Улаангом

Улаангом хот ᠤᠯᠠᠭᠠᠩᠭ᠋ᠣᠮ ᠬᠣᠲᠠ
сум
Улаангом сум ᠤᠯᠠᠭᠠᠩᠭ᠋ᠣᠮ ᠰᠤᠮᠤ Ulaangom, ulaɣangɣom, улаганггом
Улаангом хотын төв гудамж Улаангом хотын төв гудамж
Улаангом Монгол орон дахь Улаангом хот
Улс, орон	Монгол (МУ)
Дээд нутаг	Увс аймаг
Доод нутаг	Тоогоор дугаар- ласан 11 баг
Сумын төв	Улаангом
Газар нутаг	0.03 мянган км²
Газрын байц	д.т.д 939 м
Хүн ам (2019)	36,398 хүн
Нягт сийрэг	837 хүн/км²
Нутгийн олон	Улаангомынхон
Цагийн бүс	Ховдын цаг (ГЦ+7)
Шуудан-дугаар	85160
Хаяа залгаа газар, нутаг	↑ Тариалан
Газар дай- дын урт	→ Улаанбаатар (1417 км) ↙ Өлгий (291 км) ↓ Ховд (243 км)

Улаангом нь Увс аймгийн төв юм. Увс нуурын хотгорын баруун урд захад, Хархираа уулын бэлд оршдог. Мөн ОХУ-ын хилийн ойролцоо оршдог. Газар нутаг нь 39 км² бөгөөд Улаанбаатараас 1456 км зайтай газарт оршино.

Улаангом нь Монгол улсын хамгийн нам цэгүүдийн нэг болох д.т.д 939 м өндөрт оршино. Хүн ам нь 26,319 (2000 оны тооллого), 34,450 (2010 оны тооцоо). Чандмань ба Улиасны Хэв гэсэн 2 хэсэгт хуваагддаг.

ОХУ-ын Тува улсын консул Улаангомд байдаг ба Увс аймгийн төлөөлөгч Тувагийн нийслэл Кызыл хотод байдаг.

Нэр

Улаангом гэдэг нэрийн тухайд гэвэл тус хотын дэргэдэх Чандмань уулыг "Чандмань улаан", " Улаан уул" гэж нэрлэсээр ирсэн бөгөөд уг уул үнэхээр улаавтар өнгийн чулуунаас тогтсон тэр орчимдоо улаан өнгийн хайрган хөрстэй юм. Yүнээс үзэхэд тус хотын улаан гэдэг нэр нь энэ уулын өнгөтэй холбоотой нь эргэлзээгүй. Ойрад аялгуунд өндөр уулын бэл, нам дор, тал газрыг "гом" гэж нэрлэдэг. Мөн "гом" гэдэг нь шороо гэсэн утгатай үг гэж тайлбарласан нь ч бий. "Гом" гэдэг нь элс гэх утгатай "кум" хэмээх түрэг үгийн монголжсон хувилбар байх магадлалтай.

Соёл урлаг

Аймгийн засгийн газрын ордны өмнө байдаг Юмжаагийн Цэдэнбалын хөшөө гэх зэрэг коммунизмын үеийн хөшөө дурсгалууд их байдаг. Боловсролын ба соёл урлагийн байгууллагууд ба эвлэлүүд хотод элбэг байдаг. Их сургуулийн салбар, коллеж, 2 цогцолбор сургууль, 4 ахлах сургууль байдаг.

Түүх

Улаангом нь 1686 онд байгуулагдсан гэж үздэг. 1871 онд Дэчинравжаалин хийд нэртэйгээр Улаангом хийдийн суурь тавигдсан. 1600-гаад оны сүүлээр одоогийн Улаангом хотын орчимд үр тарианы тариалан байсан гэсэн түүхэн баримт бий.

Тээвэр

Улаангом нь ОХУ-ын хил хүртэл, замаар холбогдсон байдаг бөгөөд эрчим хүчээ ОХУ-аас авдаг. 1 нисэх буудалтай (ULO) ба Улаанбаатар хот руу Аэро Монголиа, Изинис Аэрвэйз компаниудаар байнгын нислэгтэй.

Уур амьсгал

Улаангом нь Монголын хамгийн хүйтэн нутгийн нэг юм. Өвөл −52° C хүрдэг бол зун +40° C гаруй градус болтлоо халдаг.2009 оны оны 01 сард шөнөдөө -46° хүрч хүйтэрлээ.

Улаангом
Уур амьсгалын диаграмм
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12     2   -26 -37     2   -23 -35     3   -12 -25     4   7 -6     6   19 4     26   25 10     35   25 12     23   23 10     13   17 3     5   7 -5     7   -6 -16     4   -21 -31 Температур °C,  Тунадас мм Эх сурвалж: wetterkontor.de

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Улаангом 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Маx. Температур (°C) −26.0 −23.4 −11.6 6.5 19.0 24.5 25.4 23.3 17.3 7.2 −5.8 −21.2 Ø 3 Мин. Температур (°C) −36.6 −35.4 −24.9 −6.0 3.7 10.1 12.2 9.7 3.3 −5.4 −15.6 −30.6 Ø −9.5 Тунадас (мм) 2 2 3 4 6 26 35 23 13 5 7 4 Σ 130 Нартай цаг (h/d) 4.4 5.6 7.5 8.9 10.1 10.6 9.9 9.6 8.3 6.3 3.4 3.4 Ø 7.3 Агаарын чийгшил (%) 75 74 79 63 42 48 56 60 59 66 76 77 Ø 64.5 Т е м п е р а т у р −26.0 −36.6 −23.4 −35.4 −11.6 −24.9 6.5 −6.0 19.0 3.7 24.5 10.1 25.4 12.2 23.3 9.7 17.3 3.3 7.2 −5.4 −5.8 −15.6 −21.2 −30.6 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Хур тунадас Х у р т у н а д а с 2 2 3 4 6 26 35 23 13 5 7 4   1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Эх сурвалж: wetterkontor.de

Аялал жуулчлал

Улаангом сумын Хархираа багт үзэсгэлэнт Хархираа уулынхаа аманд байрлах аялал жуулчлал амралт зугаалгын бааз байрладаг. Мөн Увс нуурын хөвөөнд жуулчны гэр бааз байрладаг ба 2015 онд Ардчилсан намын хурал тус баазад зохион байгуулагдсан юм.