Jump to content

Киргиз: Засвар хоорондын ялгаа

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Content deleted Content added
б r2.6.4) (робот Нэмж байна: chr:ᎬᎩᏍᏔᏂ
бNo edit summary
Мөр 6: Мөр 6:
|сүлдний_зураг =National emblem of Kyrgyzstan.svg
|сүлдний_зураг =National emblem of Kyrgyzstan.svg
|уриа =
|уриа =
|үндэсний_дуулал =Бүгд Найрамдах Кыргыз Улсын төрийн дуулал<br />(Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик Гимни)
|үндэсний_дуулал ={{lang-ky|Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик Гимни}}<br />"Бүгд Найрамдах Кыргыз<br />Улсын төрийн дуулал"
|газрын_зураг =LocationKyrgyzstan.svg
|газрын_зураг =LocationKyrgyzstan.svg
|нийслэл_хот =[[Бишкек]]
|нийслэл_хот =[[Бишкек]]
|хамгийн_том_хот =[[Бишкек]]
|хамгийн_том_хот =[[Бишкек]]
|албан_ёсны_хэл =[[Кыргыз хэл|Кыргыз]] <small>(улсын)</small><br />[[Орос хэл|Орос]]<small> (албан ёсны)</small><ref name="хэл">{{cite web|author=|date=|url=http://www.medialaw.ru/exussrlaw/l/kg/lang.htm|title=Закон «О государственном языке Кыргызской Республики»|publisher=[http://www.medialaw.ru/ Институт проблем информационного права]|accessdate=2010-06-10|archiveurl=http://www.webcitation.org/6174nwLiG|archivedate=2011-08-22}}</ref><ref>{{cite web|author=Александр Шустов|date=11 мая 2010|url=http://www.materik.ru/rubric/detail.php?DATE_ACTIVE_FROM=31.08.2010&ID=9753|title=Кыргызстан: русский язык как заложник «революции»|publisher=[http://www.materik.ru Materik.ru]|accessdate=2010-06-10|archiveurl=http://www.webcitation.org/6174oUqt4|archivedate=2011-08-22}}</ref>
|албан_ёсны_хэл =[[Кыргыз хэл|Кыргыз]], [[Орос хэл|Орос]]
|бүс_нутгийн_хэл =
|бүс_нутгийн_хэл =
|үндэс_язгуур = 68.9%% [[Кыргыз]]<br />14.4% [[Узбек]]<br />9.1% [[Орос]]<br /> 7.6% бусад
|үндэс_язгуур = 68.9%% [[Кыргыз]]<br />14.4% [[Узбек]]<br />9.1% [[Орос]]<br /> 7.6% бусад
|үндэс_язгуур_он =
|үндэс_язгуур_он =
|засаглалын_хэлбэр =[[Бүгд найрамдах улс|Парламентийн засаглалтай бүгд найрамдах]]
|засаглалын_хэлбэр =[[Бүгд найрамдах улс|Парламентийн бүгд найрамдах засаг]]
|удирдагчийн_цол1 =Ерөнхийлөгч
|удирдагчийн_цол1 =Ерөнхийлөгч
|удирдагчийн_нэр1 =[[Роза Отунбаева]]
|удирдагчийн_нэр1 =[[Роза Отунбаева]]
Мөр 68: Мөр 68:
|тэмдэглэл =
|тэмдэглэл =
}}
}}
'''Бүгд Найрамдах Кыргыз Улс''' ([[Кыргыз хэл|кырг.]] ''Кыргыз Республикасы''; {{lang-ru|Киргизская Республика}}<ref name="ukaz-1495">[http://www.gramota.ru/spravka/docs/16_9 Распоряжение Администрации Президента Российской Федерации от 17 августа 1995 г. № 1495 "О написании названий государств – бывших республик СССР и их столиц"]</ref>), '''Кыргызстан''' — [[Казахстан]], [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс|БНХАУ]] ([[Шинжян - Уйгурын өөртөө засах орон|Шиньжян]]), [[Тажикистан]], [[Узбекистан]] дөрвөн улстай хил залгадаг, далайд гарцгүй [[Дундад Ази]]йн [[улс]]. Мөн [[Тэнгэр Уул]]ын төв болон баруун хэсэг, [[Памир]]ийн араар байрлах уулын орон. Нийслэл - [[Бишкек]].


