Гвиней

Бүгд Найрамдах Гвиней Улс
*République de Guinée* (Франц)
𞤈𞤫𞤲𞥆𞤣𞤢𞥄𞤲𞤣𞤭 𞤘𞤭𞤲𞤫 (Пулар)
ߖߌ߬ߣߍ߫ ߞߊ ߝߊߛߏߖߊߡߊߣߊ (Зүүн Манинкакан)
Бүгд Найрамдах Гвиней Улс République de Guinée (Франц); 𞤈𞤫𞤲𞥆𞤣𞤢𞥄𞤲𞤣𞤭 𞤘𞤭𞤲𞤫 (Пулар); ߖߌ߬ߣߍ߫ ߞߊ ߝߊߛߏߖߊߡߊߣߊ (Зүүн Манинкакан)
	Далбаа Сүлд
	Уриа: "Travail, Justice, Solidarité" (Франц); "Хөдөлмөр, Шударга ёс, Нэгдэл нягтрал"
	Төрийн дуулал: Liberté (Франц); "Эрх чөлөө"
	Гвиней хар ногооноор
	Гвиней улсын байршил (хар цэнхэр) – Африк (цайвар цэнхэр & хар саарал); – Африкийн Холбоо (цайвар цэнхэр)
Нийслэл ба томоохон хот	Конакри; 9°31′N 13°42′W / 9.517°N 13.700°W
Албан ёсны хэл	Франц хэл
Угсаатны бүлгүүд ()	33.4% Фула ; 29.4% Мандинка ; 21.2% Сусу ; 7.8% Кпелле ; 6.2% Кисси ; 2.0% бусад ;
Шашин (2014)	89.1% Ислам; 6.8% Христ; 1.6% Уламжлалт итгэл; 2.5% Бусад;
Ард түмний нэршил	Гвинейчүүд‎
Төр засаг	Нэгдмэл бүгд найрамдах улс (цэргийн хунт)
• Түр Ерөнхийлөгч ба ҮЭХХ-ны дарга	Мамади Думбуя
• Ерөнхий Сайд	Ба Ури
Хууль тогтоох байгууллага	Үндэсний Шилжилтийн Зөвлөл
Тусгаар тогтнол
• Францаас	10 сарын 2, 1958
• Бүгд Найрамдах Улс	10 сарын 2, 1958
• 4-р үндсэн хууль	10 сарын 2, 1958
• Хоёрдугаар бүгд найрамдах улсын өдөр	4 сарын 3, 1984
• 2021 оны Гвинейн төрийн эргэлт	9 сарын 5, 2021
Газар нутаг
• Нийт	245,857 км2 (77)
• Усны эзлэх талбай (%)	бага
Хүн ам
• 2023 тооцоо	13,607,249 (75)
• Нягтаршил	40.9/км2 (164)
ДНБ (ХАЧП)	2022 тооцоо
• Нийт	▲ $33.7 billion (142)
• Нэг хүнд ноогдох	▲$2,993 (166)
ДНБ (нэрлэсэн)	2022 тооцоо
• Нийт	▲$14.8 тэрбум (140)
• Нэг хүнд ноогдох	▲$1,346 (161)
ОТББИ (2012)	33.7; дундаж
ХХИ (2021)	▼ 0.465; бага · 182
Мөнгөний нэгж	Гвиней франк (GNF)
Цагийн бүс	UTC (ГДЦ ± 00:00)
Жолооны тал	баруун
Утасны томьёо	+224
ISO 3166 код	GN
Домэйн нэр	.gn

Бүгд Найрамдах Гвиней Улс (Франц: République de Guinée) — Өрнөд Африкийн улс. Атлантын далайд гарцтай Гвиней улс хойд талаараа Гвиней-Бисау, Сенегал, Мали, урд талаараа Кот-д'Ивуар, Либери, Сьерра-Леоне гэх 6 улстай газраар хил залгадаг. Албан ёсоор Гвинейн бүгд найрамдах улс гэж нэрлэгддэг, Африкийн баруун эргийн улс юм. 12.4 сая хүн амтай, 245’860 километр квадрат нутаг дэвсгэртэй. Ерөнхийлөгч нь ард түмнийхээ сонголтын үр дүнд сонгогддог ба төрийн тэргүүн нь засгийн газрын тэргүүн байдаг. Нэг танхимт Гвинейн үндэсний ассамблей нь хууль тогтоох байгууллага бөгөөд гишүүд нь мөн ард түмнийхээ шууд сонголтоор тодордог. Хүн амын 85% лалын шашинтай. 24 угсаатны бүлэгт хамрагддаг. Сургуульд заадаг, засгийн газрын үйл ажиллагаа явагддаг үндсэн хэл нь Франц боловч 24-ээс илүү нутгийн уугуул хэл байдаг. Эдийн засаг нь хөдөө аж ахуй болон эрдэс бүтээгдэхүүнээс ихээхэн хамааралтай. Бокситийн хоёрдахь том үйлдвэрлэгч орон юм, алт болон алмаазны хадгаламж ихтэй. 2014 оны эбола вирусын цөм байсан.

