Jump to content

Өмнөд Судан

Холбоос засах
Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Бүгд Найрамдах Өмнөд Судан Улс
Republic of South Sudan (Англи)
Уриа: 
"Justice, Liberty, Prosperity"
"Шударга ёс, Эрх чөлөө, Чинээлэг амьдрал"
Төрийн дуулал: 
"South Sudan Oyee!"
"Өмнөд Судан уухай!"
Нийслэл
ба томоохон хот
Жуба
04°51′N 31°36′E / 4.850°N 31.600°E / 4.850; 31.600
Албан ёсны хэлАнгли хэл[1]
Хүлээн зөвшөөрөгдсөн үндэсний хэл
болон 60 гаруй бусад хэл[note 1]
Ярианы хэл[7]
Шашин
(2023)[8]
Ард түмний нэршилӨмнөд Суданчууд‎
Төр засагХолбооны шилжилтийн ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах улс[9]
Сальва Кийр Маярдит
Риек Мачар
Жемма Нуну Кумба
Чан Рик Мадут
Хууль тогтоох байгууллагаҮндэсний Шилжилтийн Хууль Тогтоох Байгууллага
• Дээд танхим
Мужийн Зөвлөл
• Доод танхим
Үндэсний Шилжилтийн Хууль Тогтоох Ассамблей
Тусгаар тогтнол 
(Суданаас)
7 сарын 9, 2005
7 сарын 9, 2011
Газар нутаг
• Нийт
644329 км2 (41)
Хүн ам
• 2023 тооцоо
12,118,379[10] (80)
• Нягтаршил
13.33/км2 (214)
ДНБ (ХАЧП)2022 тооцоо
• Нийт
▼$13.6 тэрбум [11] (157)
• Нэг хүнд ноогдох
▼$934[11] (191)
ДНБ (нэрлэсэн)2022 тооцоо
• Нийт
▼$4.7 тэрбум [11] (164)
• Нэг хүнд ноогдох
▼ $326[11] (194)
ОТББИ (2016)  44.1[12]
дундаж
ХХИ (2023)▼ 0.379[13]
бага · 191
Мөнгөний нэгжӨмнөд Суданы фунт (SSP)
Цагийн бүсUTC+2 (Төв Африкийн Цаг)
Огнооны форматөө/сс/жжжж
Жолооны талбаруун[14]
Утасны томьёо+211[15]
ISO 3166 кодSS
Домэйн нэр.ss[16]a
  1. 2019 онд бүртгэгдэж хэрэглэгдэх болсон.

Өмнөд Судан Улс (Англи: South Sudan, албан ёсоор Англи: Republic of South Sudan (RoSS);[17] Монгол: 'Бүгд Найрамдах Өмнөд Судан Улс') нь Африк тивд орших улс юм. Tус улс нь 2010 оны долоодугаар сарын 9-нд Суданаас[18] тусгаар тогтносон юм. Үүний өмнө Өмнөд Судан Улс нь 1972 оноос 1983 он хүртэл мөн 2005 оноос 2011 оныг хүртэл Судан улсын өөртөө засах муж байлаа. Өмнөд Судан Улс нь умард талаараа Судантай, зүүн талаараа Этиоптой, зүүн өмнөд талаараа Кенитэй, өмнө талаараа Угандатай, баруун урд талаараа Ардчилсан Конго Улстай, баруун талаараа Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улстай хиллэдэг. 2013 оноос 2018 оныг хүртэлх иргэний дайнаас шалтгаалан тус улсыг дампуурсан улс[19] хэмээн үздэг. Нэг хүнд ногдох нэрлэсэн дотоодын нийт бүтээгдэхүүний нийлбэр нь 2017 онд 228 Америк доллар байсан ба үүгээрээ дэлхийн улсуудын хамгийн сүүлд жагсдаг.

Газар зүй

[засварлах | кодоор засварлах]

Улсын нутаг дэвсгэрийн хойд хэсгээр халуун орны ойт хээрийн бүс болон хуурай ойн бүс зонхилох бол өмнөд хэсэгт халуун орны чийглэг ой зонхилно. Хамгийн өндөр уул нь Иматонгийн нурууны Киньети уул (3187 м) юм. Цагаан Нил мөрөн тус бүс нутгаар урсан өнгөрөх ба улирлын онцлогоос хамааран Суддыг үүсгэх ба энэ нь дэлхийн хамгийн том намгархаг газруудын нэг болдог.[20] Нил мөрний хажуугийн цутгал Бахр эл-Араб гол нь улсын Судантай хиллэх баруун хойд хилийг ерөнхийд нь бүрдүүлнэ. Гэвч хилийн тогтоосон тэмдэглэгээ байхгүй учраас Абьей мужаас гадна хил орчмын бэлчээрийн газар нутаг болон ашигт малтмал бүхий орд газрууд аль улсад харьяалагдах нь тодорхойгүй байгаа бөгөөд үүний жишээнд Кафиа Кинги анклавыг нэрлэж болно.[21][22][23]

Тэмдэглэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ Бүгд Найрамдах Өмнөд Судан Улсын шилжилтийн үеийн Үндсэн хуулийн Нэгдүгээр хэсэг, 6(1): "Өмнөд Суданы бүх уугуул хэл нь үндэсний хэл бөгөөд тэдгээрийг хүндэтгэж, хөгжүүлж, сурталчлах ёстой".[2]

