Дундговь аймаг

Дундговь аймаг
—  аймаг  —
Онгийн хийд
Сүлд туг Сүлд тэмдэг
Монгол орон дахь Дундговь аймаг
Улс	Монгол
Аймаг	Дундговь
Сум (15)	Адаацаг · Баянжаргалан Говь-Угтаал · Гурвансайхан Дэлгэрхангай · Дэлгэрцогт Дэрэн · Луус · Өлзийт Өндөршил · Сайхан-Овоо Сайнцагаан · Хулд Цагаандэлгэр · Эрдэнэдалай
Аймгийн төв	Мандалговь
1941 он	Дундговь аймаг үүссэн
Газар нутаг	74,690.32 км²
Хүн ам (тоол.)	2010 онд ▼38,820 хүн
Нягт сийрэг	0.52 хүн/км²
Ард түмэн	үндсэндээ монгол, 2010 оны тооллогоор 99.8% - халх
Цугаараа	Дундговийнхон
Урьд цагт	Ихэнх нь Түшээт хан аймагт
1923-1931 он	Ихэнх нь Богдхан уулын аймагт
1931-1942 он	8 сум Өмнөговь, 7 сум Төв, 3 сум Дорноговь аймагт байв
1942 он	Дундговь аймаг үүссэн
Цагийн бүс	Улаанбаатарын цаг (НЗНЦ+8)
Таних үсэг	ДУ
Цахим газар	http://mandalgovi.mn/

Дундговь (худам монголоор ᠳᠤᠮᠳᠠᠭᠣᠪᠢ – думдагоби) нь Монгол улсын аймаг юм. 1941 онд байгуулагдсан. Аймгийн төв нь Мандалговь.

Газар зүй

Дундговь аймаг нь Монгол улсын нутгийн төв хэсэгт талархаг нутагт говь хээрийн бүсийн зааг дээр оршдог. Нутгийн хамгийн өндөр цэг нь 1926 м өндөр, Дэлгэрхангай уул юм. Мөн Их, Бага газрын чулуу зэрэг уулс бий. Нутгийн хойд хэсэгт дээд палеозойн хурдас, өмнөд хэсгээр нь цэрдийн ба кайнозойн хурдас тархжээ. Дундговь аймгийн нутагт Онгийн голоос өөр том гол, нуур байхгүй. Тогоогийн, Дүүрэн Харганын, Олгой нуурын зэрэг рашаан бий.

Уур амьсгал

Мандалговь нь Монголын хамгийн их салхитай байдаг нутаг юм. Мандалговь нь манай орны хойд ба өмнөд зүгийн агаарын урсгалын хооронд оршдог учраас их салхитай байдаг.

Амьтан ургамал

Нутгийн хойд ба төв хэсгээр хээрийн хар хүрэн, цайвар хүрэн хөрс, өмнөд хэсгээр нь говийн саарал хөрс тархжээ. Нутгийн хойд ба дунд хэсгээр хээрийн өвслөг ургамал, урд хэсгээр нь говийн ургамал ургана. Хар сүүлт, цагаан зээр, тарвага зэрэг ан амьтан амьдардаг. Нутгийн уулархаг газраар нь ирвэс, шилүүс, чоно, аргал, янгир нүүдэллэн амьдардаг байна.

Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлага

Дундговь аймаг нь 15 сум, 66 багтай. Аймгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал нь 35 төлөөлөгчтэй. 2012 оны орон нутгийн сонгуулиар Монгол Ардын Нам олонх болсон. Мөн 5 сумаас бусдад нь эрх барьж байна.

Эдийн засаг

Хүн ам нь олширсон тул эдийн засгийн байдал муудсан.

Дэд бүтэц

Дундговь аймаг нь эрчим хүчний нэгдсэн сүлжээнд холбогдсон. Цахилгаан хангамж бүрэн шийдэгдсэн. Холбоо харилцаа мен сайн хегжсен. Хоёр сумаас бусад нь шилэн кабельд холбогдоход бэлэн болсон. Даланзадгад болон Улаанбаатар хотуудтай хатуу хучилттай авто замаар шууд холбогдсон. Энэ замын дагуу Дэлгэрцогт, Сайнцагаан, Луус, Хулд сумд байрлах ба Дэрэн, Дэлгэрхангай сумдын төв цаашид холбогдоход хамгийн ойр юм. Одоо Мандалговь - Чойр чиглэлийн авто замыг барих нь эдийн засгийн чухал ач холбогдолтой. Говь-Угтаал, Цагаандэлгэр, Баянжаргалан, Гурвансайхан сумд аймгийн төв болон Улаанбаатартай холбогдоно. Эрдэнэдалай сумын Цагаан-Овоогоос Луус хүртэл зам тавих ирээдүй бий. Ингэснээр хамгийн захын гурван сум Сайхан-Овоо, Өлзийт, Өндөршилээс бусад нь замтай болох бодит боломж ойрхон байна.