Газар нутгийн хэмжээ 245,857 км². Хүн амын тоо - 10,057,975. Эдгээр 10 сая хүн 24 яс угсаанд хамаардаг. Зонхилох гурав нь Фула, Мандинка, Сусу юм. Хүн амын 85% нь Исламын шашинтан. Улсын албан ёсны хэл Франц. Гэхдээ зонхилох ястадын Манинка, Сусу, Фулар, Кисси, Кпелле, Лома хэлнүүд өргөн тархжээ.

Хөдөө аж ахуйн салбарт хөдөлмөрчдийн 75% нь ажилладаг. Цагаан будаан тутрага, кофе, хан боргоцой, гадил ургуулдаг.

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Гвиней – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Commons: Гвиней – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Эшлэл

↑ "The World Factbook – Central Intelligence Agency". Cia.gov. Татаж авсан: 26 December 2020.
↑ "Guinea". The World Factbook (англи хэлээр). Central Intelligence Agency. 2022-03-02. Татаж авсан: 2022-03-05.
↑ Үндэсний Ассамблейг 2021 оны Гвинейн төрийн эргэлтийн дараа татан буулгасан.
↑ "Guinea". The World Factbook (2024 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Татаж авсан: 22 June 2023.
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. Татаж авсан: October 11, 2022.
↑ "GINI index (World Bank estimate)". World Bank. Архивласан огноо 10 January 2019. Татаж авсан: 10 January 2019.
↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Архивласан (PDF) огноо 2022-09-08. Татаж авсан: 30 September 2022.

[CIA_Factbook1-1] "The World Factbook – Central Intelligence Agency". Cia.gov. Татаж авсан: 26 December 2020.

[2] "Guinea". The World Factbook (англи хэлээр). Central Intelligence Agency. 2022-03-02. Татаж авсан: 2022-03-05.

[3] Үндэсний Ассамблейг 2021 оны Гвинейн төрийн эргэлтийн дараа татан буулгасан.

[4] "Guinea". The World Factbook (2024 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Татаж авсан: 22 June 2023.

[imf2-5] 5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. Татаж авсан: October 11, 2022.

[6] "GINI index (World Bank estimate)". World Bank. Архивласан огноо 10 January 2019. Татаж авсан: 10 January 2019.

[HDI-7] "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Архивласан (PDF) огноо 2022-09-08. Татаж авсан: 30 September 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

ү х з Африкийн Холбооны гишүүн улсууд
Бүрэн эрхт улс	Алжир Ангол‎ Бенин‎ Ботсвана‎ Буркина Фасо‎ Бурунди‎ Габон‎ Гамби‎ Гана‎ Гвиней Гвиней-Бисау‎ Египет‎ Жибути‎ Замби‎ Зимбабве‎‎ Кабо-Верде‎ Камерун‎ Кени Коморос Конго, Ардчилсан Бүгд Найрамдах Улс Конго, Бүгд Найрамдах Улс Кот-д'Ивуар‎ Лесото‎ Либери‎ Ливи Маврики‎ Мавритани‎ Мадагаскар‎ Малави‎ Мали‎ Марокко‎ Мозамбик‎ Намиби‎ Нигери Нижер Өмнөд Африк Өмнөд Судан Руанда‎ Сан-Томе ба Принсипи‎ Сенегал‎ Сейшелийн арлууд Сомали‎ Судан Сьерра Леон‎ Танзани‎ Того Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс Тунис‎ Уганда‎ Чад‎ Экваторын Гвиней‎ Эсватини‎ Эритрей‎ Этиоп‎
Хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй	Бүгд Найрамдах Ардчилсан Арабын Сахар Улс