Нутаг дэвсгэр - 199,900&nbsp;км<sup>2</sup>, 2009 онд тооцсоноор хүн амын тоо - 5,482,000<ref name=unpop>{{cite journal | url=http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf | title=World Population Prospects, Table A.1| version=2008 revision | format=PDF | publisher=United Nations | author=Department of Economic and Social Affairs
'''Кыргызстан''' ([[Кыргыз хэл|Кыргыз]], [[Орос хэл|Орос]]: Кыргызстан, Киргизия), албан ёсоор '''Бүгд Найрамдах Кыргыз Улс''' нь [[Дундад Ази]]д орших улс юм. [[Далайд гарцгүй улс|Далайд гарцгүй]], уулархаг газар нутагтай тус улс нь хойд талаараа [[Казахстан]], баруун талаараа [[Узбекистан]], баруун өмнө талаараа [[Тажикистан]], зүүн талаараа [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]тай хиллэнэ. [[Манас]] [[тууль]] ёсоор [[Ойрад]] [[Монгол үндэстэн|Монголчуудын]] эсрэг нэгдсэн 40 аймгаас үүдэж "40 охин" буюу "40 аймаг" гэсэн утгатай нэрээр нэрлэгдэх болсноор Кыргызстаны голлох үндэстэн болох "[[Кыргыз]]" үндэстэн үүссэн ажээ. [[Кыргызстаны төрийн далбаа]]н дээрх 40 цацрагт нар нь Манасын 40 аймгийг бэлгэддэг<ref>[http://www.sras.org/news2.phtml?m=483 Кыргызстаны төрийн далбаан дээрх 40 цацрагт нар ба 40 аймаг], SRAS–Орос, Ази Судлалын Сургууль</ref>.
Population Division | year=2009 | accessdate= 2009-03-12}}</ref>. Үүнд 70.9% (3 сая 804 мянган) нь [[Кыргызууд|Кыргыз]], 14.3% нь [[Узбекууд|Узбек]], 7.8% нь [[Оросууд|Орос]] ястан гэж бүртгэгджээ.<ref>[http://www.stat.kg/stat.files/din.files/census/5010003.pdf Национальный состав населения Киргизии 2009]</ref>. [[Улсын хэл|Улсын]] (магадгүй [[төрийн хэл|төрийн]]) [[Кыргыз хэл]]нээс гадна [[Орос хэл]] албан ёсны зэргэмжтэй.<ref name="хэл"/> Кыргыз хэл [[Түрэг хэлний бүлэг]]т багтдаг. Кыргызүүд [[Хиргис]]ийн үр хойчисийн нэгэн.

==Бэлгэдэл==
[[Манас]] [[тууль]] ёсоор [[Ойрад]] [[Монгол үндэстэн|Монголчуудын]] эсрэг нэгдсэн 40 аймгаас үүдэж "40 охин" буюу "40 аймаг" гэсэн утгатай нэрээр нэрлэгдэх болсноор Кыргызстаны голлох үндэстэн болох "[[Кыргыз]]" үндэстэн үүссэн ажээ. [[Кыргызстаны төрийн далбаа]]н дээрх 40 цацрагт нар нь Манасын 40 аймгийг бэлгэддэг<ref>[http://www.sras.org/news2.phtml?m=483 Кыргызстаны төрийн далбаан дээрх 40 цацрагт нар ба 40 аймаг], SRAS–Орос, Ази Судлалын Сургууль</ref>.


== Ном зүй ==
== Ном зүй ==

16:16, 31 Гуравдугаар сар 2012-ий байдлаарх засвар

Бүгд Найрамдах Кыргыз Улс
Кыргыз Республикасы
улсын далбаа
Төрийн далбаа
улсын Төрийн сүлд
Төрийн сүлд
Төрийн дуулал: кир. Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик Гимни
"Бүгд Найрамдах Кыргыз
Улсын төрийн дуулал"
Нийслэл
Бишкек
Албан ёсны хэлКыргыз (улсын)
Орос (албан ёсны)[1][2]
Угсаатны бүлгүүд
68.9%% Кыргыз
14.4% Узбек
9.1% Орос
7.6% бусад
Төр засагПарламентийн бүгд найрамдах засаг
• Ерөнхийлөгч
Роза Отунбаева
• Үүрэг гүйцэтгэгч Ерөнхий сайд
Омурбек Бабанов
Хууль тогтоох байгууллагаДээд зөвлөл (Жогорку Кенеш)
Тусгаар Тогтнол 
1936 оны 12 сарын 5
• ЗСБНХУ нуран унаж, Тусгаар тогнолоо тунхагласан.
1991 оны 8 сарын 31
Газар нутаг
• Нийт
199,900 км2 (86)
• Усны эзлэх талбай (%)
3.6
Хүн ам
• 2009 тооцоо
5,482,000[3] (110)
• Тооллого
4,896,100
• Нягтаршил
27.4/км2
ДНБ (ХАЧП)2010 тооцоо
• Нийт
$12.016 тэрбум[4]
• Нэг хүнд ноогдох
$2,248[4]
ДНБ (нэрлэсэн)2010 тооцоо
• Нийт
$4.615 тэрбум[4]
• Нэг хүнд ноогдох
$863[4]
ОТББИ (2003)30.3
дундаж
ХХИ (2010) 0.598[5]
Error: Invalid HDI value · 109
Мөнгөний нэгжКыргыз сом (KGS)
Цагийн бүс+6
Жолооны талбаруун
Утасны томьёо996
Домэйн нэр.kg

