошой, дэлхийн зургаан удаагийн аварга Их Британийн завьч Жеймс Кракнелл
1975 - Олимпын мөнгө, дэлхийн хоёр удаагийн аварга Америкийн гүйгч Меб Кефлежиги
1980 - Израйлийн хөлбөмбөгч Йосси Бенаюун
1981 - Английн дуучин Крейг Девид
1983 - Мэргэжлийн сүмоч Хакүба А.Өнөржаргал
- Бетмэний дүрээр алдаршсан Хенри Кевилл
1985 - Италийн хөлбөмбөгч Эмануэл Жиакерини
1988 - Английн алдарт дуучин Адель
1991 - Мексикийн хөлбөмбөгч Рауль Хименез
1999 - Америкийн уран гулгагч Натан Чен

Нас барсан алдартнууд

1821 - Францын эзэн хаан Наполеон Бонапарт (1769 онд төрсөн)
1921 - Нобелийн энхтайвны шагналт Австрийн сэтгүүлч Альфред Херманн Фрийд (1864 онд төрсөн)
1959 - Нобелийн энхтайвны шагналт Аргентинийн улстөрч Карлос Сааведра Ламас (1878 онд төрсөн)
1965 - Академийн шагналт найруулагч Жон Уотерс (1893 онд төрсөн)
1977 - Германын канцелор Людвиг Эрхард (1897 онд төрсөн)
2002 - Боливийн 62 дахь Ерөнхийлөгч Хюго Банзер (1926 онд төрсөн)
2010 - Нигерийн 13 дахь Ерөнхийлөгч Умар Муса Ярадуа (1951 онд төрсөн)