Цахим холбоос

[засварлах | кодоор засварлах]
 Commons: Өмнөд Судан – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан
Wiktionary
Wiktionary
 Wiktionary: Өмнөд Судан – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу
 Wikivoyage: Өмнөд Судан – Аяллын хөтөч

Эшлэл

[засварлах | кодоор засварлах]
  1. ↑ "The Transitional Constitution of the Republic of South Sudan, 2011". Government of South Sudan. Archived from the original on 21 July 2011. Татаж авсан: 12 July 2011. Part One, 6(2). "English shall be the official working language in the Republic of South Sudan".
  2. ↑ "The Transitional Constitution of the Republic of South Sudan, 2011" (PDF). Government of South Sudan. Архивласан (PDF) огноо 29 June 2011. Татаж авсан: 18 November 2016.
  3. ↑ United Nations Children's Fund (UNICEF): The impact of language policy and practice on children's learning: Evidence from Eastern and Southern Africa 2016 (Memento 13. Есдүгээр сар 2017 цахим архивт) Архивлагдсан 13 Есдүгээр сар 2017 at the Wayback Machine (PDF; 672 kB), Pages 1–3, Retrieved 9 September 2018
  4. ↑ Manfredi, Stefano (2018). "Juba Arabic (Árabi Júba): a "less indigenous" language of South Sudan" (PDF). Sociolinguistic Studies. 12 (1): 209–230. doi:10.1558/sols.35596. hdl:2318/1702685. S2CID 150503108.
  5. ↑ Manfredi Stefano; Tosco Mauro (2016), A new state, an old language policy, and a pidgin-creolo: Juba Arabic in South Sudan, Forthcoming: Sociolinguistic Studies 2016 Архивлагдсан 1 Арваннэгдүгээр сар 2018 at the Wayback Machine (PDF; 1141 kB), Pages 1–18, Retrieved 9 September 2018
  6. ↑ Manfredi Stefano; Tosco Mauro (2013), Language uses vs. language policy: South Sudan and Juba Arabic in the post-independence era Архивлагдсан 9 Есдүгээр сар 2018 at the Wayback Machine (PDF; 301 kB), Pages 798–802, III Congresso Coordinamento Universitario per la Cooperazione allo Sviluppo, Sep 2013, Turin, Italy. JUNCO, Journal of Universities and International Development Cooperation, 2014, Imagining Cultures of Cooperation – Proceedings of the III CUCS Congress, Turin 19–21 September 2013, Retrieved 9 September 2018
  7. ↑ Ethnologue: Ethnologue Languages of the World – South Sudan Архивлагдсан 9 Есдүгээр сар 2018 at the Wayback Machine, Retrieved 9 September 2018.
  8. ↑ "South Sudan". Global Religious Futures. Pew Research Center. Archived from the original on 2 Арван хоёрдугаар сар 2018. Татаж авсан: 1 August 2023. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  9. ↑ Brosché, Johan; Höglund, Kristine (2016). "Crisis of governance in South Sudan: electoral politics and violence in the world's newest nation". The Journal of Modern African Studies. 54 (1): 67–90. doi:10.1017/S0022278X15000828. ISSN 0022-278X. JSTOR 26309777. S2CID 155945508.
  10. ↑ "South Sudan". The World Factbook (2024 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Татаж авсан: 22 June 2023.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. Татаж авсан: October 11, 2022.
  12. ↑ "Gini Index". World Bank. Архивласан огноо 11 May 2014. Татаж авсан: 16 June 2021.
  13. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Татаж авсан: 30 September 2022.
  14. ↑ "Traffic and Road Conditions in Sudan, South". Countryreports.org. Архивласан огноо 21 January 2019. Татаж авсан: 21 January 2019.
  15. ↑ International Telecommunication Union (14 July 2011), "New country, new number: Country code 211 officially assigned to South Sudan", <http://www.itu.int/net/pressoffice/press_releases/2011/25.aspx> (retrieved on 20 July 2011)
  16. ↑ ".ss Domain Delegation Data". Internet Assigned Numbers Authority. ICANN. Архивласан огноо 12 March 2012. Татаж авсан: 1 September 2011.
  17. ↑ Art. 1 der Übergangsverfassung (Memento 29. Зургаадугаар сар 2011 цахим архивт) (PDF; 873 kB)
  18. ↑ Die Welt hat einen neuen Staat – Der Südsudan ist offiziell unabhängig, in: Neue Zürcher Zeitung vom 9. Juli 2011. Abgerufen am 9. Juli 2011.
  19. ↑ https://www.nzz.ch/international/nahost-und-afrika/suedsudan-als-failed-state-von-anfang-an-gescheitert-ld.104707
  20. ↑ Südsudan. Das Länderinformationsportal, Тавдугаар сар 2017, хандсан 14. Аравдугаар сар 2017.
  21. ↑ Sergio Peçanha: The Tough Task of Defining Sudan’s North-South Border, in: New York Times, 15. Januar 2011.
  22. ↑ More than a Line: Sudan’s North-South Border, Concordis International Sudan Report, September 2010 (PDF; 2,6 MB).
  23. ↑ Sudan: Defining the North-South Border (Memento 6. Наймдугаар сар 2011 цахим архивт), International Crisis Group, September 2010.
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Өмнөд_Судан&oldid=775900"-с авсан