Бүгд Найрамдах Кыргыз Улс (кырг. Кыргыз Республикасы; Орос: Киргизская Республика[6]), КыргызстанКазахстан, БНХАУ (Шиньжян), Тажикистан, Узбекистан дөрвөн улстай хил залгадаг, далайд гарцгүй Дундад Азийн улс. Мөн Тэнгэр Уулын төв болон баруун хэсэг, Памирийн араар байрлах уулын орон. Нийслэл - Бишкек.

Нутаг дэвсгэр - 199,900 км2, 2009 онд тооцсоноор хүн амын тоо - 5,482,000[3]. Үүнд 70.9% (3 сая 804 мянган) нь Кыргыз, 14.3% нь Узбек, 7.8% нь Орос ястан гэж бүртгэгджээ.[7]. Улсын (магадгүй төрийн) Кыргыз хэлнээс гадна Орос хэл албан ёсны зэргэмжтэй.[1] Кыргыз хэл Түрэг хэлний бүлэгт багтдаг. Кыргызүүд Хиргисийн үр хойчисийн нэгэн.

Бэлгэдэл

Манас тууль ёсоор Ойрад Монголчуудын эсрэг нэгдсэн 40 аймгаас үүдэж "40 охин" буюу "40 аймаг" гэсэн утгатай нэрээр нэрлэгдэх болсноор Кыргызстаны голлох үндэстэн болох "Кыргыз" үндэстэн үүссэн ажээ. Кыргызстаны төрийн далбаан дээрх 40 цацрагт нар нь Манасын 40 аймгийг бэлгэддэг[8].

Ном зүй

Иссык-Куль нуур
  • Historical Dictionary of Kyrgyzstan by Rafis Abazov
  • Kyrgyzstan: Central Asia's Island of Democracy? by John Anderson
  • Kyrgyzstan: The Growth and Influence of Islam in the Nations of Asia and Central Asia by Daniel E. Harmon
  • Lonely Planet Guide: Central Asia by Paul Clammer, Michael Kohn and Bradley Mayhew
  • Odyssey Guide: Kyrgyz Republic by Ceri Fairclough, Rowan Stewart and Susie Weldon
  • Silk Road to Ruin: Is Central Asia the New Middle East? by Ted Rall
  • Kyrgyzstan: Traditions of Nomads by V. Kadyrov, Rarity Ltd., Bishkek, 2005. ISBN 9967-424-42-7

Эшлэл

  1. 1.0 1.1 "Закон «О государственном языке Кыргызской Республики»". Институт проблем информационного права. Archived from the original on 2011-08-22. Татаж авсан: 2010-06-10. {{cite web}}: External link in |publisher= (help)
  2. Александр Шустов (11 мая 2010). "Кыргызстан: русский язык как заложник «революции»". Materik.ru. Archived from the original on 2011-08-22. Татаж авсан: 2010-06-10. {{cite web}}: Check date values in: |date= (help); External link in |publisher= (help)
  3. 3.0 3.1 Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009). "World Population Prospects, Table A.1" (PDF). 2008 revision. United Nations. Татаж авсан: 2009-03-12. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); line feed character in |author= at position 42 (help)
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 "Kyrgyzstan". International Monetary Fund. Татаж авсан: 2011-04-30.
  5. "Human Development Report 2009: Kyrgyzstan". The United Nations. Татаж авсан: 2009-10-18.
  6. Распоряжение Администрации Президента Российской Федерации от 17 августа 1995 г. № 1495 "О написании названий государств – бывших республик СССР и их столиц"
  7. Национальный состав населения Киргизии 2009
  8. Кыргызстаны төрийн далбаан дээрх 40 цацрагт нар ба 40 аймаг, SRAS–Орос, Ази Судлалын Сургууль