Аж үйлдвэр

Дундговьд барилгын материалын, хүнсний үйлдвэрүүд байдаг.

Чулуун нүүрс (Хүйтэнхонгор, Тэвш, Элгэн говь, Өвдөгхудаг, Сүүл-Өндөр), төмрийн хүдэр (Эрээн), гөлтгөнө (Таргат), Шохойн чулуу (Цахиурт), Шатдаг занар (Өвдөгхоолойн хошуу, Баянжаргалант), хайлуур жонш, барилгын материал зэрэг ашигт малтмал бий.

Алдартнууд

Дундговь аймгаас төрөн гарсан уран бүтээлчид багш нар гээд олон олон алдартнууд төрөн гарсан билээ.

Монгол улсын Баатар

1. Улсын баатар Жигмэдийн Сэрээтэр (1922)
2. Хөдөлмөрийн баатар, тракторч-комбайнч Доржийн Баттөр (1961)
3. Хөдөлмөрийн баатар, малчин Жигмэдийн Жагварал (1968)
4. Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар, Төрийн шагналт, Ардын Жүжигчин, XX зууны манлай уртын дууч Н.Норовбанзад,
5. Гавъяат жүжигчин (1961), Ардын жүжигчин (1977), Хөдөлмөрийн баатар (2006) Гонгорын Хайдав

Монгол улсын Төрийн соёрхолт

1. Төрийн шагналт (1975), Ардын уран зохиолч (1997) Сормууниршийн Дашдооров
2. Урлагийн гавъяат зүтгэлтэн (1971), Төрийн шагналт (1985) кино зураглаач Ойдовын Уртнасан
3. Төрийн шагналт, зохиолч Дарма Батбаяр (1998)

Монгол улсын Ардын цолтон

1. Гавъяат жүжигчин (1961), Ардын жүжигчин (1977), Хөдөлмөрийн баатар (2006) Гонгорын Хайдав
2. Төрийн шагналт (1975), Ардын уран зохиолч (1997) Сормууниршийн Дашдооров
3. Урлагийн гавъяат зүтгэлтэн (1964), Ардын зураач Цэрэнжавын Доржпалам
4. Монгол улсын Ардын Багш Д.Төмөр,
5. Монгол улсын Ардын Жүжигчин А.Дашпэлжээ

Монгол улсын Гавъяатнууд

1. Гавъяат алдарт зохиолч, яруу найрагч Сономбалжирын Буяннэмэх (1935)
2. Урлагийн гавъяат зүтгэлтэн (1964), Ардын зураач Цэрэнжавын Доржпалам
3. Хүний гавъяат эмч Будын Хас (1971 - Ардын зураач Ц. Доржпаламын төрсөн ах)
4. Гавъяат жүжигчин, балетчин Юндэндоогийн Цэрмаа (1973)
5. Гавъяат жүжигчин, дуурийн дууч Пүрэвийн Цэвэлсүрэн (1976 - Ардын элч киноны Ариунаа)
6. Гавъяат жүжигчин, дуурийн дууч, туслах найруулагч Гонгорын Батсүх (1976 - Морьтой ч болоосой киноны Гончиг)
7. Гавъяат жүжигчин, дуучин Жавзмаагийн Нансалмаа (1990 - Морины)
8. Гавъяат жүжигчин, алиалагч Дамбын Батсүх (1996 - Циркийн)
9. Гавъяат тээвэрчин Юндэнгийн Идэрчулуун (2004 - Монголын төмөр замын ахмад ажилтан)
10. Гавъяат жүжигчин Цэндийн Цэнд-Аюуш (2008 - Нийслэл хүү киноны Ягаан Гажид)
11. Гавъяат жүжигчин, уртын дууч Сосорбурамын Цогтсайхан (2016)
12. Соёлын тэргүүний ажилтан, дуучин Эрдэнэсүрэнгийн Төрмандах
13. Ерөөлч магтаалч Бархасын Эрдэнэбаатар,
14. Хамгийн их ромбо цуглуулсан Найдангийн Батсүх,
15. Дуучин Цэрэнгийн Чулуунцэцэг,

Сумд

• Адаацаг сум
• Баянжаргалан сум
• Говь-Угтаал сум
• Гурвансайхан сум
• Дэлгэрхангай сум
• Дэлгэрцогт сум
• Дэрэн сум
• Луус сум
• Өлзийт сум
• Өндөршил сум
• Сайхан-Овоо сум
• Сайнцагаан сум
• Хулд сум
• Цагаандэлгэр сум
• Эрдэнэдалай сум

Цахим холбоос

 Commons: Дундговь аймгийн зураг – Викимедиа дуу дүрсний сан

• Дундговь аймгийн албан ёсны цахим хуудас